Wśród pozaubezpieczeniowych świadczeń rodzinnych wyróżnia się m.in. zasiłek rodzinny i przyznawane do niego dodatki. W dzisiejszym Poradniku rodzica pokrótce omówimy przesłanki nabycia prawa do zasiłku rodzinnego i jednego z dodatków, jakim jest dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Odpowiemy także na pytanie, czy w rodzinie wielodzietnej (np. 2 + 2) zasiłek rodzinny będzie przysługiwać na każde dziecko i jak kształtuje się kwestia przyznania dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w sytuacji urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu.
Komu przysługuje zasiłek rodzinny i dodatki do tego zasiłku?
Zgodnie z ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
• rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
• opiekunowi faktycznemu dziecka;
• osobie uczącej się.
Zasiłek rodzinny przysługuje powyższym osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza określonej kwoty. Od listopada 2015 roku kryterium dochodowe wynosi 674 złote (jest to dochód, a więc kwota netto). W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 764 zł.
Uwaga! Od 1 stycznia 2016 roku nastąpiła istotna zmiana w przyznawaniu zasiłku rodzinnego. W przypadku gdy dochód rodziny przekracza kwotę, o której mowa wyżej, pomnożoną przez liczbę członków danej rodziny o kwotę nie wyższą niż łączna kwota zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami przysługujących danej rodzinie w okresie zasiłkowym, na który jest ustalane prawo do tych świadczeń, zasiłek rodzinny wraz z dodatkami przysługuje w kwocie ustalonej w następujący sposób. W przypadku przekroczenia kwoty uprawniającej daną rodzinę do zasiłku rodzinnego, zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego przysługują w wysokości różnicy między łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami, a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny. W przypadku jednak, gdy wysokość zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami przysługująca danej rodzinie, ustalona zgodnie z powyższymi zasadami jest niższa niż 20,00 zł, świadczenia te nie przysługują.
Wysokość zasiłku i okres w jakim przysługuje
Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka bądź opiekunowi faktycznemu dziecka, do ukończenia przez dziecko:
• 18. roku życia lub
• nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia, albo
• 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Zasiłek rodzinny przysługuje również osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.
Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie:
• 89,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia;
• 118,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia;
• 129,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.
Zasiłek rodzinny przysługuje oddzielnie na każde dziecko!
Sądy administracyjne interpretując przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych przyjmują jednolicie, że zasiłek rodzinny przysługuje oddzielnie na każde dziecko, przy czym do każdego z zasiłków może być przyznany dodatek (lub dodatki) na zasadach przewidzianych w odrębnych dla każdego dodatku unormowaniach zawartych w wyżej wskazanej ustawie. Dodatki są bowiem świadczeniami pochodnymi, przyznawanymi wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione zostały warunki do otrzymania zasiłku rodzinnego.
Pamiętaj! Zasiłek rodzinny przysługuje oddzielnie na każde dziecko.
Jakie dodatki przysługują do zasiłku rodzinnego?
Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
• urodzenia dziecka;
• opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
• samotnego wychowywania dziecka;
• wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej;
• kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;
• rozpoczęcia roku szkolnego;
• podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:
- 24 miesięcy kalendarzowych;
- 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu;
- 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Uwaga! Dodatek przysługuje w wysokości 400,00 zł miesięcznie. Dodatek przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 dodatku miesięcznego za każdy dzień. Kwotę dodatku przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.
Należy pamiętać, że w przypadku równoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego przez oboje rodziców lub opiekunów prawnych dziecka przysługuje jeden dodatek. Dodatek nie przysługuje natomiast osobie uprawnionej, jeżeli:
- bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w stosunku pracy przez okres krótszy niż 6 miesięcy;
- podjęła lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
- dziecko zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, oraz w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem;
- w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego;
- korzysta ze świadczenia rodzicielskiego.
Uwaga! Od 1 stycznia 2016 roku pojawiło się nowe świadczenie rodzinne, tzw. świadczenie rodzicielskie. Co ważne, osobie która korzysta ze świadczenia rodzicielskiego nie będzie przysługiwał dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.
A co w sytuacji urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu?
Kwestię tę rozstrzygnęła praktyka orzecznicza sądów administracyjnych, choć nie można powiedzieć , że była ona jednolita. Należy pamiętać, że o ile bez względu na liczbę dzieci urodzonych podczas jednego porodu uprawnionemu pracownikowi przysługuje na podstawie art. 186 § 1 Kodeksu pracy prawo do jednego urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, to okoliczność ta nie może przesądzać, że w sytuacji, gdy osoba uprawniona korzysta z urlopu wychowawczego z tytułu opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, przysługiwać jej będzie tylko dodatek na jedno dziecko. Należy podkreślić, że dodatek jest ściśle związany z zasiłkiem rodzinnym na określone dziecko. Nie ma podstaw by przyjmować, że osobie uprawnionej przysługiwać będzie jedynie dodatek na jedno z tych dzieci.
Pamiętaj! Jeżeli osoba uprawniona korzysta z urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu i jeżeli każde z tych dzieci pozostaje pod jej faktyczną opieką, a na każde z nich przysługuje jej zasiłek rodzinny, to do każdego z tych zasiłków przysługuje dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Innymi słowy, dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, przysługuje do zasiłku rodzinnego na każde z tych dzieci.
Podstawa prawna:
Art. 4, art. 5, art. 6, art. 7, art. 9, art. 10 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych ( Tj. Dz. U. z 2015 r., poz. 114).
Art. 186 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r- Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1502)
Źródło:
W artykule wykorzystano również fragmenty uzasadnienia uchwały składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 czerwca 2014 r., sygn. akt I OPS 15/13.