Europejska Karta Osoby Niepełnosprawnej (zwana też Kartą Mobilności) to rodzaj dokumentu, który ma ułatwiać osobom z różnymi niepełnosprawnościami poruszanie się po Europie oraz korzystanie z przewidzianych w różnych państwach Unii Europejskiej udogodnień i uprawnień. Obecnie toczy się proces dopracowywania szczegółowych rozwiązań.

Karta ma umożliwić korzystanie z ulg, upustów czy specjalnych usług, oferowanych osobom z niepełnosprawnością w różnych krajach Unii Europejskiej. Chodzi tu m.in. o zniżki lub darmowe bilety w komunikacji – pociągach, tramwajach, autobusach, w obiektach kultury i miejscach użyteczności publicznej. Karta ułatwi podróżowanie także z asystentem lub opiekunem, który również będzie mógł korzystać z różnych udogodnień.

W tej chwili, ze względu na mnogość systemów orzecznictwa, osoba z niepełnosprawnością przybywająca do danego kraju często nie ma dostępu do udogodnień, z których korzystają jego mieszkańcy z taką samą niepełnosprawnością. Na przykład niewidomy Polak, odwiedzający swojego niewidomego przyjaciela w innym kraju, musi płacić za bilet pełną cenę, a jego gospodarz ponosi połowę tych kosztów lub nie uiszcza ich w ogóle. Karta ma dać wszystkim te same prawa.

Warto zaznaczyć, że Europejska Karta Osoby Niepełnosprawnej nie będzie w żadnym przypadku przepustką do świadczeń socjalnych. Polityka socjalna jest wyłączną domeną krajów członkowskich Unii.

Karta nie dotyczy więc praw socjalnych, takich jak renty czy zasiłki. Osoby dysponujące nią nie będą więc mogły ubiegać się o świadczenia niemieckie czy francuskie. Z drugiej strony, jeśli któryś z krajów członkowskich zadecyduje, że Karta uprawnia do korzystania z miejscowych systemów wsparcia, to będzie to możliwe.

Projekt Karty powstał w ramach ujednolicenia działań na rzecz osób z niepełnosprawnością oraz działań na rzecz pełnego włączenia osób z niepełnosprawnością w społeczeństwo. Temu też służy strategia, przyjęta przez Unię Europejską na lata 2010-2020, wiążąca się ze znoszeniem barier w Europie.

W UE żyje ok. 80 milionów Europejczyków z niepełnosprawnością

Wprowadzanie Karty we wszystkich państwach UE będzie łatwe. Wiele państw członkowskich Unii w ogóle nie uznaje statusu prawnego osób niepełnosprawnych, nie wydają żadnego dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność. Wyzwaniem jest to by przy wprowadzaniu Karty, uszanować stanowiska i uwarunkowania społeczno-kulturowe wszystkich zainteresowanych krajów. Karta nie będzie czymś w rodzaju prawa europejskiego, które będzie przyjmowane przez władze Unii. Nie ma takiej podstawy traktatowej. Przyjęcie tego dokumentu będzie suwerenną decyzją państw członkowskich.

Kiedy Karta wejdzie w życie?

Opracowanie wzoru dokumentu i podstawowych zasad jego stosowania należy do Komisji Europejskiej. Karta Mobilności czy Europejska Karta Osoby Niepełnosprawnej, wypracowana przez Komisję, musi zostać zaopiniowana przez Parlament Europejski. Mimo że jest to proces powolny, zarówno posłowie Parlamentu Europejskiego zainteresowani tematem, jak i wiele rządów unijnych współpracuje z Komisją w celu przygotowania Karty tak, by późniejsza ścieżka komunikacyjna się skróciła. Jeszcze w tym roku Karta jako rozwiązanie może zostać opisana w formie legislacyjnej i trafi do oceny krajów członkowskich i Parlamentu Europejskiego. Oznaczałoby to, że kraje, które zdecydują się na uznanie Karty, będą ją mogły wydawać swoim obywatelom – do użytku choćby na razie na terenie tych państw.