Nowe przepisy o oskładkowaniu zleceń czasami nie będą miały zastosowania do wynagrodzeń wypłaconych już w 2016 r. Wszystko zależy od tego, czy umowa nadal trwa i jest obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń
Wiele umów-zleceń zawartych w 2015 r. lub nawet wcześniej jest kontynuowanych w 2016 r. W świetle nowych przepisów zasadą jest, że dla objęcia zleceniobiorcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi po 1 stycznia 2016 r. data zawarcia umowy nie ma znaczenia, a liczy się okres jej wykonywania. Wielu płatników zastanawia się, jak zatem rozliczyć wynagrodzenie zleceniobiorcy wypłacone w 2016 r. za pracę wykonywaną w roku poprzednim. Nie jest to takie oczywiste.
Równocześnie dwa kontrakty
Odpowiadając na to pytanie, należy przyjąć dwa stany faktyczne, jakie miały najczęściej miejsce. Pierwsza sytuacja polega na tym, że zleceniobiorca w 2015 r. wykonywał równocześnie dwie umowy-zlecenia. Z pierwszego kontraktu u płatnika A był zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, natomiast z drugiej umowy u płatnika B – tylko do ubezpieczenia zdrowotnego, gdyż podstawa wymiaru składek z tej pierwszej umowy nie miała znaczenia.
W takim przypadku pierwsza umowa-zlecenie kontynuowana w 2016 r. nadal stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli zleceniobiorca z 1 stycznia 2016 r. nie wybierze innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowego, płatnik A nie musi na nowo zgłaszać tej osoby do ZUS, ponieważ osoba ta jest już zgłoszona. Płatnik A, wypłacając wynagrodzenie np. w styczniu 2016 r. za pracę wykonywaną w grudniu 2015 r., powinien zachować się tak jak dotychczas. Jest zobowiązany od należnego wynagrodzenia naliczyć i potrącić ubezpieczonemu składki ZUS zgodnie z dokonanym wcześniej zgłoszeniem, a następnie sporządzić imienny raport ZUS RCA za styczeń 2016 r. rozliczający składki.
Inaczej wygląda rozliczenie wynagrodzenia wypłaconego w styczniu 2016 r. z tytułu wykonywania w grudniu drugiej umowy-zlecenia, z której zleceniobiorca był zgłoszony tylko do ubezpieczenia zdrowotnego, a umowa jest kontynuowana.
W tym przypadku płatnik B na podstawie znowelizowanych przepisów musi ustalić na 1 stycznia 2016 r., jakim ubezpieczeniom będzie podlegał zleceniobiorca. Jeżeli zleceniobiorca przedłoży płatnikowi B dokumenty, z których będzie wynikać, że podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu pierwszej umowy-zlecenia i podstawa wymiaru składek z tej umowy wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie, wówczas z tytułu wykonywania drugiej umowy nadal będzie podlegał tylko obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zatem w takiej sytuacji rozliczenie wynagrodzenia za grudzień wypłaconego w styczniu nie ulegnie zmianie. Płatnik B tak jak dotychczas naliczy i potrąci składkę zdrowotną oraz sporządzi imienny raport miesięczny ZUS RZA.
Natomiast w sytuacji gdy zleceniobiorca oświadczy, że podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu pierwszej umowy, ale podstawa wymiaru składek z tej umowy jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, wówczas druga umowa staje się od 1 stycznia 2016 r. tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Płatnik B z tytułu drugiej umowy jest zobowiązany z 1 stycznia 2016 r. wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWA z kodem ubezpieczenia 04 11 XX i dokonać zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowego, wypadkowego i zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem ubezpieczenia 04 11 XX i datą powstania obowiązku – 1 stycznia 2016 r. Z wyjaśnień ZUS zamieszczonych na stronie internetowej wynika, że „(...) w przypadku gdy zleceniobiorca uzyska przychód z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia, jednakże w całości za okres sprzed 1 stycznia 2016 r., w którym podlegał wyłącznie obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, a umowa ta trwa po tej dacie, przychodu tego nie należy uwzględniać przy ustalaniu łącznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (...)”.
Po dokonanych zmianach w zgłoszeniu zleceniobiorcy w ZUS wypłata wynagrodzenia w styczniu 2016 r. za grudzień 2015 r. będzie obciążona tylko składką zdrowotną. Za styczeń płatnik jest zobowiązany sporządzić dwa imienne raporty miesięczne, w tym ZUS RZA, w którym wykaże podstawę i składkę zdrowotną należną od wynagrodzenia za grudzień z kodem ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 30 00 oraz raport ZUS RCA z kodem 04 11 XX („zerowy”), jeżeli w styczniu nie wypłacono wynagrodzenia za okres od 1 stycznia 2016 r.
Ważne
Jeśli zleceniobiorca podlegał tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, to wypłacone w 2016 r. wynagrodzenie za 2015 r. może nie podlegać oskładkowaniu na nowych zasadach