Świadczenie pracodawcy w postaci bezpłatnego zakwaterowania w miejscu pracy stanowi przychód zatrudnionego i trzeba od niego odprowadzić daninę na rzecz ZUS. Tak orzekł Sąd Najwyższy.
Sprawa dotyczyła decyzji ZUS, na podstawie której spółka musiała uregulować płatności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dwóch pracowników. Zgodnie z umowami o pracę miejscem wykonywania obowiązków była miejscowość, w której znajdowała się inwestycja realizowana przez firmę. Jeśli prace były wykonywane w dużej odległości od siedziby spółki, podwładni mieli zapewnione zakwaterowanie, za które płacił pracodawca. I o składki od kwot wydatkowanych na zakwaterowanie upomniał się ZUS. W decyzji wskazał on, że takie wydatki są zwolnione z opodatkowania do kwoty 500 zł na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), ale analogicznego zwolnienia z oskładkowania nie przewiduje rozporządzenie z 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106).
Spółka odwołała się do sądu I instancji, a ten utrzymał decyzję ZUS w zakresie dotyczącym oskładkowania równowartości kosztów zakwaterowania pracowników. Sąd apelacyjny, do którego trafiło odwołanie, miał wątpliwości, czy od takich kwot należy odprowadzić daninę do ZUS. Zwrócił się więc do SN o rozstrzygnięcie problemu.
SN, obradując w składzie trzech sędziów, wydał uchwałę, zgodnie z którą pojęcie przychodu określone w art. 4 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje wartość świadczeń z tytułu zakwaterowania pracowników i stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy systemowej. Zdaniem SN zasadą jest, że pracownik pobiera wynagrodzenie w formie pieniężnej, przy czym wyjątkowo może być ono wypłacane także w naturze i wtedy stanowi jeden ze składników przychodu pracowniczego. I choć sąd zauważył, że art. 21 ust. 1 ustawy o PIT wyłącza pewne kategorie świadczeń z opodatkowania (w praktyce z dochodu), to nie zawierają się w nich wydatki na kwatery pracownicze. Sąd zaznaczył, że trudno jest uznać, iż zakwaterowanie jest elementem koniecznym do prawidłowego wykonywania pracy, tak jak maszyny czy narzędzia, które pracodawca jest obowiązany zapewnić. – Nie można utożsamiać zakwaterowania z narzędziami pracy, prawo pracy nie zawiera norm zobowiązujących pracodawcę do zapewnienia pracownikowi noclegów czy zakwaterowania w miejscu wykonywania pracy, w sytuacji innej niż podróż służbowa – tłumaczyła sędzia Romualda Spyt.
Jeżeli zatem świadczenie w postaci nieodpłatnego zakwaterowania w miejscu wykonywania pracy jest przychodem i nie jest zwolnione z oskładkowania zgodnie z rozporządzeniem z 1998 r., to od równowartości tego świadczenia należy odprowadzać stosowne składki na rzecz ZUS.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2015 r., sygn. akt III UZP 14/15.