Uchwała o zamiarze likwidacji szkoły i uchwała o likwidacji szkoły są aktami prawnymi, które podlegają opiniowaniu przez związki zawodowe. Wystarczy jednak, że rada gminy przedstawi do zaopiniowania projekt jednej z nich.
W uchwale z 29 listopada tego roku Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie rozstrzygnął wątpliwości dotyczące zakresu opiniowania w procesie likwidacji szkoły. Zgodnie z jej treścią rady gmin będą musiały przedstawiać do zaopiniowania co najmniej jeden z projektów uchwał związanych z likwidacją. Sąd uznał bowiem, że uchwała o zamiarze likwidacji szkoły i uchwała o likwidacji szkoły, podjęte na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy z 7 września 2001 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), są aktami prawnymi podejmowanymi w sprawie objętej opiniowaniem przez odpowiednie władze statutowe związku zawodowego. Jednak nie trzeba opiniować projektów obu uchwał.
W uzasadnieniu uchwały NSA zauważył, że przy ocenie, czy istnieje obowiązek przekazania określonej uchwały do zaopiniowania organizacji związkowej, w pierwszym rzędzie należy badać, czy jej przedmiot dotyczy spraw publicznych o istotnym znaczeniu społecznym i mieści się w zakresie działania związków. Jeśli przedmiotem uchwały jest określone rozwiązanie organizacyjne o charakterze wewnętrznym niemające związku z zadaniami związków to nie ma obowiązku poddawania go opiniowaniu. Uchwały będą jednak mu podlegać, gdy zamierzone zmiany organizacyjne będą miały związek z zadaniami związków i wywołają skutki zewnętrzne.
W ocenie NSA uchwała o zamiarze likwidacji szkoły jest tzw. aktem intencyjnym, który ma jednak charakter zewnętrzny. W związku z tym obie uchwały są aktami prawnymi, które podlegają opiniowaniu. Jednak jeśli rada gminy przekaże związkowi projekt uchwały o zamiarze likwidacji szkoły, to nie ma już obowiązku przedstawiania do zaopiniowania kolejnego projektu uchwały o likwidacji szkoły. Obie uchwały dotyczą bowiem tej samej sprawy, czyli likwidacji. Jeżeli zaś nie przedstawiono do zaopiniowania projektu uchwały o zamiarze likwidacji, to konieczne jest zaopiniowanie projektu drugiej w kolejności uchwały, tj. o likwidacji szkoły.
– Organ samorządu terytorialnego może oczywiście poprosić o opinię związków w odniesieniu do obu uchwał – zauważył przewodniczący składu orzekającego, prezes NSA Roman Hauser.
Jednak nie jest to niezbędne, bo prawny obowiązek poszanowania uprawnień opiniodawczych związków będzie spełniony już z chwilą przekazania do zaopiniowania projektu uchwały o zamiarze likwidacji szkoły.
W ocenie Jarosława Rawskiego z Urzędu Miasta i Gminy w Piasecznie bardziej celowe będzie opiniowanie projektu uchwały o likwidacji szkoły niż projektu uchwały o zamiarze jej likwidacji.
– Jestem zwolennikiem współpracy organów samorządowych ze związkami zawodowymi, jednak uważam, że zakres obowiązków dotyczących opiniowania staje się zbyt szeroki – mówi Jarosław Rawski.
Sylwia Białek-Karasińska, prawnik, aplikant adwokacki z Kancelarii Adwokackiej Dębowski i Wspólnicy, uważa, że choć uchwała jednoznacznie rozstrzyga o obowiązku opiniowania, to w dalszym ciągu może rodzić wiele problemów praktycznych.
– Przyjęcie takiego rozwiązania może wpłynąć na wydłużenie samego procesu likwidacji, niepotrzebnie go komplikując – mówi Sylwia Białek-Karasińska.
Ponadto, jej zdaniem, z treści uchwały trudno wywnioskować, jaki jest cel podjętego rozstrzygnięcia, skoro do dopełnienia obowiązku zaopiniowania projektu uchwał wystarczy przedstawienie do zaopiniowania projektu jednej z nich.
Przedstawiona uchwała ma charakter abstrakcyjny, czyli nie jest związana z konkretną sprawą. Będzie ona jednak wiążąca w innych analogicznych sprawach. Uchwały abstrakcyjne są podejmowane na wniosek jednego z uprawnionych organów – w tym przypadku prezesa NSA – i mają na celu rozstrzygnięcie istotnych wątpliwości prawnych. W sprawie spornych uchwał doszło do poważnych rozbieżności w orzecznictwie. Część składów orzekających uznawała, że obie uchwały dotyczące likwidacji szkoły podlegają opiniowaniu, część zaś była przeciwnego zdania. Co więcej, sądy nakazywały też samorządom opiniowanie tylko uchwały o likwidacji.
Sygn. akt I OPS 2/10
Podstawowe obowiązki związane z likwidacją szkoły
Szkoła publiczna może być zlikwidowana z końcem roku szkolnego.
Organ prowadzący ma obowiązek na co najmniej 6 miesięcy przed terminem likwidacji zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły:
● rodziców uczniów (w przypadku szkoły dla dorosłych – uczniów),
● właściwego kuratora oświaty,
● organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkół danego typu.
Szkoła lub placówka publiczna prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego może zostać zlikwidowana po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
Uchwała o zamiarze likwidacji lub o likwidacji szkoły musi zostać zaopiniowana przez związek zawodowy – podstawowy termin na przedstawienie opinii nie może być krótszy niż 30 dni.