W domach pomocy społecznej monitoring wizyjny powinien być montowany tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia ich mieszkańców - uważa RPO. W polskim prawie nie ma zapisów, które wyjaśniałyby te kwestie - dodał.

Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar zwrócił się do minister rodziny, pracy i polityki społecznej o jak najszybsze podjęcie prac nad uregulowaniem zasad stosowania monitoringu wizyjnego w domach pomocy społecznej. Według niego, powinno to być zapisane w akcie prawnym o randze ustawy. Należy także uregulować w niej kwestie takie jak przekazywanie, odtwarzanie i utrwalanie obrazu lub dźwięku z monitoringu, prawa osób monitorowanych oraz zasady wykorzystania tych danych.

"Obecnie instalowanie kamer telewizji przemysłowej (monitoringu) w domach pomocy społecznej – bez podstawy ustawowej – może naruszać przepisy konstytucji, a także postanowienia międzynarodowych aktów prawnych gwarantujących prawo do prywatności" - twierdzi Bodnar. Zwrócił uwagę, że w domach społecznej przebywają głównie osoby starsze, chore, z niepełnosprawnością i ich prawa wymagają szczególnej ochrony.

Rzecznik zajął się sprawą po tym, jak do biura RPO dotarła informacja o zainstalowaniu kamer w pokojach dorosłych pensjonariuszy jednego z domów pomocy społecznej. Personel placówki tłumaczył, że stało się tak, by zapewnić bezpieczeństwo przebywających tam osób (w domu zdarzają się zachowania autoagresywne i agresywne, w dzień i w nocy) oraz osobom będącym w ich bezpośrednim otoczeniu, w tym pracownikom. Kierownictwo placówki uznało, że w takiej sytuacji bezpieczeństwo jest nadrzędne wobec prywatności.

Bodnar przypomina, że w ustawie o pomocy społecznej zapisano, że organizacja domu pomocy społecznej, zakres i poziom usług uwzględnia wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności. "Zainstalowanie systemu monitoringu w pomieszczeniach mieszkalnych domów pomocy społecznej (zwłaszcza dla przewlekle psychicznie chorych i osób niepełnosprawnych intelektualnie) powinno mieć miejsce jedynie wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne ze względu na zagrożenie ich życia lub zdrowia" - napisał w liście do minister rodziny.

Według rzecznika wszelkie działania uzasadniające ingerencję w prawo do prywatności powinny być uregulowane w ustawie, a wyjątki interpretowane z punktu widzenia praw podstawowych. "Szczególna troska o sytuację pensjonariuszy domów pomocy społecznej powinna wynikać ponadto ze szczególnej ochrony tej grupy jako wrażliwej społecznie" - dodał.

RPO zwrócił się do minister rodziny o podjęcie prac nad ustawą dotyczącą zasad stosowania monitoringu wizyjnego w domach pomocy społecznej.

Resort ma 30 dni na odpowiedź rzecznikowi.