Przebywający na zasiłku chorobowym pracownik i członek ochotniczej staży pożarnej może w tym czasie uczestniczyć tylko w akcjach ratowniczych. Nie może jednak na zlecenie gminy konserwować sprzętu.
Pracownik od grudnia 2006 r. do czerwca 2007 r. pobierał zasiłek chorobowy. Otrzymywał go z powodu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy. W okresie pobierania zasiłku miał zawartą z gminą umowę zlecenia dla Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP), której był członkiem. W ramach tej umowy był zobowiązany utrzymywać w stałej sprawności technicznej pojazd oraz inny sprzęt przeciwpożarowy. Ubezpieczony realizował te obowiązki, przychodząc do strażnicy. W trakcie zwolnienia uczestniczył też w kilku akcjach ratowniczych. ZUS ustalił, iż z tytułu umowy zlecenia były odprowadzane przez gminę składki na ubezpieczenie zdrowotne strażaka. Dlatego pozbawił go prawa do zasiłku chorobowego i zobowiązał do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku.
Od tej decyzji pracownik odwołał się do sądu I instancji. Ten uznał, że regularne uczestnictwo ubezpieczonego w akcjach oraz realizacja umowy łączącej pracownika z gminą świadczą, że ubezpieczony w okresie pobierania zasiłku chorobowego wykonywał pracę zarobkową, za którą otrzymywał wynagrodzenie. W ocenie sądu jest to podstawą do utraty prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Sąd oddalił więc odwołanie pracownika, który wniósł apelację do sądu II instancji.
Ten uznał, że regularne uczestnictwo ubezpieczonego w akcjach oraz realizacja umowy z gminą w okresie pobierania zasiłku chorobowego nie było wykonywaniem pracy zarobkowej. Stwierdził, że udział ubezpieczonego w pracy straży pożarnej jest udziałem społecznym, a nie pracą zarobkową. Ponadto, zdaniem sądu, nie zmienia charakteru tej pracy to, że urząd gminy, chcąc w jakiś sposób docenić pracę strażaka, wypłacał mu co miesiąc około 250 zł za dbanie o sprzęt. Sąd II instancji uwzględnił apelację i uchylił decyzję ZUS, który wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.
SN wskazał, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Zdaniem SN, jeśli pracownik i członek OSP uczestniczy tylko w działaniu ratowniczym, za które strażacy otrzymują ekwiwalent pieniężny, to takie działanie nie prowadzi do utraty prawa do zasiłku. Podkreślił jednak, że w tym przypadku gmina zawarła z pracownikiem jednocześnie umowę zlecenia, w której określono obowiązki stron, w tym odpłatność dla zleceniobiorcy. Zdaniem SN, trzeba taką działalność uznać za pracę zarobkową, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy skutkuje utratą prawa do zasiłku. SN uchylił zaskarżony wyrok i oddalił żądania pracownika.
Sygn. akt I UK 351/08