Po wyroku sądu mam wypłacić pracownikowi odsetki od nieterminowo wypłacanych wynagrodzeń. Podstawę wymiaru składek stanowi cały przychód pracownika z wynagrodzenia. Czy takie odsetki podlegają składkom ZUS?
Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej – ustawa systemowa) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków. Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, bez względu na źródło finansowania tych wypłat. Jednak odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzenia są wolne od podatku dochodowego.
Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie stanowią co do zasady przychody wymienione w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdzie w par. 2 ust. 1 z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są określone przychody.
Odsetki wynikające z nieterminowej wypłaty wynagrodzenia stanowią osobną kategorię świadczeń. Mają bowiem one źródło w stosunku pracy, ale mają też charakter uboczny wobec należności głównej. Obowiązek ich zapłaty nie może powstać bez istnienia zobowiązania do zapłaty kwoty głównej. Sąd Najwyższy w wyroku z 19 września 2002 r., sygn. akt III PZP 18/02, wskazał również, że po powstaniu zaległości odsetkowej zyskuje ona przymiot niezależności od długu głównego i może podlegać odmiennym regułom prawnym niż dług główny, a nawet może istnieć po wygaśnięciu tego długu.
Odsetki od zaległego wynagrodzenia za pracę nie zostały wprost wymienione w par. 2 rozporządzenia, jednak wykładnia celowościowa tych przepisów i charakter odszkodowawczy odsetek wskazują, że nie stanowią one podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Podobne stanowisko zajął ZUS w piśmie z 7 marca 2001 r., znak FUu 077-7101. Mimo występowania pewnego związku odsetek z zatrudnieniem w ramach stosunku pracy brak jest dostatecznych podstaw do obciążania tych odsetek składkami na ubezpieczenia społeczne. Bez znaczenia jest więc kwalifikacja tego świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy bądź nie w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podobne stanowisko zajął ZUS w piśmie z 4 października 2013 r., znak DI/100000/451/1121/2013.
Wszystkie te argumenty prowadzą do wniosku, że mimo związku odsetek ze stosunkiem pracy nie podlegają one oskładkowaniu. Są bowiem jedynie należnością uboczną związaną z należnością główną – wynagrodzeniem, które już oskładkowaniu podlega.
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 1 i 2, art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Par. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 1998 r. nr 161, poz. 1106 ze zm.).