Zleceniobiorca wykonuje dwie umowy. Pierwsza zawarta z płatnikiem A na okres od 1 stycznia do 31 marca z wynagrodzeniem miesięcznym 2000 zł i terminem wypłaty 10. dnia każdego następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Druga umowa została zawarta z płatnikiem B na okres od 15 stycznia do 30 kwietnia z wynagrodzeniem 1000 zł miesięcznie i terminem wypłaty ostatniego dnia miesiąca. Zleceniobiorca złożył płatnikowi B oświadczenie, z którego wynika, że podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu umowy wykonywanej na rzecz płatnika A, a podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Zatem płatnik B zgłosił zleceniobiorcę tylko do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZZA z kodem ubezpieczenia 04 11 XX i datą powstania obowiązku ubezpieczeń 15 stycznia.
Takie sytuacje nie będą należeć w tym roku do rzadkości. W życie weszły nowe przepisy o oskładkowaniu zleceniobiorców, co przysparza płatnikom wielu kłopotów. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy zleceniobiorca wykonuje umowy na rzecz kilku przedsiębiorców. Odprowadzanie składek może być bowiem uzależnione od tego, czy opłacił je już wcześniej inny płatnik. Co więc zrobić w sytuacji, gdy drugi płatnik otrzymał błędne informacje? Przeanalizujmy pod tym kątem opisany wyżej przypadek.
Po jego pobieżnej analizie wydaje się, że płatnik B dochował wszelkiej staranności i prawidłowo zgłosił zleceniobiorcę do ubezpieczeń oraz rozliczył za niego składki. Jednak jeden szczegół rozliczeń u płatnika A sprawił, że działania płatnika B należy uznać za nieprawidłowe. Otóż płatnik A zgodnie z umową wynagrodzenie za styczeń wypłacił zleceniobiorcy 10 lutego, był więc zobowiązany sporządzić za styczeń zerowy raport składkowy ZUS RCA. Płatnik B nie mając tak szczegółowej informacji, rozliczył składki za styczeń zgodnie z dokonanym zgłoszeniem. Jeśli więc ZUS nie poinformuje płatnika B o nieprawidłowym rozliczeniu zleceniobiorcy za styczeń, to płatnik będzie nadal uważał, że postąpił słusznie.
Niezbędne działania
Co powinien jednak zrobić płatnik B, gdy za pośrednictwem ZUS lub samego ubezpieczonego dotrze do niego informacja, że za styczeń płatnik A wykazał zleceniobiorcę z zerową podstawą wymiaru składek? Musi podjąć następujące działania:
a) wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWUA z kodem 04 11 XX i datą 15 stycznia i ponownie go zgłosić, ale już do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych, rentowych, wypadkowego i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem 04 11 XX i datą powstania obowiązku 15 stycznia;
b) skorygować imienny raport miesięczny ZUS RCA za styczeń poprzez sporządzenie tego raportu na nowo, wykazując podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne 500 zł i korekty deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA; w wyniku korekty powstanie niedopłata składek na ubezpieczenia społeczne oraz nadpłata składki zdrowotnej;
c) wpłacić na konto ZUS zaległe składki na ubezpieczenia społeczne za styczeń;
d) kwotę składek zapłaconych za zleceniobiorcę doliczyć do przychodów z umowy-zlecenia i opodatkować łącznie z innymi przychodami, a gdy umowa wygasła lub została rozwiązana, wykazać to w informacji PIT-8C.
Bez poprawek się nie obędzie
Skoro płatnik A w raportach ZUS RCA za luty i marzec wykazał podstawę obowiązkowych składek w wysokości 2000 zł, to umowa wykonywana u płatnika B stanowi w tych miesiącach tytuł do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych. Dlatego ten płatnik powinien wyrejestrować zleceniobiorcę z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na druku ZUS ZWUA z kodem 04 11 XX i datą 1 lutego, a następnie zgłosić go do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZZA z kodem 04 11 XX i datą powstania obowiązku 1 lutego. Za luty i marzec zleceniobiorca z tytułu wykonywanej umowy u płatnika B podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Sytuacja zmienia się w kwietniu, ponieważ umowa zawarta z płatnikiem A wygasła 31 marca. Płatnik A z datą 1 kwietnia wyrejestrował zleceniobiorcę z obowiązkowych ubezpieczeń, a w raporcie składkowym ZUS RCA za kwiecień wykazał, co prawda, podstawę wymiaru składek 2000 zł, ale z kodem ubezpieczenia 3000. Kod 3000 oznacza, że nie dochodzi do zbiegu tytułów i płatnik B ponownie musi dokonać zmian w dokumentach zgłoszeniowych ubezpieczonego. Z datą 1 kwietnia powinien wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWUA i zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnych, rentowych, wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem 04 11 XX i datą powstania obowiązku ubezpieczeń 1 kwietnia. Wówczas za kwiecień płatnik powinien rozliczyć składki zgodnie ze zgłoszeniem do ubezpieczeń.
Z przedstawionej sytuacji wynika, że tak naprawdę płatnik, który chce prawidłowo rozliczać składki ZUS, powinien za każdy miesiąc ustalać obowiązek ubezpieczeń zatrudnionego zleceniobiorcy. W praktyce jest to niemożliwe.