W czasie zatrudnienia pracownik zobowiązany jest do wykonania profilaktycznych badań lekarskich potwierdzających zdolność psychofizyczną do wykonywania pracy. Z jakimi konsekwencjami może się spotkać pracownik, który uchyla się od wykonania tego typu badań?
Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. Ponadto w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, musi poddać się badaniom kontrolnym w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Zgodnie z art. 229 par. 4 kodeksu pracy pracodawca nie może dopuścić do pracy podwładnego bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że pracodawca powinien skierować pracownika na odpowiednie badanie profilaktyczne, a po jego wykonaniu przez pracownika domagać się od niego przedstawienia orzeczenia lekarskiego o aktualnym stanie zdrowia.
Odmowa ze strony podwładnego poddania się badaniom lekarskim uzasadnia niedopuszczenie go do pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia, jeżeli jedyną przyczyną tej odmowy są okoliczności leżące po stronie pracownika (wyr. SN z 23 września 2004 r. I PK 541/03, OSNP 2005 nr 7, poz. 94).
Bezpodstawna odmowa przez pracownika poddania się badaniu może zostać potraktowana jako niewykonanie polecenia pracodawcy. Wobec pracownika, który bez uzasadnionych przyczyn uchyla się od obowiązku wykonania badania lekarskiego, pracodawca może zastosować jedną z kar porządkowych przewidzianych w art. 108 k.p., a nawet sięgnąć po ostrzejsze środki prawne, ze zwolnieniem dyscyplinarnym włącznie.
W ocenie Sądu Najwyższego zawinione niewykonanie zaleconych przez pracodawcę badań lekarskich może być ocenione jako naruszenie obowiązku realizowania zgodnego z prawem polecenia dotyczącego pracy (art. 100 k.p.), a jednocześnie jako naruszenie obowiązku poddawania się badaniom lekarskim, zdefiniowanego w art. 211 pkt 5 k.p. W konsekwencji takie zachowanie pracownika może stanowić podstawę rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia (wyr. SN z 10 maja 2000 r., I PKN 642/99, OSNP z 2001 r. nr 20, poz. 619).