Od nowego roku wchodzą w życie pierwsze z wielu zmian dotyczących warunków zatrudniania pracowników niepełnosprawnych. Zmiany te odnoszą się zarówno do obowiązków, jak i do uprawnień pracodawców osób niepełnosprawnych. Większość tych zmian została wprowadzona z myślą o oszczędnościach w wydatkowaniu środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Warunki zatrudniania osób niepełnosprawnych w zakresie szczególnych uprawnień pracowniczych oraz szczególnych praw i obowiązków pracodawców wiążących się z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych reguluje ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej jako ustawa). Ulegną one jednak poważnym i wieloetapowym zmianom po 1 stycznia 2011 r., kiedy wejdzie w życie większość zmian przewidzianych w ustawie z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych ustaw (Dz.U. nr 226, poz. 1475) – dalej ustawa zmieniająca.
Zmiany dotyczące pracodawców otwartego rynku pracy oraz zakładów pracy chronionej (ZPChr) wynikające z tej nowelizacji będą dotyczyły: ustalania stanów zatrudnienia, realizacji uprawnień pracowniczych osób niepełnosprawnych, udzielania pomocy fakultatywnej i obligatoryjnej, udzielania ulg we wpłatach na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oraz szczególnych warunków funkcjonowania ZPChr, w tym gospodarowania zakładowym funduszem rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON).
Z uwagi na niską liczebność zakładów aktywności zawodowej zmiany dotyczące wyłącznie tej grupy pracodawców zostały pominięte.

Od kiedy wliczać do stanu zatrudnienia

W myśl art. 1 ustawy za osobę niepełnosprawną uznaje się osobę, której niepełnosprawność potwierdza jedno z orzeczeń wymienionych w tej ustawie (w art. 3, 4a, 5 lub 62 ustawy).
Orzeczenia te mogą nadawać status osoby niepełnosprawnej z datą wcześniejszą niż data ich wydania. Jednak nie zawsze okresy uznawania pracownika za osobę niepełnosprawną w rozumieniu ustawy oraz okresy, w których pracownik ten jest wliczany do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, są tożsame.
O ile data końcowa wliczania pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych przypada na pierwszy dzień, w którym pracodawca nie dysponuje już orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność pracownika, o tyle w odniesieniu do okresów przypadających przed 1 stycznia 2011 r. nie uregulowano daty początkowej wliczania pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Bazując m.in. na orzecznictwie sądów administracyjnych, organy rozstrzygające w sprawach ustalania stanów zatrudnienia wskazywały, że pracownika należy wliczać do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych:
● od dnia, od którego zgodnie z przedstawionym orzeczeniem datuje się niepełnosprawność w rozumieniu ustawy albo od dnia następującego po dniu przedstawienia tego orzeczenia – w przypadku orzeczeń przedstawionych pracodawcy po raz pierwszy w odniesieniu do danego pracownika (wybór jednego z tych sposobów ustalania daty początkowej należał do pracodawcy),
● od dnia, od którego zgodnie z przedstawionym orzeczeniem datuje się niepełnosprawność w rozumieniu ustawy – w przypadku kolejnego orzeczenia.
Oznaczało to zatem możliwość wstecznego zaliczania pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych ustalanego – np. dla celów wpłat na PFRON (art. 21 ustawy), obliczania ulg w tych wpłatach (art. 22 ustawy), statusu ZPChr (art. 28 ustawy) czy dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych (art. art. 26a ustawy) – nieograniczonego niczym oprócz rozstrzygnięcia zawartego w orzeczeniu potwierdzającym niepełnosprawność.

Przyjęcie nowych regulacji

Natomiast 1 stycznia 2011 r. wchodzi w życie art. 2a ustawy, precyzyjnie regulujący sposób ustalania daty, od której osobę niepełnosprawną w rozumieniu ustawy należy zaliczać do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Będzie on stosowany do analizy dokumentów przedstawianych pracodawcy od 2011 r.
Przepis art. 2a ust. 1 ustawy nakazuje wliczać pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, począwszy od dnia przedstawienia orzeczenia pracodawcy. Przepis ten stosuje się w przypadku pierwszego orzeczenia przedstawionego przez pracownika danemu pracodawcy, a także w przypadkach przedstawienia kolejnych orzeczeń, do których nie będą miały zastosowania przepisy art. 2a ust. 2 i 3 ustawy.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Warunki zatrudniania osób niepełnosprawnych zmienią się od 2011 r.
W pełnej wersji artykułu:
- Skutki przedstawienia nowego orzeczenia
- Kolejne orzeczenie a refundacja
- Konsekwencje złożenia następnego wniosku
- Ustalenie stanów zatrudnienia
- Nowy katalog wyłączeń ze stanów zatrudnienia
- Szczególne uprawnienia pracownicze
- Zmiany w dofinansowaniu
- Limit jednego etatu
- Ulgi we wpłatach na PFRON
- Zmiany w funkcjonowaniu ZPChr
- Gospodarowanie środkami ZFRON
- Przekształcenie zakładu pracy chronionej