W zakładzie pracy został utworzony związek zawodowy. Liczy on obecnie 20 członków, co stanowi mniej niż 10 proc. całej załogi. Czy działacze związkowi mają prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy?
Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy przysługuje członkom zarządu zakładowej organizacji związkowej na okres kadencji w zarządzie tej organizacji, przy czym wymiar zwolnienia zależy od liczebności zakładowej organizacji związkowej. Im więcej jest członków związku, tym więcej członków zarządu jest uprawnionych do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. W zakładzie pracy, w którym jest zatrudnionych mniej niż 150 członków organizacji związkowej, prawo do zwolnienia przysługuje częściowo jednemu pracownikowi w miesięcznym wymiarze godzin równym liczbie członków zatrudnionych w zakładzie pracy.
W zależności od wniosku zarządu organizacji związkowej zwolnienie z pracy udzielane jest z zachowaniem prawa do wynagrodzenia lub bezpłatnie.
Ponadto, zgodnie z art. 31 ust. 3 cytowanej ustawy, pracodawca ma obowiązek zwolnienia pracownika od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy. Prawo do zwolnienia na podstawie powyższego przepisu dotyczy nie tylko członków zarządu zakładowej organizacji związkowej – przysługuje ono także pracownikom, którzy pełnią inne funkcje w organizacji (np. są członkami komisji rewizyjnej). Za doraźną czynność można uznać czynność niecierpiącą zwłoki, której podjęcie w danym dniu jest niezbędne dla zachowania praw związku, jego członków lub innych pracowników, którym związek zapewnia ochronę (wyrok SN z 6 czerwca 2001 r., I PKN 460/00).
Tryb udzielania zwolnień od pracy oraz zakres uprawnień przysługujących pracownikowi w czasie zwolnień określa rozporządzenie z 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy.