Po zakończeniu trwania umowy na czas określony strony mogą zawrzeć jeszcze jedną tego typu umowę o pracę. Kolejna, trzecia umowa, może być zawarta jedynie na czas nieokreślony, jeżeli przerwa pomiędzy zakończeniem drugiej umowy a rozpoczęciem trzeciej nie przekroczyła jednego miesiąca (art. 25 k.p.). Zawarcie trzeciej umowy na czas określony z naruszeniem wymienionego przepisu ma taki skutek, iż umowa o pracę automatycznie będzie uznawana za umowę zawartą na czas nieokreślony.

Po zakończeniu trwania umowy na czas określony strony mogą zawrzeć jeszcze jedną tego typu umowę o pracę. Kolejna, trzecia umowa, może być zawarta jedynie na czas nieokreślony, jeżeli przerwa pomiędzy zakończeniem drugiej umowy a rozpoczęciem trzeciej nie przekroczyła jednego miesiąca (art. 251 k.p.). Zawarcie trzeciej umowy na czas określony z naruszeniem wymienionego przepisu ma taki skutek, iż umowa o pracę automatycznie będzie uznawana za umowę zawartą na czas nieokreślony.
Warto podkreślić, iż ryzykowne jest przedłużanie czasu trwania drugiej umowy o pracę zawartej na czas określony poprzez zawarcie do niej aneksu. Sąd Najwyższy uznał, iż takie działanie, w sytuacji gdy zawarcie trzeciej umowy terminowej prowadziłoby do skutku określonego w art. 251 kodeksu pracy bez istnienia usprawiedliwionych okoliczności, będzie uznane za obejście prawa. Wobec powyższego, zgodnie z ogólnymi zasadami kodeksu cywilnego, w miejsce nieważnych postanowień wejdą postanowienia art. 251 kodeksu pracy. Spowoduje to automatyczne uznanie, iż doszło do zawarcia trzeciej umowy o pracę na czas nieokreślony (por. wyrok SN z 21 listopada 2000 r., I PKN 93/00, OSNP 2002/11/270).
W kontekście zakazów ustanowionych w art. 251 kodeksu pracy trzeba zwrócić uwagę na postanowienia, które pojawiają się czasami w umowach z menedżerami. Są to klauzule ustanawiające tzw. rolling period, czyli automatyczne odnawianie się zawartej przez strony umowy o pracę na czas określony. Z postanowienia takiego wynika, iż umowa zawarta na czas określony, po upływie terminu jej obowiązywania, zostanie uznana za zawartą na kolejny oznaczony okres. Pojawiają się w tym kontekście dwa aspekty. Po pierwsze, odnawialność umowy może nastąpić tylko raz, gdyż zgodnie z wyżej wspomnianym art. 251 kodeksu pracy, trzecia umowa będzie uznana za zawartą na czas nieokreślony. Drugi aspekt to skuteczność takich postanowień i konieczność ich oceny z punktu widzenia kodeksu pracy oraz kodeksu cywilnego. Moim zdaniem, postanowienia rolling period są ważne, jednak nie powodują automatycznego zawarcia nowej umowy o pracę. Stosowne postanowienie powinno zostać uznane jako rodzaj umowy przedwstępnej, zobowiązującej pracodawcę i pracownika do zawarcia w przyszłości umowy o pracę na określonych warunkach. Często spotykanym postanowieniem jest ustanawianie okresów wypowiedzenia mających zastosowanie do postanowień rolling period. Umowa ulega przedłużeniu, jeśli strony nie dokonają wypowiedzenia obecnie wiążącej ich umowy z zachowaniem np. trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Zwracam przy tym uwagę, iż całość takich postanowień, w szczególności okres wypowiedzenia i jego ewentualne przedłużanie, należy badać w kontekście ochrony pracownika.
Analizując zawarcie umowy na czas określony, trzeba jeszcze odpowiedzieć na pytanie, czy dopuszczalne jest dokonanie zmiany umowy zawartej na czas określony na umowę zawartą na czas nieokreślony, w trakcie gdy ta pierwsza jeszcze obowiązuje. Moim zdaniem można dokonać tego w dwojaki sposób. Dopuszczalne jest zawarcie aneksu do pierwotnej umowy zawartej na czas określony i wskazanie, iż zmienia się czas trwania umowy. Można również rozwiązać umowę na czas określony za porozumieniem stron i zawrzeć nową umowę na czas nieokreślony.
KATARZYNA DULEWICZ
radca prawny i partner CMS Cameron McKenna
Katarzyna Dulewicz, radca prawny i partner CMS Cameron McKenna / DGP