Lekarz, który naruszył zasady etyki i deontologii zawodowej albo przepisy o wykonywaniu zawodu, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności zawodowej przez sąd lekarski.
Lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności zawodowej przed sądem lekarskim. Nawet jeżeli pokrzywdzony pacjent przedstawił zarzuty pod jego adresem do rzecznika odpowiedzialności zawodowej, to wówczas nie jest on sam oskarżycielem w postępowaniu. Lekarza oskarża rzecznik. Natomiast jego obrońcami mogą być inni lekarze lub adwokaci.
Rodzaje kar
Lekarz może zostać ukarany upomnieniem, naganą, zostać zawieszony w prawach wykonywania zawodu na okres od sześciu miesięcy do trzech lat lub pozbawiony prawa wykonywania zawodu.
Ukaranie naganą i zawieszeniem prawa wykonywania zawodu powodują, że aż do czasu usunięcia z rejestru wzmianki o ukaraniu lekarz traci prawo wybieralności do organów izb lekarskich. Natomiast zawieszony w czynnościach zawodowych nie może prowadzić praktyki lekarskiej w żadnej formie. Z kolei pozbawienie prawa wykonywania zawodu powoduje skreślenie z listy członków okręgowej izby lekarskiej bez prawa ubiegania się o ponowny wpis. Gdy ukaranie uprawomocni się, to stosunek pracy lekarza wygaśnie z mocy prawa. Wywoła to taki skutek jak rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Gdyby o ten sam czyn, który stanowi przewinienie zawodowe, toczyło się postępowanie karne lub dyscyplinarne, a jego wynik albo ustalenia poczynione w trakcie postępowania mogą mieć istotne znaczenie dla orzeczenia, to wówczas sprawa przed sądem lekarskim może zostać zawieszona.
Lekarz może się odwołać
Od orzeczenia sądu lekarskiego w I instancji lekarz może odwołać się do Naczelnego Sądu Lekarskiego. Gdyby sąd ten pozbawił go prawa wykonywania zawodu albo zawiesił w prawie wykonywania zawodu, wówczas lekarz może odwołać się do sądu apelacyjnego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych właściwego ze względu na jego miejsce zamieszkania. Odwołanie powinien wnieść w ciągu 14 dni od doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Natomiast od wyroku sądu apelacyjnego nie będzie miał prawa domagać się kasacji.
Zanim jeszcze uprawomocni się orzeczenie sądu I instancji o zawieszeniu lub pozbawieniu prawa wykonywania zawodu, sąd lekarski może tymczasowo zawiesić lekarza w czynnościach zawodowych. Postanowienie w tej sprawie staje się natychmiast wykonalne. Gdyby jednak zostało orzeczone na dłużej niż na trzy miesiące, zasadność zawieszenia musi zbadać z urzędu Naczelny Sąd Lekarski.
Zdarza się, że obwiniony lekarz zostanie uniewinniony dopiero na skutek rewizji nadzwyczajnej lub w wyniku wznowienia postępowania lub w tym trybie sąd umorzy postępowanie w stosunku do niego. Będzie mógł wówczas wystąpić do okręgowej izby lekarskiej o odszkodowanie, ale tylko w ciągu roku od uprawomocnienia się orzeczenia.
Rejestr ukaranych lekarzy prowadzi Naczelna Rada Lekarska. Kara nagany lub upomnienia zostanie z niego z urzędu usunięta po upływie trzech lat od uprawomocnienia się orzeczenia. Natomiast po pięciu latach od odbycia kary usuwana jest kara zawieszenia prawa wykonywania zawodu pod warunkiem, że w tym czasie nie zostanie wszczęte przeciwko lekarzowi postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej lub nie zostanie ukarany.
Prawa pokrzywdzonego
Osoba pokrzywdzona, której dobro zostało naruszone albo zagrożone działaniem lekarza i wniosła skargę do rzecznika, może w toku postępowania składać wnioski dowodowe i przeglądać akta sprawy. Sąd lub rzecznik mogą mu jednak ograniczyć dostęp do akt w zakresie objętym tajemnicą.
Natomiast pokrzywdzony ma prawo wnosić zażalenia na postanowienie rzecznika o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego i o umorzeniu go oraz odwołania od orzeczenia sądu lekarskiego kończącego postępowanie w sprawie.