Zalegam wobec ZUS z tytułu nieopłaconych składek (za siebie i swoich pracowników), które ZUS próbuje odzyskać w drodze egzekucji. Nie mam jednak żadnych dochodów, a jedynym moim majątkiem jest dość duża nieruchomość gruntowa pod Warszawą, którą posiadam wspólnie z mężem. Mamy od wielu lat rozdzielność majątkową, ustanowioną jeszcze przed powstaniem długów, lecz nieujawnioną w księdze wieczystej. ZUS o niej wie. Czy to prawda, że ZUS może sam wystąpić o ujawnienie rozdzielności majątkowej w księdze, żeby wpisać się potem na mojej części ułamkowej nieruchomości?
Tak. Z chwilą zawarcia umowy o rozdzielności majątkowej nieruchomość objęta do tej pory wspólnością ustawową stanie się współwłasnością małżonków w określonych częściach. Warto przy tym pamiętać, że w stosunku do osób trzecich chronionych rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych do czasu zmiany w księdze wieczystej nieruchomość będzie traktowana jako łączna własność małżonków.
Sprawę komplikuje jednak to, że ZUS o zawarciu rozdzielności majątkowej był przez zainteresowaną powiadomiony. A zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 1980 r., sygn. akt III CZP 13/80, otrzymanie przez wierzyciela wiadomości o zawarciu umowy majątkowej i jej rodzaju umożliwia małżonkom skuteczne powoływanie się względem wierzyciela na wyłączenie tą umową wspólności ustawowej wtedy, gdy otrzymał on taką wiadomość przed powstaniem wierzytelności. Można więc rozważyć, czy ZUS może wystąpić z powództwem w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (dalej: u.k.w.h.) o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez ujawnienie rozdzielności majątkowej małżonków nieruchomości, co do której następnie zamierza wystąpić z wnioskiem o ustanowienie zabezpieczenia. Nie powinno budzić wątpliwości na gruncie jednolitego już w tym zakresie orzecznictwa, że powództwo z art. 10 u.k.w.h. może wytoczyć tylko osoba uprawniona do złożenia wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej w rozumieniu art. 6262 par. 5 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.).
Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 10 maja 2013 r., sygn. akt I CSK 74/13, przyjęta w art. 10 u.k.w.h. konstrukcja wiążąca uzgodnienie z wpisem wskazuje na wyraźną synchronizację unormowania legitymacji do wytoczenia powództwa z legitymacją do złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej. W myśl art. 6262 par. 5 k.p.c. zaś, wniosek o dokonanie wpisu może złożyć właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w księdze wieczystej. Takie uprawnienie ZUS jako wierzyciela wynika wprost z art. 26 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym dla zabezpieczenia należności z tytułu składek zakładowi przysługuje hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika.
Podstawa prawna
Art. 47 i 471 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j Dz.U. z 2015 r. poz. 583).
Art. 3 ust. 1, art. 10 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 707 ze zm.).
Art. 6262 par. 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
Art. 26 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).