Procedury
Trudno ocenić skutki działań rządu na rzecz wspierania powrotów Polaków z zagranicy, ponieważ nie bada się ich efektywności. Tak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli.
Z uwagi na pogłębiające się skutki niżu demograficznego w Polsce potrzebne są działania państwa, które zachęciłyby rodaków do powrotów z emigracji. Na decyzje o przeprowadzce do kraju wpływają nie tylko czynniki ekonomiczne, lecz także edukacja w języku polskim i kontakt z kulturą ojczystą.
– Powstaje tu pole do działania dla instytucji państwa polskiego, które zobowiązane są do organizowania oraz umożliwiania rodakom za granicą dostępu do edukacji, oświaty i kultury – wskazuje NIK. Zadania te koordynuje minister spraw zagranicznych głównie we współpracy z resortami edukacji, nauki i szkolnictwa wyższego oraz kultury i dziedzictwa narodowego.
Kontrola wykazała, że ani Ministerstwo Edukacji Narodowej, ani podległy mu Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą nie mają pełnych danych dotyczących tego, ile polskich dzieci za granicą (w stosunku do potrzeb) objętych jest nauką języka polskiego. Trudno zatem ocenić skalę tego problemu. Z danych tych instytucji wynika jedynie, że w roku 2013 poza granicami kraju języka polskiego uczyło się ok. 150 tys. osób w 1644 szkołach, w większości prowadzonych przez organizacje polonijne, a zdecydowaną większość tych uczniów stanowili Polacy i osoby polskiego pochodzenia.
Z kolei Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego działania dotyczące promowania możliwości bezpłatnego kształcenia na polskich uczelniach czy programów stypendialnych adresowało przede wszystkim do osób pochodzenia polskiego ze Wschodu. Z wyjaśnień resortu wynika, że młodzi Polacy mieszkający w krajach UE sami kontaktują się z uczelniami. Jednak w grupie tej zaobserwować można wyraźny spadek zainteresowania polskimi szkołami wyższymi, gdyż oferty edukacyjna oraz stypendialna uniwersytetów europejskich są bardziej konkurencyjne.
W związku z zebranymi informacjami NIK wnioskuje do ministra spraw zagranicznych o dokonanie kompleksowej oceny skuteczności dotychczasowych działań na rzecz Polonii i Polaków za granicą. Natomiast do ministra edukacji narodowej zwróciła się o rozważenie opracowania strategii rozwoju oświaty polskiej za granicą, która zawierałaby również ocenę dostępności nauczania języka polskiego i szeroko rozumianej wiedzy o Polsce. Z kolei do ministra kultury o uwzględnienie w przedsięwzięciach na rzecz Polonii oferty kulturalnej dostosowanej także do potrzeb tzw. nowej emigracji. Zdaniem izby minister nauki również powinien podjąć przedsięwzięcia zachęcające tę grupę do studiowania w Polsce. ©?