Mam dwójkę małych dzieci, mieszkam w niewielkiej miejscowości. Właśnie podjęłam pracę zdalną, redaguję, trochę tłumaczę, opracowuję też graficznie drobne wydawnictwa – opowiada pani Paulina. – Nie mogę jednak rozwinąć działalności, bo maluchy są absorbujące. Muszę nająć opiekunkę i chciałabym, by było to legalne zatrudnienie. Jak się do tego zabrać – zastanawia się czytelniczka
Najkorzystniej jest zatrudnić nianię na podstawie umowy uaktywniającej. To umowa-zlecenie, a można ją zawrzeć, jeśli dziecko, którym niania będzie się opiekować, ma od 20 tygodni do 3 lat (do 4 lat, jeżeli nie ma w okolicy przedszkola). Jako nianię można zatrudnić dowolną osobę pełnoletnią, może to być nawet babcia, dziadek lub inny krewny. Nie może nią być natomiast żadne z rodziców.
Umowę należy sporządzić na piśmie, określając w niej strony, cel oraz przedmiot (opieka nad dziećmi), czas i miejsce sprawowania opieki, liczbę dzieci powierzonych opiece, wyliczyć obowiązki niani, zapisać wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin wypłaty, czas obowiązywania umowy, warunki jej zmiany i rozwiązania. Następnie należy ją zgłosić w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, wypełniając stosowne formularze. Można przy tym liczyć na pomoc pracowników tej instytucji.
Nianie zatrudnione na podstawie takiej umowy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu wypadkowemu i zdrowotnemu. Jednak obowiązkowe składki za nianię opłaca budżet państwa. Pod warunkiem wszakże, że rodzice dzieci pozostających pod jej opieką są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy agencyjnej, umowy-zlecenia), prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą lub działalność rolniczą (z wyjątkiem osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik). Jest jednak pewne ograniczenie: budżet państwa finansuje tylko składki od pensji nieprzekraczającej minimalnego wynagrodzenia (obecnie 1850 zł). Jeśli niania zarabia więcej, nadwyżkę opłaca rodzic. Natomiast ubezpieczenie chorobowe, które jest dobrowolne, finansuje zatrudniona opiekunka. Jeśli się na to zdecyduje, rodzic potrąca tę składkę z pensji i odprowadza do ZUS.
Mimo że co do zasady rodzic składek nie płaci, ciążą na nim obowiązki informacyjne wobec ZUS: musi zgłosić nianię, a potem składać raporty (także na stosownych formularzach) przy każdorazowych zmianach umowy albo po jej rozwiązaniu.
Uwaga
Jeśli zatrudniający nianię rodzic straci wymienione wyżej źródła dochodów, budżet państwa opłaca składki jeszcze przez trzy miesiące
Podstawa prawna
Art. 50–53 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 157).