Osoby, które chcą pracować na etacie i pobierać pełną emeryturę, mają obowiązek rozwiązać stosunek pracy nawiązany przed nabyciem uprawnień emerytalnych. Jeśli im się to uda, a nie ukończyły wieku emerytalnego, muszą później uważać, aby ich przychód nie przekroczył określonych progów zarobkowych.
Obowiązujące przepisy nie zakazują jednoczesnego pobierania emerytury oraz pozostawania w zatrudnieniu. Wyjątek od tej zasady został wprowadzony od 1 stycznia 2011 r. w stosunku do osób, które po nabyciu uprawnień emerytalnych kontynuują dotychczasowy stosunek pracy. Poza tym osoby, które nie ukończyły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), jeśli chcą pobierać emeryturę w pełnej wysokości, nie mogą osiągać zbyt wysokiego przychodu z tytułu zatrudnienia.

Zwolnić się na jeden dzień

Osoby, które nabywają uprawnienia emerytalne od 1 stycznia 2011 r. objęte są regulacją art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten przewiduje zawieszenie prawa do emerytury dla osób, które nie rozwiązały stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywały zatrudnienie bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia. Oznacza to, że w przypadku kontynuowania zatrudnienia nawiązanego przed nabyciem uprawnień emerytalnych ZUS nie podejmie wypłaty przyznanego świadczenia.
Osoba uprawniona będzie mogła pobierać emeryturę dopiero wtedy, gdy dostarczy do ZUS dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy. Ze względu na to, że nowe regulacje dotyczą także osób, które nabyły uprawnienia emerytalne przed 1 stycznia 2011r., również ci emeryci będą musieli rozwiązać stosunek pracy. Tyle tylko że mają na to czas do 30 września 2011 r. Jeśli w tym terminie nie dopełnią tego obowiązku, od 1 października br. ZUS wstrzyma wypłatę emerytury, a podejmie ją dopiero w przypadku otrzymania dokumentu potwierdzającego ustanie zatrudnienia. Warunki podjęcia wypłaty emerytury omówiliśmy szczegółowo we wczorajszym numerze „DGP”.

Nowy stosunek pracy

Osoba, która rozwiązała stosunek pracy kontynuowany po przejściu na emeryturę, może zatrudnić się ponownie u tego samego pracodawcy. Co więcej, może to zrobić nawet następnego dnia. Musi jedynie pamiętać, aby ponowne zatrudnienie nastąpiło nie wcześniej niż w dniu, od którego została przyznana emerytura. Tak więc emeryt, który rozwiązał stosunek prac np. 31 marca 2011 r., a następnie nabył uprawnienia emerytalne np. od 5 kwietnia 2011 r., może się ponownie zatrudnić najwcześniej w tym dniu, czyli 5 kwietnia.
PRZYKŁADY
Liczy się data zwolnienia i złożenia do ZUS wniosku
Od 1 stycznia 2011 r. nabyłem prawo do emerytury. Ponieważ pozostaję w tym samym stosunku pracy co przed uzyskaniem uprawnień emerytalnych, ZUS zawiesił mi wypłatę tego świadczenia. Dogadałem się z pracodawcą, że stosunek pracy rozwiążę z dniem 30 marca 2011 r., a od 1 kwietnia 2011 r. zostanę ponownie zatrudniony w tym samym zakładzie pracy. Czy i od kiedy ZUS podejmie wypłatę zawieszonej emerytury?
Podjęcie wypłaty emerytury następuje w przypadku zgłoszenia przez osobę uprawnioną odpowiedniego wniosku wraz z dokumentem potwierdzającym rozwiązanie stosunku pracy. Jeśli wniosek ten zostanie zgłoszony po dniu uprawomocnienia się decyzji o przyznaniu emerytury, data, od której przysługuje wypłata tego świadczenia, uzależniona jest od tego, kiedy został rozwiązany stosunek pracy. Jeśli miało to miejsce w innym dniu niż ostatni dzień miesiąca, ZUS może podjąć wypłatę świadczenia od pierwszego dnia miesiąca, w którym został rozwiązany stosunek pracy. Jeśli natomiast stosunek pracy ustał ostatniego dnia miesiąca, wypłata emerytury przysługuje od pierwszego dnia następnego miesiąca. W obydwu przypadkach emerytura może być jednak wypłacana nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku o podjęcie jej wypłaty z dokumentem potwierdzającym ustanie zatrudnienia.
W tym przypadku jeśli ubezpieczony rozwiąże z dniem 30 marca br. stosunek pracy kontynuowany po przejściu na emeryturę i wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia (z dokumentem potwierdzającym ustanie zatrudnienia) zgłosi najpóźniej 31 marca 2011 r., ZUS wypłaci emeryturę jeszcze za marzec. Jeśli zgłoszenie wniosku nastąpi w kwietniu, podjęcie wypłaty emerytury nastąpi od 1 kwietnia 2011 r.
Emeryci, którzy mają czas na rozwiązanie stosunku pracy do końca września tego roku, a także osoby, które po nabyciu uprawnień emerytalnych nawiązały ponownie stosunek pracy, mają wyznaczone określone progi zarobkowe. Ich przekroczenie powoduje, że nie mogą pobierać pełnej kwoty emerytury.
W zależności od tego, który z progów zostanie przekroczony, ZUS zawiesza lub zmniejsza wypłacane świadczenie. Ograniczenie to nie dotyczy jedynie emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Osoby te mają więc możliwość pobierania pełnej emerytury i wykonywania zatrudnienia na etacie. Istotne jest tylko, aby nie był to stosunek pracy zawarty przed nabyciem uprawnień emerytalnych, gdyż w tym przypadku – podobnie jak pozostałym emerytom kontynuującym zatrudnienie – ZUS zawiesi prawo do przyznanego świadczenia.



Zawiesić świadczenia

Jak wcześniej wspomnieliśmy, emeryci, którzy nie ukończyli powszechnego wieku emerytalnego, a chcą pobierać pełną emeryturę oraz pracować na etacie, nie mogą osiągać z tytułu zatrudnienia zbyt wysokich przychodów. Jeśli ich zarobki przekraczają 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS (od 1 grudnia 2010 r. do 28 lutego 2011r. – 4164 zł), przyznana emerytura podlega zawieszeniu. Jeśli przychód nie przekracza tego progu, ale jest wyższy od 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (od 1 grudnia 2010 r. do 28 lutego 2011 r. – 2242,20 zł), świadczenie podlega odpowiedniemu zmniejszeniu.
Zmniejszenie to równe jest kwocie przekroczenia niższego limitu, ale nie może być wyższe niż maksymalna kwota zmniejszenia ustalona dla emerytury w danym okresie (obecnie 488,67 zł). Kwoty maksymalnych zmniejszeń podwyższane są w marcu każdego roku wraz z waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych.
Obydwa progi zarobkowe zmieniają się raz na kwartał (1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia każdego roku), w zależności od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez GUS.

Tylko płaca zasadnicza

Zasadą jest, że na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury wpływa ten przychód pracownika, który – w myśl obowiązujących przepisów – stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Obecnie oskładkowaniu podlega przychód pracownika w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. m. in. wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody czy też ekwiwalenty za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Do przychodu, który wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury, podlegają też wliczeniu niektóre wypłaty, od których nie odprowadza się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Chodzi o kwoty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a także świadczeń przysługujących w razie choroby i macierzyństwa (m.in. zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego).
Pozostałe składniki, od których nie odprowadza się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie są wliczane do przychodu wpływającego na dalszą wypłatę emerytury.



PRZYKŁADY
Dodatkowa praca może spowodować zawieszenie lub zmniejszenie emerytury
Po nabyciu prawa do emerytury w 2009 r. ponownie nawiązałem stosunek pracy – tym razem na 1/2 etatu. Przychód, który z tego tytułu osiągam (miesięcznie 1500 zł brutto), nie przekracza obowiązujących progów zarobkowych. Niedługo jednak chciałbym podpisać ze swoim pracodawcą dodatkową umowę-zlecenie z miesięcznym wynagrodzeniem 1400 zł brutto). Czy to spowoduje, że nie będę mógł otrzymywać emerytury w pełnej wysokości?
Na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury wpływa również przychód, jaki pracownik osiąga z tytułu umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy-zlecenia lub umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym pozostaje on w stosunku pracy. Przychód ten stanowi bowiem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ustalając, czy zarobki ubezpieczonego nie przekroczą obowiązujących progów zarobkowych, ZUS zsumuje przychód z umowy o pracę i umowy-zlecenia.

Zadeklarować przychód

Emeryci pracujący na etacie powinni powiadomić jednostkę ZUS wypłacającą świadczenie o fakcie zatrudnienia, deklarując jednocześnie, czy kwota przychodu będzie powodowała zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia, czy też nie spowoduje takich skutków. Sposób złożenia tej informacji zależy od tego, czy są już uprawnieni do świadczenia, czy też dopiero się o nie ubiegają.
W pierwszym przypadku powinni wypełnić i dostarczyć do ZUS druk Rw-73 – Oświadczenie emeryta – rencisty o zamiarze osiągania lub nieosiągania przychodu. Natomiast osoby, które dopiero wnioskują o przyznanie emerytury, zamiar osiągania przychodu deklarują we wniosku o to świadczenie, wypełniając odpowiednią część tego dokumentu.
W zależności od treści oświadczenia ZUS decyduje albo o dalszej wypłacie emerytury w dotychczasowej kwocie, albo o jej zawieszeniu lub zmniejszeniu.
Niezależnie od tego po zakończeniu roku kalendarzowego, w terminie do końca lutego następnego roku, emeryci muszą poinformować ZUS o kwocie przychodu osiągniętego w całym poprzednim roku. W tym celu dostarczają zaświadczenie płatnika składek lub – w przypadku gdy sami za siebie opłacają składki (np. jako osoby prowadzące działalność gospodarczą) – własne oświadczenie o przychodzie w poprzednim roku. Na podstawie tych dokumentów ZUS dokonuje rozliczenia przychodu.
PRZYKŁADY
ZUS rozlicza okres pracy i pobierania emerytury
Niedawno ukończyłem 60 lat i od 12 stycznia 2011 r. nabyłem prawo do wcześniejszej emerytury. Ponieważ nie rozwiązałem dotychczasowego stosunku pracy, ZUS zawiesił mi prawo do tego świadczenia. Stosunek pracy chciałbym jednak rozwiązać z dniem 15 czerwca 2011 r. i jeszcze w tym samym miesiącu zgłosić wniosek o podjęcie wypłaty zawieszonego świadczenia. Czy w takim przypadku rozliczyć z ZUS uzyskany przychód ?
ZUS dokonuje rozliczenia przychodu po zakończeniu roku kalendarzowego i nadesłaniu przez emeryta zaświadczenia lub oświadczenia o całorocznym przychodzie. Może to zrobić w stosunku rocznym lub miesięcznym – w zależności od tego, który wariant jest korzystniejszy dla świadczeniobiorcy. Ogólne zasady rozliczenia przychodu nie obowiązują w przypadku, gdy przez część roku emerytura była zawieszona w związku z kontynuowaniem zatrudnienia podjętego przed nabyciem uprawnień emerytalnych, a następnie wypłata tego świadczenia została podjęta w związku z rozwiązaniem przez emeryta stosunku pracy. W takim przypadku ZUS nie rozlicza przychodu za te miesiące, w których emerytura była zawieszona. Rozliczeniu podlega zaś wyłącznie przychód uzyskany w okresie, gdy ZUS wypłacał emeryturę. Zostanie on porównany do obowiązujących wówczas miesięcznych progów zarobkowych. Wyłącznie z tego okresu ZUS ustali również roczne kwoty graniczne w celu dokonania rozliczenia w stosunku rocznym.
5 mln osób otrzymuje emerytury z ZUS
1,7 tys. zł wynosi przeciętna emerytura z ZUS
Podstawa prawna
Art. 6, 27 i 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 257, poz. 1726).
Art. 103a, 104 i 127 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.).