Otrzymanie jednego ze świadczeń nie oznacza automatycznego przyznania drugiego z nich. Stwierdzenie uszczerbku na zdrowiu nie ma bowiem wpływu na orzeczenie niezdolności do pracy.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy otrzyma z ubezpieczenia wypadkowego ten pracownik, który stał się niezdolny do pracy na skutek wypadku przy pracy. Przy ustalaniu prawa do tej renty oraz do ustalenia jej wysokości stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna). W szczególności będą miały zastosowanie przepisy art. 12–13 tej ustawy dotyczące określania niezdolności do pracy. W myśl art. 12 za niezdolną do pracy uznawana jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje jej odzyskania po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolna do pracy jest osoba, która nie może wykonywać jakiejkolwiek pracy, a częściowo – która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Istotne jest także, że przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:
1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;
2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, gdy weźmie się pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Co ważne, w sprawie o rentę wypadkową niezdolność do pracy musi wynikać z wypadku. Kwestia ta jest oceniana przez lekarza orzecznika ZUS, ewentualnie na skutek sprzeciwu pracownika – także przez komisję lekarską ZUS. Na podstawie tych orzeczeń właściwy oddział ZUS wydaje decyzję dotyczącą renty z tytułu niezdolności do pracy.
Uszczerbek na zdrowiu
Pracownikowi, który w wyniku wypadku przy pracy doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
Bez gwarancji
Jednak doznanie przez pracownika na skutek wypadku przy pracy uszczerbku na zdrowiu nie gwarantuje stwierdzenia, że stał się on w wyniku tego wypadku niezdolny do pracy. Powstałe na jego skutek pogorszenie stanu zdrowia nie od razu i nie zawsze powoduje bowiem niezdolność do pracy. Powstanie uszczerbku na zdrowiu jako skutek wypadku przy pracy nie jest więc równoznaczne z niezdolnością do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy emerytalnej.
Uszczerbek na zdrowiu i niezdolność do pracy stanowią różne szkody podlegające odrębnej ochronie ubezpieczeniowej. Tak też podnosił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 8 stycznia 2008 r., sygn. akt I UK 193/07. Stwierdził ponadto, że o niezdolności do pracy nie przesądza orzeczenie o jednorazowym odszkodowaniu za uszczerbek na zdrowiu powstały na skutek wypadku przy pracy, gdyż ma ono moc wiążącą jedynie w tym zakresie. Podobnie wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 16 maja 2008 r., sygn. akt I UK 361/07, podnosząc, że inne są przesłanki nabycia prawa do jednorazowego odszkodowania, a inne nabycia prawa do renty. Stanowisko Sądu Najwyższego jest więc już w tym zakresie ugruntowane. [przykład]
Związek przyczynowy
Należy jednak zaznaczyć, że sąd rozpoznający sprawę o rentę byłby związany wcześniejszym prawomocnym wyrokiem zapadłym w sprawie o jednorazowe odszkodowanie, przesądzającym istnienie związku przyczynowego między określonym schorzeniem ubezpieczonego a zaistniałym wypadkiem. Tak też podnosił Sąd Najwyższy w wyroku z 11 lutego 2014 r., sygn. akt I UK 329/13. Oznacza to, że ZUS nie mógłby już w sprawie o rentę kwestionować, że uszczerbek na zdrowiu, za który ubezpieczony uzyskał jednorazowe odszkodowanie, nie powstał wskutek określonego wypadku przy pracy.©?
!Orzeczenie o jednorazowym odszkodowaniu za uszczerbek na zdrowiu ma moc wiążącą jedynie w tej sprawie i nie przesądza o niezdolności do pracy będącej skutkiem wypadku.
PRZYKŁAD
Warunki badane ponownie
Pan Adam był zatrudniony jako tynkarz. W czasie pracy, podczas wchodzenia na drabinę, stracił równowagę i upadając, doznał złamania nogi oraz urazu kręgosłupa szyjnego. Pracodawca uznał, że uległ on wypadkowi przy pracy, i przesłał do ZUS jego wniosek o wypłatę jednorazowego odszkodowania wraz z protokołem powypadkowym. Oddział ZUS wydał decyzję o wypłacie pracownikowi jednorazowego odszkodowania za 12 proc. długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Po upływie 10 miesięcy pan Adam nadal źle się czuł na skutek obrażeń powstałych w czasie wypadku i złożył wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej tym wypadkiem. Po przeprowadzonych badaniach pana Adama przez lekarza orzecznika, a później przez komisję lekarską, ZUS wydał decyzję o odmowie przyznania mu renty. Organ rentowy uznał bowiem, że pan Adam nie stał się niezdolny do pracy wskutek tego wypadku. Złożył on wówczas odwołanie do sądu. Wskazywał, że otrzymał jednorazowe odszkodowanie z powodu wypadku, gdzie stwierdzono jego poważne obrażenia, a obecnie nie może pracować. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy, którzy stwierdzili, że pan Adam nie stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku. Sąd oddalił więc odwołanie, podkreślając, że orzeczenie o jednorazowym odszkodowaniu nie przesądza o niezdolności do pracy.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 i art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.).
Art. 12 i 13 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.).