Projektowana przez Senat ustawa zniwelować ma przeszkody dla przyznawania świadczeń opiekuńczych, w sytuacji gdy jeden z członków danej rodziny pobiera już świadczenie rodzinne w związku z opieką nad inną osobą. To realizacja wyroku TK, który zakwestionował zasady przyznawania niniejszych form wsparcia.

Z wyroku TK (sygn. akt SK 7/11) wynika bowiem, że art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym do dnia 13 października 2011 r., w zakresie, w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego rodzicowi (opiekunowi faktycznemu), który rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki, o której mowa w art. 17 ust. 1 tej ustawy, nad niepełnosprawnym dzieckiem, w sytuacji, gdy drugi z rodziców (opiekunów faktycznych) ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na inne dziecko w rodzinie, jest niezgodny z Konstytucją RP.

Jak wynika z obowiązujących przepisów, przeszkodą do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego jest ustalenie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego bądź świadczenia pielęgnacyjnego, jak i przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna przewidzianego w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Co więcej, specjalny zasiłek opiekuńczy także nie przysługuje, jeżeli członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna.

Projektowana ustawa likwiduje zauważone przez TK nieścisłości. Przepisy te bowiem funkcjonowały w oparciu o zasadę „jedno świadczenie rodzinne na jedną rodzinę”. Co więcej przy ustaleniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego uniemożliwiał uwzględnienie liczny dzieci niepełnosprawnych, ani osób opiekujących się nimi a spełniających wymagane do przyznania świadczenia kryteria.

Aby więc wykluczyć kierowanie się przez samorządy podczas przyznawania świadczeń zasadą „jedno świadczenie na jedną rodzinę”, w projektodawcy sugerują dodanie odpowiedniego przepisu do ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Zgodnie z nim, „ustalenie członkowi rodziny osoby sprawującej opiekę prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego lub świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad inną osobą nie powoduje utraty prawa do zasiłku dla opiekuna”.

Wyrok TK

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 18 listopada 2014 r. (sygn. akt SK 7/11), stwierdził niezgodność art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu obowiązującym do dnia 13 października 2011 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.; dalej jako: u.ś.r. lub ustawa) z Konstytucją. Sentencja rozstrzygnięcia została opublikowana w Dz. U. poz. 1652 (data publikacji: 26 listopada 2014 r.). Wyrok wraz z uzasadnieniem ukazał się w OTK ZU Nr 10A, poz. 112.

Głównym celem świadczenia pielęgnacyjnego jest częściowe pokrycie wydatków ponoszonych przez rodzinę w związku z koniecznością zapewnienia opieki i pielęgnacji niepełnosprawnemu dziecku lub (wobec rozszerzenia zakresu podmiotowego świadczenia pielęgnacyjnego) niepełnosprawnej osobie dorosłej.
Specjalny zasiłek opiekuńczy to świadczenie przyznawane opiekunom osób, które stały się niepełnosprawne będąc już dorosłymi

Etap legislacyjny

Senacki projekt ustawy o zmianie o ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów wniesiony do Sejmu