Możliwość ubiegania się przez rok o odszkodowanie i zadośćuczynienie internowanym w okresie stanu wojennego została przyznanana na podstawie nowelizacji ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego z 19 września 2007 roku.
"Wydaje się, że spełnienie wymogu złożenia żądania w ustawowym terminie jest problematyczne, w szczególności w przypadku osób, które mają miejsce zamieszkania poza granicami Polski. Jest to związane przede wszystkim z brakiem informacji o przysługujących tej grupie uprawnieniach" - napisali w uzasadnieniu projektu senatorowie PO. Stąd pomysł przedłużenia tego terminu z roku do dwóch lat.
Przypomnieli, że z danych Instytutu Pamięci Narodowej wynikało, że projekt obejmie 9732 osoby internowane. Zakładano, że w przypadku każdego uprawnionego zostanie zasądzona najwyższa dopuszczalna kwota 25 tys. zł, co dawałoby łącznie 243 mln 300 tys. zł. "Precyzyjne określenie kosztów realizacji projektu nie jest jednak możliwe, bowiem o wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia każdorazowo orzeka sąd" - podkreślili senatorowie.
Zgodnie z ubiegłoroczną nowelizacją, osoby represjonowane lub skazane w latach 1944-1989 w związku z działalnością na rzecz niepodległości Polski mogły starać się o odszkodowanie w wysokości do 25 tys. zł. Wcześniej o uznanie za nieważne orzeczeń PRL- owskich sądów i tym samym o odszkodowanie mogły się ubiegać tylko te osoby, które zostały pokrzywdzone w okresie od 1944 do 1956 r. Nowelizacja wydłużyła ten okres do grudnia 1989 r.
Ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych dotyczy nie tylko orzeczeń sądów, ale też orzeczeń kolegiów ds. wykroczeń. Z jej zapisów i z prawa do odszkodowania mogą korzystać także osoby internowane w stanie wojennym. O tym, czy danej osobie przysługuje odszkodowanie czy nie, i jego wysokość ustala sąd.
Mogą o nie ubiegać się osoby, które nie zostały skazane, a znalazły się w więzieniu, a także małżonkowie, dzieci i rodzice poszkodowanych. Wysokość odszkodowania nie jest ograniczona w przypadku osób, które w związku z działalnością niepodległościową poniosły śmierć.