Żołnierz, jak każdy inny obywatel, może zostać ukarany za pijaństwo albo wszczynanie awantur. W skrajnych przypadkach sprawą zainteresuje się żandarmeria wojskowa, która dyscyplinuje wojskowych i osoby pracujące dla armii.
Czy skręcenie nogi zainteresuje wojsko
Jestem żołnierzem zawodowym i wybrałem się na kilka dni urlopu. Przy wychodzeniu z pociągu skręciłem kostkę. Czy powinienem o tym powiadomić organy wojskowe?
TAK
Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego jest organem właściwym w sprawie świadczeń odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową. Żołnierz, który na urlopie uległ wypadkowi, powinien go o tym powiadomić. Ten wszczyna postępowanie w sprawie ustalenia prawa do odszkodowania z urzędu lub na wniosek zainteresowanego, a w razie jego śmierci – także na wniosek członka jego rodziny. Organ wojskowy bada i ocenia całokształt sprawy na podstawie wszystkich zebranych dowodów. Musi przede wszystkim ustalić, czy do wypadku doszło w związku ze służbą wojskową, a dodatkowo, czy nie miało miejsca umyślne lub rażąco niedbałe działanie albo zaniechanie. Sprawdza także, czy żołnierz posiadał umiejętności potrzebne do wykonywania określonych czynności i był należycie przeszkolony w zakresie znajomości przepisów. Wojewódzki sztab bada również, czy w trakcie wypadku przebywał na urlopie lub miał czas wolny. Wypadek jest traktowany jako pozostający w związku ze służbą, jeśli doszło do niego w drodze na urlop lub podczas powrotu do jednostki. Nie zalicza się tego, który nastąpił wskutek samowolnego opuszczenia jednostki wojskowej lub wyznaczonego miejsca. Odszkodowania nie będzie, jeśli do uszczerbku na zdrowiu doszło wskutek wypadku spowodowanego przez żołnierza umyślnie lub gdy w znacznym stopniu przyczyniło się do niego jego zachowanie (stan nietrzeźwości albo zażycie środków odurzających lub substancji psychotropowych).
Świadczenie jest wypłacane na podstawie decyzji szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Podstawa prawna
Art. 1 ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 213 ze zm.).
Par. 1 rozporządzenia ministra obrony narodowej z 15 września 2003 r. w sprawie postępowania w razie wypadku lub ujawnienia choroby, pozostających w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1083 ze zm.).
Czy na przepustce mogę nie podlegać armii
Wyjechałem z jednostki na tydzień do rodzinnego domu. Tam wspólnie z kolegami z podstawówki poszliśmy do dyskoteki, w której wdałem się w bójkę. Wszystkich nas zatrzymała policja. Czy dowódca puści mi to płazem?
NIE
Najprawdopodobniej o zdarzeniu policja powiadomi Żandarmerię Wojskową. Ta z kolei wystąpi z wnioskiem do dowódcy o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Na marginesie warto zaznaczyć, że od kiedy mamy armię zawodową, żołnierze nie wychodzą już na przepustki – po służbie mają po prostu czas wolny. Część z nich jest skoszarowana na terenie jednostki np. w internatach, pozostali dojeżdżają z własnych miejsc zamieszkania. Wspomniany wniosek do dowódcy jest też składany, gdy dojdzie do zatrzymania przez policję lub żandarmerię żołnierza, który prowadził samochód po spożyciu alkoholu. W tego typu przypadkach grozi mu ostateczne pożegnanie ze służbą w armii.
Podstawa prawna
Art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1483).
Czy żandarmi wylegitymują poza jednostką
Jestem żołnierzem zawodowym i zawsze po służbie wracam do mojego mieszkania służbowego w ubraniu cywilnym. Czy Żandarmeria Wojskowa ma prawo mnie skontrolować w tym czasie?
TAK
Od ubiegłego roku Żandarmeria Wojskowa ma uprawnienia do kontrolowania żołnierzy również poza koszarami. Wykonuje zadania należące do jej zakresu działania w wojsku oraz w stosunku do żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, a także rezerwistów podczas noszenia przez nich mundurów oraz odznak i oznak wojskowych. Jej uprawnienia obejmują też pracowników zatrudnionych w jednostkach wojskowych w związku z ich zachowaniem się podczas pracy w tych jednostkach, a także w razie popełnienia przez nich czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary, wiążącego się z zatrudnieniem. Kontrolą mogą też objąć osoby przebywające na terenach lub w obiektach jednostek wojskowych. Dotyczy ona również żołnierzy państw obcych przebywających na terenie naszego kraju. Co więcej, może objąć też cywilów, jeśli wspólnie z żołnierzem dopuścili się czynów zabronionych, np. uczestniczyli w bójce. Żandarmi są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia, na zasadach i w trybie określonym w przepisach o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Przepisy zezwalają również, aby w ramach współdziałania policji z żandarmerią, powstawały mieszane patrole, które mogą zajmować się np. nadzorem nad ruchem drogowym. W takich przypadkach dopuszcza się, aby policjant wykonujący czynności związane z pomiarem prędkości i kontrolą drogową był ubezpieczany przez żołnierza Żandarmerii Wojskowej. Co więcej, na podstawie zarządzenia premiera w święta państwowe żandarmeria otrzymuje uprawnienia do kontrolowania każdej osoby.
Podstawa prawna
Art. 3 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1483).
Czy żandarmeria będzie tropić przestępstwo
Koledzy z jednostki wojskowej zrobili mi wyjątkowo głupi żart – powiadomili żandarmów, że prawdopodobnie posiadam przy sobie narkotyki. Czy żandarmeria ma prawo mnie przeszukać?
TAK
Żołnierze Żandarmerii Wojskowej mają m.in. prawo do legitymowania w celu ustalenia tożsamości, mogą też zatrzymać w przypadkach i w trybie określonym w przepisach o postępowaniu karnym. Zajmują się również doprowadzaniem do miejsca pełnienia czynnej służby lub miejsca zamieszkania. W wojsku przewidziane są nawet izby zatrzymań dla żołnierzy i pracowników wojska. Tam trafiają żołnierze, którzy np. zostali przyłapani przez żandarmów na spożywaniu alkoholu lub bójce. Jeśli żołnierz dopuścił się przestępstwa, żandarmeria zawiadamiania prokuratora do spraw wojskowych w powszechnej jednostce organizacyjnej prokuratury. Może też wystąpić do dowódcy z wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, a to może się skończyć wydaleniem z armii. Żandarmeria jest też uprawniona do dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości bagażu osobistego i sprawdzania ładunków w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego. Ma również prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.
Podstawa prawna
Art. 17 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1483).
Czy straż miejska może ukarać żołnierza
Po służbie wraz z kilkoma kolegami poszedłem na skwer do parku, aby napić się piwa. Pech chciał, że przyłapała nas straż miejska. Czy mogę się uchronić od kary od dowódcy?
TAK
W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego, jak przyjąć mandat. Jego odmowa będzie się wiązała ze skierowaniem sprawy do sądu. Kiedy okaże się, że amator picia piwa na świeżym powietrzu służy w armii, nie jest wykluczone, że straż miejska powiadomi o tym dowódcę lub Żandarmerię Wojskową, nie jest to jednak obligatoryjne.
Podstawa prawna
Art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1483).
Czy żołnierz jest traktowany na równi z cywilami
Spieszyłem się do jednostki. Byłem w mundurze i przebiegłem na czerwonym świetle przez przejście dla pieszych. Zauważyła to Żandarmeria Wojskowa. Czy mogą mnie ukarać tak samo jak policjanci?
TAK
Żandarmi są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia na zasadach i w trybie określonym w przepisach o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Nie ma więc znaczenia, kto nas przyłapie na takim przewinieniu. Zarówno policja, jak i Żandarmeria Wojskowa są uprawnione do ukarania żołnierza za przejście w niedozwolonym miejscu.
Podstawa prawna
Art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1483).
