Pracodawca powinien wypowiedzieć stosunek pracy osobie, która otrzymała drugą z kolei negatywną ocenę okresową. Ale i tu są jednak wyjątki.
Zgodnie z art. 71 ust. 1 pkt 1 ustawy o służbie cywilnej dwukrotne kolejne negatywne oceny okresowe prowadzą do obligatoryjnego wypowiedzenia stosunku pracy urzędnikowi z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Należy przy tym podkreślić, iż otrzymanie drugiej negatywnej oceny nie powoduje automatycznie uruchomienia biegu wypowiedzenia. Nakłada to jedynie na dyrektora generalnego urzędu obowiązek złożenia urzędnikowi oświadczenia woli o wypowiedzeniu stosunku pracy. Przełożony, który mimo zaistnienia obligatoryjnych przesłanek nie wypowie stosunku pracy, uchybia ustawowemu obowiązkowi, narusza tym samym interesy służby cywilnej i naraża się na odpowiedzialność dyscyplinarną.
Niezgodne z prawem będzie wypowiedzenie stosunku pracy urzędnikowi służby cywilnej na skutek zsumowania dwóch ocen negatywnych, których bezpośrednia sekwencja została przerwana wskutek otrzymania przez ocenianego urzędnika oceny pozytywnej. Wypowiedzenie umowy o pracę w opisanej wyżej sytuacji powodować będzie powstanie po stronie pracownika roszczenia zgodnie z art. 45 k.p. (w zw. z art. 9 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej).
Kiedy wręczyć
Ustawa o służbie cywilnej nie wskazuje, w jakim terminie powinno nastąpić wypowiedzenie stosunku pracy, gdy zachodzą przesłanki do jego obligatoryjnego dokonania. Należy przyjąć, że złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu stosunku pracy w przypadku otrzymania drugiej negatywnej oceny powinno nastąpić:
- gdy urzędnik nie złożył sprzeciwu od oceny okresowej – z upływem terminu na złożenie tego sprzeciwu, określonego w art. 83 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej,
- gdy urzędnik złożył sprzeciw od oceny do dyrektora generalnego urzędu, z chwilą nieuwzględnienia sprzeciwu albo nierozpatrzenia sprzeciwu w terminie określonym w art. 83 ust. 3 ustawy.
Brak jest natomiast podstaw do wstrzymania wypowiedzenia stosunku pracy do czasu ewentualnego odwołania się urzędnika służby cywilnej od negatywnej oceny okresowej do sądu pracy, a w przypadku złożenia takiego odwołania do czasu prawomocnego wyroku sądu.
Na szczególnych prawach
Do urzędników służby cywilnej znajduje zastosowanie ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666) przepisy dotyczące szczególnej ochrony stosunku pracy. Dyrektor generalny nie może więc wypowiedzieć stosunku pracy urzędnikowi służby cywilnej, który otrzymał dwukrotną negatywną oceną, jeżeli jest to osoba:
- której brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia jej uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (art. 39 k.p.),
- przebywająca na urlopie, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia (art. 41 k.p.).
Należy podkreślić, że ochrona przedemerytalna dotyczy tylko wypowiedzenia, a nie rozwiązania umowy o pracę. Jeżeli zatem wypowiedzenie zostało złożone przed osiągnięciem wieku przedemerytalnego, to mimo iż skutek nastąpi już w 4-letnim okresie ochrony, wypowiedzenie nie narusza art. 39 kodeksu pracy (wyrok SN z 7 kwietnia 1999 r., I PKN 643/98, OSNAPiUS 2000, nr 11, poz. 418). Ta sama zasada dotyczy ochrony z tytułu przebywania na urlopie lub innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Z kolei zakaz wypowiedzenia i rozwiązania stosunku pracy dotyczy urzędnika służby cywilnej, który otrzymał dwukrotną negatywną ocenę, jeśli urzędnik ten jest:
- w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego (art. 177 k.p.),
- w okresie urlopu rodzicielskiego (art. 1821g k.p.)
- w okresie urlopu ojcowskiego (art. 1823 par. 3 k.p.)
- w okresie pomiędzy złożeniem wniosku o:
a) udzielenie urlopu wychowawczego – do dnia zakończenia tego urlopu,
b) obniżenie wymiaru czasu pracy
– do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy (art. 1868 k.p ),
- społecznym inspektorem pracy w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu.
Należy jednak pamiętać, iż ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy nie obowiązuje w okresie między złożeniem przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub ojcowskiego a jego rozpoczęciem.
WAŻNE
Niezgodne z prawem będzie wypowiedzenie stosunku pracy urzędnikowi służby cywilnej na skutek zsumowania dwóch ocen negatywnych, których bezpośrednia sekwencja została przerwana wskutek otrzymania przez ocenianego urzędnika oceny pozytywnej.
PRZYKŁAD 1
Trzeba cofnąć decyzję
Pracownica urzędu – urzędnik służby cywilnej – otrzymała drugą negatywną ocenę okresową. Pracodawca wręczył jej wypowiedzenie stosunku pracy. W okresie biegnącego wypowiedzenia pracownica dostarczyła zaświadczenie lekarskie potwierdzające, iż jest w ciąży. W takiej sytuacji pracodawca powinien cofnąć dokonane wypowiedzenie. W okresie ciąży nie może bowiem dojść do rozwiązania stosunku pracy, nawet jeśli do wypowiedzenia stosunku doszło w czasie, kiedy pracownica nie podlegała jeszcze szczególnej ochronie (nie była w ciąży).
PRZYKŁAD 2
Wniosek o urlop też pomoże
Urzędnik służby cywilnej złożył (na 21 dni przed planowanym rozpoczęciem) wniosek o urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni. Tego samego dnia dyrektor generalny wręczył mu wypowiedzenie stosunku pracy z powodu otrzymania drugiej negatywnej oceny. W takiej sytuacji nie dojdzie do wypowiedzenia. Ochrona przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy rozpoczyna się bowiem od dnia rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego, a nie od dnia złożenia wniosku o ten urlop. Dyrektor generalny nie naruszył więc przepisów samym faktem wypowiedzenia stosunku pracy. Jednak ze względu na to, iż urzędnikowi przysługuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia, umowa ta rozwiązałaby się już w trakcie trwania urlopu rodzicielskiego, co jest niezgodne z art. 177 par. 1 k.p. W takim przypadku wypowiedzenie było bezcelowe i powinno zostać wycofane.
Jednak warto pamiętać, że ochrona stosunku pracy urzędnika przebywającego na urlopie wychowawczym lub korzystającego z obniżonego wymiaru czasu pracy nie występuje w przypadku, gdy wniosek o udzielenie tego urlopu został złożony już po dokonaniu wypowiedzenia stosunku pracy.
Podstawa prawna
Art. 71 ust. 1 pkt 1 i ust. 5, art. 81, art. 83 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1345).
Par. 11 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 4 kwietnia 2016 r. w sprawie warunków i sposobu przeprowadzania ocen okresowych urzędników służby cywilnej i pracowników służby cywilnej (Dz.U. poz. 470).