Tylko współmałżonek zmarłego kombatanta lub osoby represjonowanej, i to wyłącznie wtedy, gdy pobiera rentę lub emeryturę, ma prawo do ryczałtu energetycznego i zniżkowych przejazdów.
Czy wdowa może wystąpić o uprawnienia
Mąż był działaczem opozycji demokratycznej, wiele miesięcy przesiedział w więzieniach. Miał także poważne problemy ze znalezieniem pracy. Po 1989 r. kilka razy zamierzał załatwić formalności związane z uzyskaniem statusu osoby represjonowanej, lecz nie doszło do tego. Mąż zmarł kilka tygodni temu, zostałam sama z niewielką rentą i poważnymi problemami zdrowotnymi. Czy mogę się ubiegać o świadczenia dla wdów po osobach represjonowanych?
TAK
Przepisy umożliwiają wystąpienie o takie wsparnie. Jest to możliwe również wtedy, gdy osoba walcząca o wolność i demokrację za życia nie złożyła dokumentów będących podstawą uzyskania takiego statusu. W takiej sytuacji należy przekazać wniosek do Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a w nim podać dane personalne – swoje oraz osoby zmarłej. Konieczne jest także podanie pełnego adresu zamieszkania i do korespondencji (również w przypadku ubiegania się o taką formę wsparcia z zagranicy). Sprawą najważniejszą jest dołączenie odpisu aktu zgonu małżonka. Ponieważ o wsparcie mogą się ubiegać wyłącznie emeryci lub renciści, niezbędne jest dostarczenie dokumentu potwierdzającego pobieranie świadczenia. Należy również dołączyć aktualną fotografię i kopię dowodu osobistego. Jeśli zmarły nie uzyskał statusu kombatanta, trzeba też przekazać do urzędu krótki opis działalności kombatanckiej lub (oraz) represji. Dodatkowo należy przedstawić dowody potwierdzające fakt prowadzenia przez męża działalności na rzecz wyzwolenia Polski lub przebywania w więzieniach albo ośrodkach internowania. Konieczne jest także, aby osoba zainteresowana uzyskaniem statutu podopiecznego urzędu dostarczyła rekomendację właściwego stowarzyszenia kombatanckiego lub osób represjonowanych. Jeśli ubiegający się o uprawnienia nie może samodzielnie załatwiać spraw urzędowych, musi dołączyć pełnomocnictwo.
Podstawa prawna
Art. 25 ust. 5 ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1206 ze zm.).
Czy żona żołnierza dostanie świadczenie
Moja babcia jest starszą, schorowaną osobą. Po śmierci dziadka ma poważne problemy z opłaceniem czynszu i wykupieniem leków. Wystąpiła do szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych o przyznanie jej statusu wdowy po kombatancie. Odmówiono jej przyznania uprawnień wdowy po kombatancie, uznając, iż jej mąż służył w formacji wojskowej, która obecnie jest uznawana za nieprawidłową. Na potwierdzenie tego przedstawiono dokumentację ze Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, do którego należał dziadek. Prawda jest taka, że został siłą wcielony do wojska i musiał wykonywać rozkazy dowódców. Podczas wojny narażał życie, pomagając partyzantom, którzy ukrywali się w domu jego rodziców, tam mogli otrzymać jedzenie oraz mieli punkt kontaktowy. Obecnie babcia jest pozbawiona jakiejkolwiek formy pomocy, choć inne wdowy po kolegach dziadka mają prawo do ryczałtu energetycznego (166,05 zł), dodatku kompensacyjnego (31,30 zł) i zniżek na przejazdy. Czy na tej podstawie może liczyć na przyznanie takich uprawnień?
NIE
Uprawnienia wdowy po kombatancie nie przysługują, jeśli zmarły w latach 1944–1956 był zatrudniony, pełnił służbę lub funkcję w aparacie bezpieczeństwa publicznego. Uprawnień zostali pozbawieni także ci funkcjonariusze aparatu represji, którzy wykonywali zadania śledcze i operacyjne związane bezpośrednio ze zwalczaniem organizacji oraz osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Polski. Uprawnienia wdowy po kombatancie mają charakter pochodny i są zależne od uprawnień kombatanta, co oznacza, że wdowie nie przysługują, jeśli nie miał do nich prawa zmarły. W tym bowiem przypadku zainteresowany, ubiegając się o status kombatanta, zaliczał się do tzw. utrwalaczy władzy ludowej. Z dokumentów wynika bowiem, że od 24 maja 1945 r. do 20 lipca 1947 r. uczestniczył w walkach zbrojnych o utrwalanie władzy ludowej. Ten rodzaj działalności kombatanckiej wskazywał w oświadczeniach składanych podczas ubiegania się o przyjęcie w szeregi Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Przy czym żaden przepis ustawy nie umożliwia pozytywnego rozpatrzenia wniosku tylko ze względu na trudną sytuację materialną lub zdrowotną wdowy. Także argument, że inne osoby korzystają z uprawnień kombatanckich lub uprawnień dla wdowy po kombatancie, nie ma wpływu na prawo do świadczenia, bowiem przepisy ustawy nie uprawniają do uwzględnienia wniosku strony z powołaniem się na sprawy innych osób.
Podstawa prawna
Art. 20 ust. 3 w związku z art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. c ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1206 ze zm.).
Czy syn kombatanta nie otrzyma pomocy
Wystąpiłem do Urzędu do Spraw Kombatantów o wsparcie finansowe. Moja sytuacja jest tragiczna – nie mam renty ani emerytury, korzystam ze skromnej pomocy społecznej. Mój zmarły ojciec był kombatantem i więźniem obozów koncentracyjnych, więc jako najbliższa rodzina powinienem mieć do tego prawo. Szef urzędu jednak uznał, że nie mam prawa do takiej formy wsparcia. Czy miał rację?
TAK
Niestety, prawo do pomocy pieniężnej ze środków budżetowych będących w dyspozycji szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych mają wyłącznie wdowy lub wdowcy przebywający na emeryturze, rencie lub mający przyznaną grupę inwalidzką. Przepisy nie przewidują możliwości przyznania takiego wsparcia dzieciom pozostałym po kombatantach lub osobach represjonowanych. Tym samym żadne inne osoby spokrewnione z kombatantem nie mogą się ubiegać o przyznanie pomocy.
Podstawa prawna
Art. 19 ust. 1–4 ustawy z 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1206 ze zm.).
Czy możliwa jest utrata nabytych uprawnień
Mąż nie żyje od wielu lat. Ja od dwóch dekad jestem na emeryturze i pobieram dodatek przysługujący wdowie po kombatancie. Ostatnio się jednak okazało, że zostały odnalezione dokumenty potwierdzające, że mój mąż walczył z żołnierzami wyklętymi. Czy na tej podstawie mogę stracić prawo do wsparcia, chociaż mam już decyzję, a ZUS co miesiąc wypłaca mi świadczenia jako wdowie?
TAK
Odebranie uprawnień wdowy jest możliwe, jeśli z ujawnionych dokumentów będzie wynikało, że jej zmarły mąż osobiście brał udział w walce z żołnierzami podziemia po II wojnie światowej. Co więcej, uprawnienia zostaną cofnięte nawet wtedy, gdy nie robił tego w sposób w pełni dobrowolny, bo musiał wykonywać rozkazy przełożonych.
Podstawa prawna
Art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a w związku z art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. c ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1206 ze zm.).
Czy wdowiec dostanie wszystkie dodatki
Moja zmarła żona walczyła w czasie wojny na froncie. Od przejścia na emeryturę pobierała dodatek kombatancki, który ostatnio wynosił 208,67 zł miesięcznie. Czy po jej śmierci będę otrzymać taką samą kwotę?
NIE
Wdowcy lub wdowy po kombatantach nie mogą liczyć na takie same świadczenia jak osoby walczące o wolność. Zgodnie z obowiązującymi przepisami kombatant ma prawo nie tylko do ryczałtu energetycznego (166,05 zł), dodatku kompensacyjnego (31,30 zł), ale także specjalnego dodatku kombatanckiego (208,67 zł). To ostatnie świadczenie jednak nie przechodzi na wdowę lub wdowca. Osoby pozostałe po uprawnionych nie korzystają również z pierwszeństwa do środowiskowej opieki socjalnej w miejscu zamieszkania, uzyskania miejsc w domach pomocy społecznej oraz opieki zdrowotnej. Natomiast zachowują prawo do 51-proc. zniżki przy zakupie biletów jednorazowych na przejazdy krajowe 1. i 2. klasą pociągów osobowych i pośpiesznych oraz w 2. klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne, a także autobusami w komunikacji zwykłej i przyspieszonej.
Podstawa prawna
Art. 15–17 ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1206 ze zm.).
