Zaświadczenie lekarskie trzeba doręczyć płatnikowi składek albo ZUS w ciągu siedmiu dni od daty jego otrzymania. Gdy występujący o zasiłek nie wykona tego obowiązku, dostanie niższe świadczenie. Sankcja ta nie zostanie zastosowana, jeżeli opóźnienie w dostarczeniu zwolnienia wynika z przyczyn od niego niezależnych.
Zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 80 albo 100 proc. podstawy wymiaru, którą stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie albo przychód. W wymienionych niżej sytuacjach może on jednak zostać obniżony o 25 proc. lub do 70 proc.

Zasiłek niższy o 25 proc.

Obniżenie zasiłku chorobowego o 25 proc. jest karą za nieterminowe dostarczenie zaświadczenia lekarskiego (ZUS ZLA) płatnikowi, np. pracodawcy albo ZUS. Ubezpieczony ma obowiązek dostarczyć zaświadczenie lekarskie nie później niż w ciągu siedmiu dni od daty jego otrzymania. Za datę otrzymania zaświadczenia przez ubezpieczonego przyjmuje się datę jego wystawienia przez lekarza, chyba że ubezpieczony udowodni, że otrzymał zaświadczenie w terminie późniejszym.
Należy pamiętać, że przy ustalaniu terminu siedmiu dni nie uwzględnia się dnia, w którym ubezpieczony otrzymał zaświadczenie lekarskie. Gdy zaświadczenie ZUS ZLA jest wysłane pocztą, za datę jego dostarczenia przyjmuje się datę stempla pocztowego.
PRZYKŁAD: NIEZACHOWANIE TERMINU
Lekarz wystawił pracownicy zaświadczenie lekarskie z tytułu choroby 6 sierpnia 2008 r. na okres od 6 do 19 sierpnia 2008 r. Pracownica dostarczyła zaświadczenie lekarskie pracodawcy w celu wypłaty zasiłku chorobowego 19 sierpnia 2008 r. Ponieważ termin dostarczenia zaświadczenia lekarskiego upłynął 13 sierpnia 2008 r., pracodawca dokonał obniżenia zasiłku chorobowego o 25 proc. za okres od 13 do 19 sierpnia 2008 r.
Obniżenie zasiłku chorobowego w razie nieterminowego złożenia zaświadczenia lekarskiego wynosi 25 proc. za okres od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy, do dnia, w którym zaświadczenie zostało dostarczone (łącznie z tym dniem).
Nie stosuje się obniżenia zasiłku chorobowego, jeżeli nieterminowe dostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego. Nie można także obniżyć tego świadczenia o 25 proc. mimo nieterminowego dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, jeżeli niezdolność do pracy z powodu choroby orzeczona w tym zaświadczeniu jest krótsza niż osiem dni.
PRZYKŁAD: WAŻNA PRZYCZYNA OPÓŹNIENIA
Pracownik otrzymał zaświadczenie lekarskie z powodu choroby od 5 do 14 sierpnia 2008 r. Zaświadczenie zostało mu wydane 5 sierpnia 2008 r. Pracownik dostarczył je pracodawcy dopiero po powrocie do pracy, tj. 18 sierpnia 2008 r., i jednocześnie złożył pisemne oświadczenie, z którego wynikało, że nie mógł tego zrobić wcześniej. Po zapoznaniu się z oświadczeniem pracodawca uznał, że przekroczenie terminu na złożenie zaświadczenia lekarskiego nie wynikało z zaniedbania pracownika i miało uzasadnione przyczyny. W związku z tym pracodawca nie obniżył zasiłku chorobowego o 25 proc.
PRZYKŁAD: BRAK MOŻLIWOŚCI OBNIŻENIA ZASIŁKU
Pracownica otrzymała zwolnienie od pracy z powodu choroby od 11 do 14 sierpnia 2008 r. Zaświadczenie lekarskie zostało wystawione 11 sierpnia 2008 r., a pracownica dostarczyła je do pracodawcy 26 sierpnia 2008 r. Termin dostarczenia zaświadczenia lekarskiego upłynął 18 sierpnia 2008 r. Mimo niezachowania terminu pracodawca nie mógł dokonać potrącenia zasiłku chorobowego o 25 proc., ponieważ niezdolność do pracy była orzeczona na okres krótszy niż osiem dni.

Zaświadczenie dla płatnika

Jeżeli płatnik składek nie jest uprawniony do wypłaty świadczeń w razie choroby i macierzyństwa (tj. zgłasza do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych), przekazuje otrzymane od ubezpieczonego zaświadczenie lekarskie niezwłocznie do oddziału ZUS, podając datę jego dostarczenia przez ubezpieczonego. Natomiast osoby ubezpieczone prowadzące działalność pozarolniczą i osoby z nimi współpracujące oraz duchowni składają zaświadczenie lekarskie bezpośrednio do oddziału ZUS. Ustalając prawo do zasiłku chorobowego tym osobom ZUS bada terminowość dostarczenia zaświadczenia lekarskiego na podanych wyżej zasadach, dokonując potrącenia zasiłku chorobowego w przypadku przekroczenia siedmiodniowego terminu.

Wynagrodzenie i zasiłek

Zasady dotyczącej obniżenia zasiłku chorobowego o 25 proc. nie stosuje się do wynagrodzenia za czas choroby przysługującego na podstawie art. 92 kodeksu pracy. Jeżeli zatem za część okresu niezdolności do pracy orzeczonej w jednym zaświadczeniu lekarskim pracownik ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby, a następnie do zasiłku chorobowego, to w przypadku niedostarczenia tego zaświadczenia w terminie siedmiu dni od daty wystawienia potrącenia o 25 proc. należy dokonać wyłącznie za ten okres, za który ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy. Przykładowo, gdy zwolnienie lekarskie zostało wystawione pracownikowi 4 sierpnia 2008 r. na okres od 4 do 22 sierpnia 2008 r. i zostało dostarczone pracodawcy 19 sierpnia 2008 r., to ustawowy termin siedmiu dni upłynął 11 sierpnia 2008 r. Za okres od 4 do 13 sierpnia 2008 r. pracownik miał prawo do wynagrodzenia za czas choroby i wynagrodzenie za ten okres otrzymał w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Za okres od 14 do 22 sierpnia 2008 r. pracownik miał prawo do zasiłku chorobowego. Za okres od 14 do 19 sierpnia 2008 r. zasiłek zostanie obniżony z powodu nieterminowego dostarczenia zaświadczenia ZUS ZLA. Natomiast za okres od 20 do 22 sierpnia otrzyma go w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, czyli bez obniżenia o 25 proc.

Zasiłek po ustaniu ubezpieczenia

Płatnikiem zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego jest zawsze oddział ZUS właściwy według miejsca zamieszkania osoby występującej z roszczeniem o jego wypłatę. W przypadku nieterminowego złożenia zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy za okres po ustaniu ubezpieczenia ZUS obniża zasiłek o 25 proc.
Jeżeli niezdolność do pracy z powodu choroby powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia i jest orzeczona jest więcej niż jednym zaświadczeniem lekarskim, termin siedmiu dni należy liczyć od daty wystawienia tego zaświadczenia, z którego wynika, że nieprzerwana niezdolność do pracy trwa łącznie co najmniej 30 dni i uprawnia do zasiłku. W przypadku niedotrzymania tego terminu zasiłek ulega obniżeniu o 25 proc. za okres od ósmego dnia niezdolności do pracy orzeczonej tym zaświadczeniem, które łącznie z poprzednimi obejmuje okres co najmniej trzydziestodniowy, do dnia dostarczenia zaświadczeń.
PRZYKŁAD: ZASIŁEK PO ROZWIĄZANIU UMOWY
Z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę 31 lipca 2008 r. 6 sierpnia 2008 r. osoba ta zachorowała i niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 5 września 2008 r. (31 dni). Niezdolność do pracy została orzeczona dwoma zaświadczeniami lekarskimi. Pierwsze zaświadczenie zostało wystawione 6 sierpnia 2008 r. na okres od 6 do 22 sierpnia 2008 r., a drugie zostało wystawione 22 sierpnia 2008 r. na okres od 23 sierpnia do 5 września 2008 r. Obydwa zaświadczenia zostały wysłane pocztą i wpłynęły do oddziału ZUS 5 września 2008 r. Z daty stempla pocztowego wynikało, że przesyłka była nadana 2 września 2008 r. Termin dostarczenia zaświadczeń lekarskich do oddziału ZUS upłynął 29 sierpnia 2008 r. (termin siedmiu dni należy liczyć od następnego dnia po dacie otrzymania drugiego zaświadczenia lekarskiego, tj. od 23 sierpnia 2008 r.). Wymagany termin złożenia zaświadczeń lekarskich nie został zatem dotrzymany i dlatego ZUS obniżył wysokość zasiłku o 25 proc. za okres od ósmego dnia niezdolności do pracy, orzeczonej drugim zaświadczeniem lekarskim, do dnia dostarczenia zaświadczeń, tj. za okres od 30 sierpnia do 2 września 2008 r.

Obniżenie zasiłku do 70 proc.

Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi 70 proc. podstawy wymiaru. Jeżeli zatem z zaświadczenia lekarskiego ZUS ZLA wynika, że zostało wystawione przez szpital, płatnik zasiłku sprawdza, czy ubezpieczony przebywał w szpitalu przez cały okres niezdolności orzeczonej w tym zaświadczeniu, czy tylko przez część tego okresu. Od tego zależy, za jaki okres zasiłek zostanie obniżony do 70 proc. Okres faktycznego pobytu ubezpieczonego w szpitalu określony jest w polu 11 zaświadczenia lekarskiego i tylko za tyle dni można obniżyć zasiłek.
PRZYKŁAD: ZASIŁEK ZA POBYT W SZPITALU
28 sierpnia 2008 r. pracodawca otrzymał zaświadczenie lekarskie stwierdzające niezdolność do pracy pracownika od 12 sierpnia do 5 września 2008 r. Zaświadczenie zostało wystawione 25 sierpnia 2008 r., a w polu 11 tego zaświadczenia została wpisana cyfra 14, oznaczająca liczbę dni pobytu pracownika w szpitalu. Pracodawca stwierdził, że zaświadczenie lekarskie zostało dostarczone w terminie, ponieważ siódmy dzień ustawowego terminu upływa 1 września 2008 r. Nie ma zatem podstaw do potrącenia zasiłku o 25 proc. Pracodawca powinien wypłacić pracownicy za okres od 12 do 25 sierpnia 2008 r. (14 dni pobytu w szpitalu) zasiłek chorobowy w wysokości 70 proc., a za okres od 26 sierpnia do 5 września 2008 r. w wysokości 80 proc.
Należy pamiętać, że zwolnienie lekarskie za okres pobytu w szpitalu wystawiane jest najczęściej dopiero w dniu wypisu ubezpieczonego ze szpitala, zatem na tę datę należy zwrócić szczególną uwagę analizując terminowość dostarczenia zaświadczenia lekarskiego.
Nie obniża się zasiłku chorobowego do 70 proc. podstawy jego wymiaru, jeżeli z przedstawionej dokumentacji wynika, że ubezpieczony ma prawo do zasiłku w wysokości 100 proc. (także za okres pobytu w szpitalu), tj. gdy niezdolność do pracy:
• przypada w okresie ciąży,
• jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
• powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
Ważne!
Obliczając termin siedmiu dni na dostarczenie zaświadczenia lekarskiego nie uwzględnia się dnia, w którym ubezpieczony otrzymał to zaświadczenie
Podstawa prawna
• Art. 11, art. 61 ust. 1, art. 62 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).