Pracodawcy, składając wypowiedzenia pracownikom, często zwalniają ich z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Powstaje pytanie, czy jeśli pracodawca chce odwołać pracownika z takiego zwolnienia, musi uzyskać na to jego zgodę?
Omawiając to zagadnienie, odróżnię dwie sytuacje, tj. kiedy zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy zostało udzielane jednostronnie przez pracodawcę i kiedy takie zwolnienie zostało uzgodnione pomiędzy pracownikiem a pracodawcą w porozumieniu.
We wcześniejszym orzecznictwie (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 czerwca 2005 r., III APa 48/05) sądy wskazywały, że pracodawca, który podjął decyzję o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy, nie może bez zgody pracownika cofnąć zwolnienia. Pogląd taki uzasadniano analogicznym stosowaniem przepisów kodeksu cywilnego wymagających uzyskanie zgody odbiorcy oświadczenia woli na jego cofnięcie. Nie uważam tego poglądu za właściwy.
W najnowszy orzeczeniu Sądu Najwyższego (wyrok z 4 marca 2009 r., II PK 202/08) wyrażono przeciwny pogląd. SN wskazał, że analogiczne stosowanie przepisów kodeksu cywilnego w omawianej sytuacji i uzależnienie cofnięcia zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy od zgody pracownika jest sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa pracy, tj. zasadą zatrudnienia pracownika (art. 22 par. 1 k.p.) i zasadą godziwego wynagrodzenia za pracę (art. 13 zd. 1 k.p.). Nie ulega również wątpliwości, że takie rozwiązanie byłoby nie do pogodzenia z zasadą podporządkowania pracownika poleceniom pracodawcy (art. 100 par. 2 k.p.). W konsekwencji sąd uznał, że pracodawca, który jednostronnie zwolnił pracownika z obowiązku świadczenia pracy, może jednostronnie odwołać takie zwolnienie. Zgadzam się z tym poglądem.
Natomiast w razie zawierania z pracownikiem porozumienia obejmującego m.in. zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy strony powinny uzgodnić w nim zasady odwołania takiego zwolnienia. W przypadku nieuregulowania powyższej kwestii mogą powstać wątpliwości w zakresie dopuszczalności odwołania pracownika ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, a ich rozstrzygnięcie będzie uzależnione od treści porozumienia i okoliczności konkretnego przypadku.