Jak oskładkować przychód prezesa pełniącego jednocześnie inną funkcję w spółce?
● Nasza spółka z o.o. ma zarząd, w skład którego wchodzi tylko prezes. Jednocześnie pełni on funkcję dyrektora jednego z kilku wydziałów spółki. Zakres obowiązków na obu stanowiskach jest inny. Za obie funkcje otrzymuje też odrębne wynagrodzenie. Czy oba wynagrodzenia podlegają oskładkowaniu?
Członek zarządu jest powoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Następstwem tego może, ale nie musi być nawiązanie stosunku pracy lub zawarcie np. umowy-zlecenia. Wyłącznie od woli decyzyjnych organów spółki zależy, czy powołanie na prezesa zarządu będzie jedyną i wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 23 stycznia 2009 r., sygn. akt I PK 118/08. Natomiast w wyroku z 23 marca 2012 r., sygn. akt II PK 169/11, SN podkreślił, że osobę fizyczną pełniącą funkcję członka zarządu w spółce prawa handlowego może jednocześnie wiązać ze spółką stosunek organizacyjno-prawny i stosunek pracy.
Artykuł 6 oraz art. 11 i 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) pozwalają przyjąć, że powołanie na stanowisko członka zarządu spółki, w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji organu spółki, nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom, a tym samym nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. W następstwie samego powołania członek zarządu spółki z o.o. nie staje się więc automatycznie pracownikiem lub zleceniobiorcą. Co jednak istotne, nie wyłącza to podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów o pracę lub umów cywilnoprawnych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, i obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń wypłacanych w związku ze świadczeniem pracy na podstawie takich umów. Podobną interpretację przepisów odnaleźć można np. w piśmie ZUS z 9 października 2015r., znak DI/100000/43/1070/2015.
W opisywanej sprawie ważne jest to, że prezes zarządu pełni swoją funkcję w zarządzie spółki jedynie na podstawie uchwały o powołaniu. Nie wykonuje więc w tym zakresie swojej funkcji i obowiązków na podstawie umowy o pracę lub umowy-zlecenia. Odrębnie należy rozpatrywać zatrudnienie na umowie o pracę w tej spółce, na podstawie której pełni funkcję dyrektora jednego z wydziałów.
Oskładkowaniu podlega przychód prezesa uzyskiwany wyłącznie ze stosunku pracy. Natomiast wynagrodzenie uzyskiwane z tytułu powołania na stanowisko prezesa zarządu nie skutkuje takim obowiązkiem.
Podstawa prawna
Art. 6, art. 11, art. 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
● Prowadzę działalność gospodarczą, nie mam innych tytułów do ubezpieczeń. Od niedawna mam stwierdzoną umiarkowaną niepełnosprawność. Rozliczam podatek dochodowy na zasadach ogólnych. Słyszałem, że przysługują mi jakieś ulgi w składkach ZUS i NFZ. Czy mógłbym wobec tego zgłosić formalnie wyższą podstawę składek, żeby dostać później wysoki zasiłek chorobowy?
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu, a więc sam przedsiębiorca.
W pewnych okolicznościach przepisy przewidują zwolnienie niektórych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą z opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne. W stosunku do osób niepełnosprawnych przyjęto zasadę, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Warunkiem jest posiadanie orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopnia niepełnosprawności i uzyskiwanie dochodu jedynie z działalności gospodarczej. Dotyczy to więc osób prowadzących pozarolniczą działalność lub osób z nimi współpracujących, z wyłączeniem osób, które zawiesiły jej wykonywanie.
Bardzo istotne jest to, że przedsiębiorca może korzystać z takiego uprawnienia jedynie w tych miesiącach, w których spełnia te warunki. Zapis ustawy nie zwalnia automatycznie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne, lecz wskazuje tylko na sposób kształtowania wysokości składki w zależności od spełnienia określonych warunków. Takie stanowisko zajął ZUS w piśmie z 8 listopada 2013 r., znak DI/100000/451/1507/2013. Można więc stwierdzić, że gdy niepełnosprawny przedsiębiorca nie osiągnął żadnych dochodów w danym okresie, nie zapłaci ani zaliczki na podatek, ani składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Inne zasady obowiązują w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne. Są one bowiem refundowane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jednak kwoty miesięcznej refundacji zostały zróżnicowane w zależności od stopnia niepełnosprawności. Wysokość refundacji dla osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jak w przypadku czytelnika, wynosi 60 proc. kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Co jednak bardzo istotne, fundusz zrefunduje przedsiębiorcy składkę tylko w podstawowym, wymaganym przepisami wymiarze określonym w art. 18 ust. 8 oraz w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeśli przedsiębiorca będzie chciał zgłosić składkę ponad minimum, to nadwyżka nie będzie objęta ulgą. Zgłoszenie maksymalnej podstawy wymiaru w wysokości 250 proc. przeciętnego wynagrodzenia spowoduje, że prawie cały ciężar składek poniesie przedsiębiorca.
Podstawa prawna
Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 82 ust. 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.).
Art. 25a ust.1 pkt 1, ust. 1a pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.).
● Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą, którą planowałem zawiesić na kilka miesięcy, jednak już po 21 dniach znowu ją podjąłem. Zmieniłem tylko jej formę – teraz prowadzę ją jako wspólnik spółki cywilnej. Czy zawieszenie było skuteczne? W jakiej wysokości mam zapłacić składki na rzecz ZUS – całą kwotę, proporcjonalnie do okresu prowadzonej w danym miesiącu działalności, a może w ogóle?
Na mocy przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Jeśli zatem przedsiębiorca zawiesi prowadzoną działalność, skutkuje to ustaniem obowiązku ubezpieczeń w okresie od dnia zawieszenia do dnia poprzedzającego dzień jej wznowienia. Skoro w czasie zawieszenia przedsiębiorca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom, nie ma też obowiązku opłacania składek, jak również składania do ZUS dokumentów rozliczeniowych.
Kwestię zawieszenia działalności gospodarczej reguluje ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy (odpowiednio 28 lub 29 dni w lutym). Ustawa wprowadza zatem minimalny okres zawieszenia działalności. W przypadku zawieszenia działalności na okres krótszy niż minimalny, nie można mówić o skutecznym jej zawieszeniu w rozumieniu ustawy. Taka sytuacja jest traktowana tak, jakby działalność nie została w ogóle zawieszona, nie powoduje to zatem przerwy w podleganiu ubezpieczeniom. W związku z tym płatnik składek będzie zobowiązany opłacić składki na ZUS w pełnej wysokości.
Podstawa prawna
Art. 13 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 14a ust. 1 i 1a ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.).
● Od kilku lat prowadzę sporą firmę budowlaną. Ostatnio otrzymałem do wiadomości decyzję z ZUS dotyczącą zwrotu pobranego przez jednego z moich pracowników zasiłku chorobowego. Czy w przypadku gdy do zwrotu zasiłku został zobowiązany pracownik, muszę skorygować dokumenty rozliczeniowe w ZUS?
Nie. W myśl przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) płatnik składek jest zobowiązany obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Rozliczenie składek oraz wypłaconych przez płatnika w tym samym miesiącu zasiłków podlegających rozliczeniu na poczet składek (obowiązek ten dotyczy płatników, którzy 30 listopada poprzedniego roku zgłaszali do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych) następuje w deklaracji rozliczeniowej. Nie podlegają rozliczeniu zasiłki wypłacone przez płatnika bezpodstawnie. Jeżeli zatem pracodawca błędnie ustalił prawo do zasiłku lub nieprawidłowo obliczył jego wysokość, w wyniku czego powstała nadpłata, to obowiązek zwrotu nadpłaconej kwoty ciąży na pracodawcy. Wówczas pracodawca musi złożyć korekty dokumentów rozliczeniowych, w których rozliczy tylko prawidłową kwotę świadczenia, zerując wypłacone świadczenia lub wykazując prawidłową niższą kwotę zasiłku.
Inaczej wygląda to w przypadku pobrania przez pracownika nienależnego świadczenia. Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy systemowej osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest zobowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Gdy zasiłek chorobowy został pobrany nienależnie z winy pracownika, do zwrotu kwoty zasiłku jest zobowiązany ten pracownik. W sprawie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia ZUS wydaje najpierw decyzję, którą przesyła do wiadomości pracodawcy. W takiej sytuacji płatnik składek nie ma obowiązku korygowania dokumentów ubezpieczeniowych, w których dokonał rozliczenia wypłaconych ubezpieczonemu kwot zasiłku chorobowego. Świadczenie, które pobrał pracownik, jest bowiem świadczeniem nienależnie pobranym, które ubezpieczony musi zwrócić bezpośrednio do ZUS, nawet jeśli zasiłek był wypłacony przez płatnika składek.
Podstawa prawna
Art. 46, art. 84 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 61 ust. 1 pkt 1, ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
● Przez kilka miesięcy pobierałem zasiłek stały przyznany przez ośrodek pomocy społecznej. W tym czasie sąd przyznał mi rentę za okres wsteczny z wyrównaniem za ponad rok. ZUS nie wypłacił mi jednak w całości wyrównania renty, tylko część przekazał ośrodkowi pomocy społecznej. Czy mógł to zrobić bez mojej zgody?
Tak. Wynika to z przepisów ustawy o pomocy społecznej. Na jej podstawie osobie, której przyznano emeryturę lub rentę za okres, za który wypłacono zasiłek stały lub zasiłek okresowy, ZUS wypłaca to świadczenie, jednak pomniejszone o kwotę wypłaconych za ten okres zasiłków, i przekazuje te kwoty właściwemu OPS. Kwota pomniejszenia nie może być wyższa niż przyznana za ten okres emerytura lub renta. Co ważne, potrącenie czy też pomniejszenie świadczenia na rzecz OPS wynika z mocy samego prawa. Oznacza to, że ZUS ma obowiązek ich dokonania, jeśli są spełnione ustawowe przesłanki. Nie zależy to ani od swobodnej decyzji ZUS w tym zakresie, ani od zgody osoby uprawnionej. Potwierdza to orzecznictwo, m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 21 marca 2013 r., sygn. akt II SA/Sz 1123/12, w którym sąd wskazał na bezwzględnie obowiązujący charakter przepisu, zobowiązujący ZUS do dokonania potrącenia. Również organ, który wypłacił zasiłek stały lub zasiłek okresowy, nie może zwolnić osoby pobierającej z obowiązku zwrotu równowartości tego zasiłku.
W opisanej sytuacji ZUS postąpił zatem prawidłowo, dokonując wypłaty wyrównania renty pomniejszonej o pobrany przez zainteresowanego zasiłek i zwracając go na rachunek właściwemu OPS.
Podstawa prawna
Art. 99 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163 ze zm.).