Wypłaty renty i emerytury mogą zostać ograniczone, jeśli uprawniony zarobi zbyt dużo. Nie dotyczy to jednak niektórych rodzajów kontraktów
Wielu emerytów i rencistów nie jest zadowolonych z wysokości otrzymywanych świadczeń. Tym samym w celu zapewnienia godziwej starości szukają możliwości dorobienia. Niektóre rodzaje przychodów mają wpływ na świadczenia otrzymywane z ZUS. Inne natomiast nie wywołują żadnych skutków w tym zakresie. A jak jest z umowami o dzieło?
Emeryci, którzy osiągnęli wiek emerytalny, mogą dorabiać bez ograniczeń. Pozostali emeryci i renciści mają ograniczenia. Jeżeli będą uzyskiwać inne przychody, świadczenia wypłacane przez ZUS mogą ulec zmniejszeniu lub ich wypłata może nawet ulec zawieszeniu – wszystko zależy od wielkości przychodów i ich rodzaju.
Zawieszenie obowiązkowe
Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
W razie osiągania przychodu przekraczającego 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS, nie wyższego jednak niż 130 proc. tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż określona przez ustawodawcę kwota maksymalnego zmniejszenia.
Prawo do emerytury ulega także zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.
Generalnie bierze się pod uwagę przychód w rozumieniu podatkowym, ale dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód przyjmuje się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ważne źródło przychodów
Ustawodawca postanowił, że prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Ustawodawca doprecyzował przy tym, że za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności. Za przychód limitowany uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłacanego na podstawie przepisów kodeksu pracy, kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.
Ograniczenia stosuje się również do osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.
Działalność twórcza
Ustawodawca wyraźnie zapisał, że ograniczeń nie stosuje się do honorariów z tytułu działalności twórczej i artystycznej. Tym samym, jeżeli przedmiotem umowy o dzieło jest utwór w rozumieniu prawa autorskiego, uzyskane honorarium jest bez wpływu na otrzymywaną emeryturę lub rentę.
Mimo że nie jest to wprost zapisane w ustawie, analogicznie będzie także w przypadku pozostałych umów o dzieło. Umowa ta nie jest bowiem tytułem ubezpieczeniowym w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, a tym samym przychody uzyskiwane w jej ramach nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Od tej zasady został jednak przewidziany wyjątek, a w zasadzie nawet dwa. Umowa o dzieło będzie bowiem traktowana tak jak stosunek pracy (a więc będzie tytułem ubezpieczeniowym), jeżeli będzie:
1) zawarta z własnym pracodawcą lub
2) wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.
Innymi słowy, emeryt lub rencista, który będzie czerpał dochody wyłącznie z umów o dzieło, nie musi się obawiać o swoje świadczenia – bez względu na wielkość przychodów z umowy o dzieło jego emerytura (renta) nie ulegnie ani zmniejszeniu, ani zawieszeniu.
Jeżeli jednak umowa będzie zawarta z własnym pracodawcą lub wykonywana na jego rzecz, wynagrodzenie z umowy o dzieło będzie się sumowało z wynagrodzeniem ze stosunku pracy, a suma obu wynagrodzeń będzie miała wpływ na prawo do emerytury lub renty.
Wysokość limitów

Podstawa prawna
Art. 103–104 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.).
Art. 6, art. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).