Zdaniem ZUS przejęcie przedsiębiorstwa nie oznacza, że należność tę można opłacać w dotychczasowej wysokości. Skoro zmienił się płatnik, to suma musi być wyliczona ponownie.
Składka na ubezpieczenie wypadkowe, w przeciwieństwie do składek na pozostałe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe), nie jest określana w przepisach jako stały procent obliczany od podstawy jej wymiaru, ale jako pewien zakres. Waha się od 0,40 proc. do 8,12 proc. podstawy wymiaru. To, jaka stawka zostanie zastosowana w stosunku do danego płatnika, uzależnione jest od liczby zatrudnianych pracowników, rodzaju prowadzonej działalności oraz wskaźnika, jaki ustalił ZUS. Im profil działalności jest bardziej ryzykowny i zdarza się więcej wypadków, tym większe składki zapłaci firma. Zgodnie z ogólną zasadą o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym ZUS zawiadamia płatnika składek do 20 kwietnia danego roku. Składka jest ustalana więc indywidualnie dla każdego przedsiębiorcy na cały rok składkowy zgodnie z art. 27 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa). I właśnie ten przepis rodzi wątpliwości przedsiębiorców.
Co bowiem w przypadku, gdy firma w trakcie roku składkowego zostanie przejęta przez inny podmiot, np. wniesiona aportem do spółki? Nic się przecież nie zmienia w podmiocie przejmowanym – ani rodzaj działalności, ani liczba pracowników. Czy można zastosować starą stawkę, czy też po przekształceniach trzeba ustalać ją na nowo?
Przepisy ustawy wypadkowej i przepisów wykonawczych na ten temat milczą. Zdaniem ZUS w takiej sytuacji składka powinna jednak być obliczona na nowo. Nie ma znaczenia nawet to, że w sytuacji firmy faktycznie nic się nie zmieniło. W świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych następuje jednak zmiana płatnika, bo podmiot przejęty musi zostać wyrejestrowany z ZUS. Nie można w tym wypadku mówić więc o następstwie prawnym w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), na podstawie którego nowy płatnik mógłby przejąć ustaloną wysokość składki. Zgodnie z art. 551 oraz 552 k.c. przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej, czynność prawna (w tym przypadku przejęcie) mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje zaś wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych. Składka nie jest jednak generalnym uprawnieniem ani zobowiązaniem, ponieważ określenie wysokości stawki nie jest równoznaczne z powstaniem należności. Ta powstaje dopiero wtedy, gdy płatnik nie opłaci składki w przypisanej mu wysokości. Obowiązek stosowania danej stawki wynika zaś wprost z ustawy wypadkowej. Nie mamy tutaj do czynienia z zasadą sukcesji. Jak wskazuje ZUS, ustalona wysokość składki wypadkowej obowiązuje więc tylko do momentu wyrejestrowania danego płatnika z ubezpieczeń lub do zakończenia roku składkowego.
Trzeba jednak zauważyć, że sądy kwestionują takie stanowisko ZUS, twierdząc, że nie ma podstaw prawnych, aby wysokość składki była wyłączona z zasady sukcesji. Warto więc w razie zaistnienia takiej sytuacji wystąpić do ZUS o wydanie interpretacji i ewentualnie zakwestionować ją przed sądem.
WAŻNE
Ustalona wysokość składki wypadkowej nie jest należnością, nie może więc przejść na następcę prawnego płatnika, dla którego została ustalona.
Podstawa prawna
Art. 27-36 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.).
Art. 22 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.).
Art. 551 i art. 552 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.).