Coraz więcej małoletnich trafia z rodzicami do schronisk i noclegowni. By przeciwdziałać temu zjawisku, potrzeba międzyresortowych działań. Ich podjęcie postuluje Marek Michalak, rzecznik praw dziecka, w wystąpieniu skierowanym do Elżbiety Rafalskiej, minister rodziny, pracy i polityki społecznej.
W liście skierowanym do szefowej resoru przywołuje dane pochodzące z przeprowadzonego w ubiegłym roku ogólnopolskiego badania liczby osób bezdomnych. Wynika z niego, że bez miejsca zamieszkania pozostaje 1892 dzieci, które stanowią 5,2 proc spośród wszystkich policzonych wówczas bezdomnych (w 2013 r. było ich 1538). Przy czym RPD podkreśla, że było to badanie jednorazowe, dlatego trudno jest na jego podstawie wnioskować o rzeczywistej liczbie bezdomnych dzieci, ale można sądzić, że jest ona wyższa.
36,1 tys. wynosi liczba osób bezdomnych wg przeprowadzanego w 2015 r. ogólnopolskiego badania
Rzecznik wskazuje, że udzielanie schronienia rodzinom poprzez przyznanie miejsca w odpowiedniej placówce należy do zadań własnych gminy z zakresu pomocy społecznej. W wielu przypadkach obsługa tego zadania jest powierzana przez samorządy podmiotom niepublicznym, np. organizacjom pozarządowym. Zdaniem RPD taka współpraca pozwala na zabezpieczenie podstawowych potrzeb osób bezdomnych. Zdarza się jednak, że pobyt rodziny w schronisku trwa nawet trzy lata. Co więcej, do rzecznika trafiają skargi od opiekunów. Rodzice podnoszą w nich, że usługi świadczone w placówkach są na niskim poziomie, a dzieci często stają się świadkami lub uczestnikami konfliktów dorosłych mieszkańców schronisk.
– Przedstawiony problem nie sprowadza się wyłącznie do braku w obowiązującym systemie prawa regulacji, która normowałaby standard podstawowych usług zapewnianych przez schroniska dla bezdomnych, w których przebywają dzieci – wskazuje Marek Michalak.
Jego zdaniem wprowadzenie takiego uregulowania mogłoby poprawić poziom ochrony praw małoletnich, ale przede wszystkim potrzebne są systemowe działania. Ich celem powinno być przeciwdziałanie bezdomności, które nie będzie sprowadzało się tylko do skierowania rodziny do schroniska.
RPD przypomina, że problem bezdomności dzieci został poruszony również przez Komitet Ochrony Praw Dziecka ONZ w uwagach do sprawozdania na temat przestrzegania praw małoletnich. Zaleca się w nich dokonanie przeglądu prawa, polityki programów mieszkaniowych, tak aby lepiej zapobiegały bezdomności.