Tego dnia zacznie obowiązywać nowy wzór na ulgi oraz niższy limit ich uwzględniania przy płatnościach na fundusz. Za nieprawidłowości będą też kary.
Aktualnie obowiązkowe wpłaty na PFRON ulegają obniżeniu z tytułu zakupu usługi (z wyłączeniem handlu) lub produkcji u pracodawcy (sprzedający) zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającego co najmniej 30-proc. wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych:
- zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, lub
- niewidomych, psychicznie chorych, upośledzonych umysłowo lub z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi lub epilepsją – zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Od 1 lipca 2016 r. zmiany w tym zakresie wprowadza nowelizacja (ustawa z 25 września 2015 r., Dz.U. poz. 1886) ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej: ustawa o rehabilitacji). Przede wszystkim postanowiono dookreślić sposób dokumentowania szczególnych schorzeń dla celów ustalania struktury zatrudnienia uprawniającej do wystawiania ulgi. Wystąpienie upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej, epilepsji lub całościowych zaburzeń rozwojowych będzie dokumentowane wyłącznie orzeczeniem powiatowego/miejskiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (a nie zaświadczeniem lekarskim, jak dotychczas). Jedynie w przypadku osób niewidomych możliwe będzie potwierdzenie choroby również w inny sposób (zaświadczeniem lekarza specjalisty o chorobie narządu wzroku).
Co istotne, zmieni się także wzór do obliczenia kwoty ulgi. [ramka 1] Prawidłowo ustalona ulga we wpłacie na PFRON to efekt obliczeń uwzględniających miesięczny stan zatrudnienia, przychód oraz wskaźnik wynagrodzeń osób z niepełnosprawnością pracodawcy świadczącego usługę lub produkcję dla podmiotu, który jest zobowiązany do comiesięcznych wpłat na fundusz. [przykład 1]
Bardzo istotna zmiana dotyczy także wysokości wykorzystania ulgi na PFRON przez nabywcę do maksymalnie 50 proc. wysokości wpłaty, do której jest on zobowiązany w danym miesiącu. Do 30 czerwca br. pracodawca może obniżyć wpłatę na PFRON do wysokości 80 proc. wpłaty na fundusz. Ustawodawca postanowił także skrócić okres wykorzystania ulgi przez wpłacającego na PFRON z 12 do 6 miesięcy (tzw. przedawnienie prawa do ulgi). [przykład 2]
Nowe przepisy wprowadzają także obowiązek udokumentowania fakturą zakupu produkcji lub usługi od pracodawców uprawnionych do wystawiania informacji o kwocie obniżenia (wcześniej nie było to wprost określone). Ponadto warunkiem skorzystania z obniżenia wpłat na PFRON jest uregulowanie płatności w terminie podanym na fakturze i udokumentowanie kwoty obniżenia przez nabywcę. Doprecyzowano też termin wystawienia informacji o kwocie ulgi – ma to nastąpić niezwłocznie, jednak nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup. Niezachowanie tego terminu dla sprzedającego będzie skutkowało obowiązkiem wpłaty kary na fundusz, a dla nabywcy – brakiem możliwości skorzystania z ulgi z tytułu danego zakupu. [przykład 3]
Ponadto ustawa określa obowiązki sprzedającego w zakresie prowadzenia ewidencji wystawionych informacji o wysokości udzielonych ulg. Wprowadzono też nowe obowiązki sprawozdawcze dla sprzedającego. Powinien on przekazywać do PFRON informacje miesięczne o informacjach o kwocie obniżenia w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym je wystawił.
Kary finansowe
Całkowitą nowością w ustawie o rehabilitacji jest wprowadzenie kar finansowych w przypadkach, w których doszłoby do nieprawidłowości przy udzielaniu ulg przez uprawnionych pracodawców np. wskutek opóźnień w wystawianiu informacji o wysokości ulg oraz podania w nich danych niezgodnych ze stanem faktycznym (w tym nieprawidłowo obliczonej kwoty ulgi), a także w przypadkach niewywiązania się z nowych obowiązków (brak ewidencji informacji o wysokości obniżenia wpłat). [przykłady 4–5]
Dofinansowania na starych pracowników
Zgodnie z dotychczasową praktyką na pracownika, który w trakcie zatrudnienia przedstawił pracodawcy orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność (tzw. stary pracownik), nie dało się wykazać efektu zachęty (w zakresie wzrostu zatrudnienia skutkującego przyznaniem dopłat do wynagrodzeń). Musiał on być spełniony w momencie zatrudnienia, a nie np. w chwili przedstawienia orzeczenia o niepełnosprawności. Skoro pracownik w momencie zatrudnienia był osobą pełnosprawną, efektu zachęty nie można było wykazać. W związku z tym dofinansowanie do wynagrodzenia takiej osoby nie należało się.
Natomiast od 1 lipca 2016 r. pracodawca będzie miał możliwość odstąpienia od wykazywania efektu zachęty w przypadku gdy niepełnosprawność pracownika powstała w trakcie zatrudnienia u niego. Przepis ten znajdzie zastosowanie do dofinansowania należnego za okresy przypadające począwszy od lipca 2016 r.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że nowy ust. 6a art. 26b ustawy o rehabilitacji należy interpretować ściśle, zgodnie z jego brzmieniem. [ramka 2], [przykład 6]
Od 1 lipca 2016 r. pracodawca nie będzie mógł się również starać o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za dany miesiąc, jeśli wypłaci je pracownikom po dniu złożenia wniosku o dofinansowanie.
Inne nowości
Ważna zmiana dotyczy definicji uzyskania środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON). W tym zakresie nastąpi ujednolicenie przepisów poprzez wskazanie, że uzyskanie tych środków pochodzących z zaliczek na PIT następuje w dniu wypłaty wynagrodzenia.
Pozostałe zmiany w ustawie o rehabilitacji dotyczą zwolnienia z wpłat na PFRON zakładów opiekuńczo-leczniczych, niepodlegania egzekucji sądowej ani administracyjnej środków zakładowego funduszu aktywności (ZFA) oraz terminu opłacania składek na ubezpieczenia społeczne niepełnosprawnych przedsiębiorców.
PRZYKŁAD 1
Obniżenie wpłaty
Pracodawca w sierpniu 2016 r. udziela ulg we wpłatach na PFRON z tytułu sprzedaży własnych usług. Sprzedający przeciętnie miesięcznie zatrudnia ogółem 25 pracowników w przeliczeniu na etaty, w tym 14 niepełnosprawnych, a z tego 3 ze stopniem znacznym, 9 ze stopniem umiarkowanym (w tym 5 z epilepsją) oraz 2 ze stopniem lekkim. Wskaźnik udziału przychodów wynosi 0,36. Kwota ulgi wyniesie:
0,36 x (1510,10 zł x 12) : 14 x (14 – 0,06 x 25) = 5824,67 zł.
PRZYKŁAD 2
Wykorzystanie ulgi
Wpłata na PFRON wynosi w danym miesiącu 4000 zł, a uzyskana ulga 2500 zł. Od 1 lipca 2016 r. pracodawca może wykorzystać w danym miesiącu z ulgi tylko 2000 zł, gdyż kwota ta stanowi 50 proc. wpłaty na fundusz. Kwota 500 zł przechodzi do wykorzystania przez pracodawcę na kolejne miesiące, jednak nie później niż do 6 miesięcy od uzyskania informacji o kwocie ulgi.
PRZYKŁAD 3
Spóźniona informacja
Pracodawca zapłacił za usługę wykonaną przez podmiot udzielający ulgi w terminie określonym na fakturze, tj. 20 lipca 2016 r. Nie będzie mógł jednak skorzystać z przysługującej mu ulgi, jeżeli przedsiębiorca jej udzielający wystawi nieterminowo informację o jej wysokości (powinien do końca sierpnia 2016 r.).
PRZYKŁAD 4
Naruszenie terminu
Jeśli pracodawca udzielający ulgi naruszył termin dotyczący wystawienia informacji o kwocie ulgi, będzie zobowiązany do wpłaty na PFRON w wysokości 10 proc. kwoty obniżenia wykazanej w nieterminowo wysłanej informacji.
PRZYKŁAD 5
Niespełnienie warunków
Jeżeli podczas kontroli PFRON lub postępowania sprawdzającego u pracodawcy udzielającego ulg okaże się, że pracodawca, który ich udzielał, nie zatrudniał 25 pracowników w przeliczeniu na etaty lub nie legitymował się 30-proc. wskaźnikiem zatrudnienia osób niepełnosprawnych ze znacznym lub umiarkowanym stopniem (tylko ze schorzeniami szczególnymi wskazanymi w orzeczeniu), będzie on zmuszony dokonać wpłaty na PFRON w wysokości 30 proc. kwoty obniżenia wykazanej w każdej informacji sprawozdawczej, do której wystawienia nie był uprawniony.
PRZYKŁAD 6
Data wydania orzeczenia
1 marca 2016 r. spółka zatrudniła nowego pracownika. 15 maja 2016 r. dostarczył on pracodawcy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydane w lutym 2014 r., z którego wynika, że niepełnosprawność istnieje od 1995 r., a stopień umiarkowany – od 1 lutego 2014 r. Nie został spełniony wyjątek z ust. 6a art. 26b ustawy o rehabilitacji, bo orzeczenie, które przedstawił pracownik, zostało wydane w okresie przed jego zatrudnieniem u obecnego pracodawcy. ©?
RAMKA 1
Stanowisko Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z 9 maja 2016 r. (znak BON-I.52315.26.2016.LK)
W świetle art. 22 ust. 3–6 i 8 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej (...) kwotę ulgi oblicza się obecnie według poniższego wzoru:
Pk/Po x Wzu/ZON x (ZON – 0,06 x ZOG) ? Pz.
Natomiast stosownie do art. 22 ust. 5–8 i 11 ustawy o rehabilitacji zawodowej (...) w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2016 r. kwotę ulgi oblicza się według poniższego wzoru:
Pk/Po x (Nw x ZONzu)/ZON x (ZON – 0,06 x ZOG) ? Pzn.
Symbole użyte w powyższych wzorach oznaczają:
Pk – przychód ze sprzedaży własnych usług, z wyłączeniem handlu, lub produkcji sprzedającego, zrealizowanych w danym miesiącu na rzecz pracodawcy zobowiązanego do wpłat,
Po – przychód ogółem ze sprzedaży własnych usług, z wyłączeniem handlu, lub produkcji sprzedającego, zrealizowanych w danym miesiącu,
Wzu – kwota wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych uprawnionego sprzedającego zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności pomniejszonych
o należne od nich składki na ubezpieczenia społeczne,
Nw – najniższe wynagrodzenie, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej (...), pomniejszone o należne od nich składki na ubezpieczenia społeczne,
ZOG – stan zatrudnienia ogółem pracowników uprawnionego sprzedającego (stan przeciętny miesięczny w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),
ZON – stan zatrudnienia niepełnosprawnych pracowników uprawnionego sprzedającego (stan przeciętny miesięczny w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),
ZONzu – stan zatrudnienia niepełnosprawnych pracowników uprawnionego sprzedającego, zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (stan przeciętny miesięczny w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy),
Pz – kwota brutto uiszczona za przedmiot zakupu,
Pzn – kwota netto uiszczona za przedmiot zakupu.
RAMKA 2
Stanowisko Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z 10 grudnia 2015 r. (znak BON-I.52315.58.2016.LK)
Przepis art. 26b ust. 6a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej (...), dalej jako u.r.o.n., dodany ustawą z 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. poz. 1886) będzie miał zastosowanie w odniesieniu do dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych począwszy od dofinansowania należnego za lipiec 2016 r. Należy wskazać, że przepis dopuszcza niestosowanie art. 26b ust. 6 u.r.o.n. (a w konsekwencji także art. 26b ust. 4 i 5 u.r.o.n.) w przypadku pracownika, którego niepełnosprawność powstała w trakcie zatrudnienia u pracodawcy ubiegającego się o miesięczne dofinansowanie. Dla zastosowania tego przepisu nie ma znaczenia data przedstawienia pracodawcy orzeczenia przez pracownika (w tym przedstawienie orzeczenia przed lub po 1 lipca 2016 r.) czy data wyznaczona zgodnie z art. 2a u.r.o.n., lecz data, w której powstała niepełnosprawność pracownika, a więc okoliczność potwierdzona orzeczeniem.