Mój niepełnoletni syn stał się wspólnikiem w spółce cywilnej jako spadkobierca po matce. Ja jestem drugim wspólnikiem. Syn został też wpisany do ewidencji działalności. Czy mój syn jako przedsiębiorca – wspólnik tej spółki podlega ubezpieczeniom społecznym w ZUS z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej?
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą. Wynika z tego, że także małoletni, posiadający wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), a tym samym będący przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.), podlega obowiązkowi ubezpieczeniowemu w tym samym zakresie.
Zgodnie zaś z art. 15 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) osoby, które ukończyły 13 lat, mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Natomiast do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w tej zdolności zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z kolei z chwilą uzyskania pełnoletniości (art. 11 k.c.).
Pojawia się więc pytanie, czy osoba nieposiadająca pełnej zdolności prawnej może uzyskać status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Na ten temat wypowiadał się m.in. Sąd Apelacyjny w Warszawie (w wyroku z 22 kwietnia 2009 r., sygn. akt VI Ca 1083/08), który stwierdził, że prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu przez przedsiębiorcę wiąże się z dokonywaniem czynności prawnych przekraczających zakres wynikający z art. 14 par. 2 k.c. i wymaga posiadania przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną pełnej zdolności do czynności prawnych.
To, że małoletni przedsiębiorca figuruje w CEIDG jako wspólnik spółki cywilnej, nie przesądza jednak o tym, że podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. W konsekwencji trzeba więc uznać, że przedsiębiorca będący osobą małoletnią nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej jako wspólnik spółki cywilnej do momentu uzyskania pełnoletności. Podobne stanowisko zajął również ZUS w piśmie z 12 grudnia 2014 r., znak WPI/200000/43/1444/2014.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 11, art. 14 par. 2, art. 15, art. 17, art. 23 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).