Nie każde świadczenie wypłacane w trakcie szkolenia lub stażu jest oskładkowane. Nie jest tak w przypadku środków przeznaczonych na pokrycie kosztów związanych z odległym miejscem pracy
Jeden z przedsiębiorców zajmujących się usługami szkoleniowymi i aktywizującymi dla osób bezrobotnych powziął wątpliwość co do konieczności odprowadzania składek od niektórych świadczeń, które im wypłacał w ramach prowadzonego przez siebie programu. Program był współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w ponad 90 proc., pozostała część potrzebnej kwoty pochodziła z dotacji celowej oraz środków własnych przedsiębiorcy. Polegał on na takim zindywidualizowaniu działań wobec danego uczestnika, że każdemu z nich zapewniał innego rodzaju pomoc.
Jeden z jej rodzajów polegał na zapewnieniu uczestnikowi dodatku relokacyjnego. Będzie on wypłacany w przypadku, gdy w miejscu zamieszkania uczestnika nie będzie dostępnych ofert pracy, a ten znajdzie zatrudnienie samodzielnie. Warunkiem do otrzymania dodatkowych pieniędzy jest m.in. to, aby miejsce pracy znajdowało się w odległości co najmniej 50 km od miejsca zamieszkania lub czas przejazdu w obie strony przekraczał 3 godziny dziennie. Dodatek będzie wypłacany na podstawie umowy zawartej między uczestnikiem a przedsiębiorcą prowadzącym program, z tym zastrzeżeniem, że nie będzie on finansowany ze środków przedsiębiorcy, a tylko z tych uzyskanych z EFS oraz dotacji celowej. Zdaniem wnioskodawcy ubiegającego się o wydanie decyzji taki dodatek nie będzie rodził żadnych skutków w sferze ubezpieczeń społecznych, gdyż nie jest to wskazane w przepisach. Z takim stanowiskiem zgodził się ZUS (decyzja nr WPI/200000/43/635/2016 z 22 czerwca 2016 r.).
Wątpliwości w tej sprawie mogły być spowodowane niejasnym charakterem samego dodatku relokacyjnego. Nie jest on bowiem zdefiniowany w przepisach, a zasady jego wypłacania reguluje tylko umowa. Zgodnie z generalną zasadą wynikającą z art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez podmioty inne niż powiatowy urząd pracy (tak jak w tym przypadku). Mając na uwadze to, jak często ZUS stosuje wykładnię rozszerzającą w interpretacji przepisów ubezpieczeniowych, nie powinno dziwić, że przedsiębiorca chciał się upewnić, czy dodatek relokacyjny nie będzie traktowany jak stypendium określone w tym przepisie. ZUS uspokoił go jednak, stwierdzając, że skoro ustawa systemowa nie wymienia wprost pobierania dodatku relokacyjnego wypłacanego na podstawie umowy cywilnoprawnej jako tytułu ubezpieczeń, to nie trzeba odprowadzać od niego składek.
Mimo że stypendium, które będzie otrzymywał uczestnik programu, będzie oskładkowane, to sam dodatek pozostanie wolny od tych obciążeń. Oznacza to, że także innego rodzaju dodatki nie byłyby oskładkowane, gdyż nie spełniałyby definicji stypendium.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 9a i art. 18 ust. 4 pkt 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963).
Art. 10 ust. 1 i 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.).
