Sądy pracy i ubezpieczeń społecznych, a nie sądy administracyjne są właściwe do rozpoznawania sporów między ubezpieczonymi i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
Sąd Najwyższy rozstrzygnął wczoraj wątpliwości dotyczące właściwości sądów, które mają orzekać w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Rozpatrywał sprawę rencisty, który prowadził działalność gospodarczą od 1991 roku. Do końca grudnia 1998 roku nie płacił składki zdrowotnej od biznesu. Nie uiszczał jej także po tej dacie, mimo że po zmianie przepisów od stycznia 1999 r. był do tego zobowiązany.
W kwietniu 2004 r. ZUS wydał decyzję, na podstawie której nakazał mu zapłacić zaległe składki. Ubezpieczony nie odwołał się od tej decyzji, zaległości zapłacił, ale w listopadzie 2005 roku napisał do ZUS pismo, w którym domagał się od niego, żeby stwierdził nieważność swojej decyzji z 2004 roku. Zakład odmówił, więc ubezpieczony złożył skargę do sądu.
Obie instancje nie podzieliły jednak jego roszczeń i sprawa trafiła do Sądu Najwyższego (SN). W skardze kasacyjnej ubezpieczony stwierdził, że sąd pracy i ubezpieczeń (zarówno okręgowy, jak i apelacyjny) nie były właściwe do rozpoznawania jego sprawy. Sąd Najwyższy w składzie trzyosobowym wskazał na rozbieżne orzecznictwo sądów powszechnych, administracyjnych i SN w tej sprawie. Dlatego przekazał powiększonemu siedmioosobowemu składowi do rozstrzygnięcia zagadnienie, czy dopuszczalna jest droga sądowa przed sądem powszechnym w sprawie dotyczącej uznania za nieważną decyzji ZUS wydanej na podstawie art. 83a ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
SN podjął uchwałę, zgodnie z którą w sprawach o nieważność decyzji wydanych przez ZUS właściwe są sądy pracy i ubezpieczeń społecznych, a nie sądy administracyjne. Zgodnie z art. 180 par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach ubezpieczeniowych stosuje się przepisy tego kodeksu, ale tylko wtedy, gdy przepisy ubezpieczeniowe nie zabraniają tego. A właśnie art. 83a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uniemożliwia stosowanie k.p.a. Ustanawia on regułę, zgodnie z którą skargi na decyzje podejmowane przez ZUS w indywidualnych sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych trafiają do sądu powszechnego (sądu ubezpieczeń społecznych).
SYGN. AKT I UZP 3/10