1. Komu ustawa z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1268) przyznaje uprawnienia rodzicielskie?
Do tej pory z uprawnień kodeksowych mogła korzystać matka – pracownica lub ojciec – pracownik wychowujący dziecko. Dzięki zmianom od 2 stycznia 2016 r. z poszczególnych uprawnień związanych z urodzeniem i wychowaniem dziecka będą mogły korzystać także inne osoby, np. pracownik – inny członek najbliższej rodziny, a także niezatrudnieni, ale ubezpieczeni rodzice i inni członkowie najbliższej rodziny (dotyczy to ubezpieczeń społecznych w razie choroby i macierzyństwa). Zmiany będą szczególnie istotne dla tych rodziców, których podstawa zarobkowania jest inna niż stosunek pracy.
2. Czy nowelizacja kodeksu pracy spowoduje wydłużenie obecnego wymiaru urlopu macierzyńskiego?
Nie, długość urlopu macierzyńskiego pozostanie bez zmian. Jego długość nadal będzie zależna od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosić będzie:
1) 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
3) 33 tygodnie – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
4) 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
5) 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
3. Czy w sytuacji, gdy ojciec dziecka nie będzie pracownikiem, pracownica będzie mogła zrezygnować z urlopu macierzyńskiego?
Tak, pod warunkiem że wykorzysta ona po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, a przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, ojciec prowadzący działalność zarobkową na innej podstawie niż umowa o pracę będzie osobiście opiekował się dzieckiem i w tym celu przerwie wykonywanie działalności. Istotne jest faktyczne przerwanie działalności zarobkowej, co oznacza, że ojciec dziecka prowadzący działalność gospodarczą nie musi jej formalnie zawieszać. Wystarczające jest faktyczne zaprzestanie jej prowadzenia na czas opieki nad potomkiem. W przypadku pracownika – ojca i rezygnacji przez pracownicę z części urlopu macierzyńskiego, tę część będzie mógł wykorzystać pracownik – ojciec wychowujący dziecko. Jeżeli jednak nie zostanie zapewniona opieka nad dzieckiem ubezpieczonego – ojca dziecka (lub pracownika – ojca wychowującego dziecko), pracownica nie będzie mogła zrezygnować z urlopu macierzyńskiego.
PRZYKŁAD 1
Ojciec pracujący na podstawie umowy-zlecenia
Kobieta, która urodziła jedno dziecko, jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i po porodzie wykorzystała już 16 tygodni urlopu macierzyńskiego. Chce zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy. Ojciec dziecka nie jest pracownikiem, ale wykonuje zadania na podstawie umowy-zlecenia i jest objęty ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa. W takim przypadku pracownica będzie mogła zrezygnować z pozostałej części urlopu macierzyńskiego, jeżeli ojciec dziecka będzie sprawował nad nim osobistą opiekę przez okres pozostałych czterech tygodni i w tym celu przerwie wykonywanie umowy-zlecenia.
PRZYKŁAD 2
Ojciec przedsiębiorca
Kobieta, która urodziła jedno dziecko, jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i po porodzie wykorzystała już 16 tygodni urlopu macierzyńskiego. Chce zrezygnować z pozostałej jego części i powrócić do pracy. Ojciec dziecka nie jest pracownikiem, ale jest ubezpieczony. Prowadzi kilka działalności gospodarczych. Zaprzestał wykonywania tylko jednej z nich. W takiej sytuacji nie został spełniony wymóg przerwania działalności gospodarczej przez ubezpieczonego – ojca, co pozwoliłoby na skuteczną rezygnację przez pracownicę – matkę dziecka z pozostałej części urlopu macierzyńskiego. W tym celu ojciec powinien przerwać prowadzenie wszystkich działalności gospodarczych.
4. Czy pracownik – ojciec wychowujący dziecko będzie mógł wykorzystać urlop macierzyński, jeżeli matka jest ubezpieczona, ale nie posiada statusu pracownika?
Tak. W sytuacji gdy ubezpieczona – matka dziecka zrezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu jej rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego będzie przysługiwała pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko. Należy zauważyć, że w tym przypadku rezygnacja z pobierania tego zasiłku nie jest warunkowana zapewnieniem dziecku opieki, tak jak ma to miejsce wówczas, gdy z urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu go w wymiarze co najmniej 14 tygodni rezygnuje pracownica – matka dziecka.
PRZYKŁAD 3
Matka prowadząca działalność gospodarczą
Kobieta – matka dziecka prowadząca działalność gospodarczą i objęta ubezpieczeniem społecznym z tytułu choroby i macierzyństwa pobierała zasiłek macierzyński przez okres 10 tygodni. Może zrezygnować z dalszego jego pobierania, ale wówczas pracownik – ojciec wychowujący dziecko nie uzyska prawa do części urlopu przypadającej po dniu jej rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego.
W tym samym przypadku wydłużenie okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego o co najmniej cztery tygodnie zapewniłoby pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko prawo do pozostałych sześciu tygodni urlopu macierzyńskiego.
5. Czy te same zasady wykorzystania części urlopu macierzyńskiego obowiązują w przypadku, gdy wobec pracownicy – matki dziecka orzeczono o niezdolności do samodzielnej egzystencji?
Nie. Pracownica, wobec której orzeczono o niezdolności do samodzielnej egzystencji, może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego już w momencie, gdy po porodzie wykorzysta co najmniej osiem tygodni urlopu macierzyńskiego. Wymagane jest jednak, aby jego pozostałą część wykorzystał pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny lub aby w tym czasie, a więc przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka albo ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, który w tym celu przerwie działalność zarobkową. Nie wprowadzono zasady pierwszeństwa ojca w prawie do wykorzystania tej części urlopu macierzyńskiego lub okresu odpowiadającego okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego przed innymi członkami najbliższej rodziny. Zatem ci ostatni mają prawo podjąć się opieki nad dzieckiem także wtedy, gdy ojciec dziecka nie chce lub nie może się podjąć tej opieki.
PRZYKŁAD 4
Pracownica niezdolna do samodzielnej egzystencji
Pracownica, która urodziła jedno dziecko i posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, wykorzystała po porodzie 10 tygodni urlopu macierzyńskiego. Zamierza zrezygnować z pozostałej części urlopu macierzyńskiego, ale ojciec dziecka, który posiada status pracownika, nie chce korzystać z pozostałej jego części. Wolę opieki nad dzieckiem wyraża jednak babcia, która nadal pracuje. W takiej sytuacji pracownicy – babci dziecka będzie przysługiwało prawo do pozostałych 10 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Również jeżeli z pobierania zasiłku macierzyńskiego rezygnuje ubezpieczona – matka dziecka legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego przez co najmniej osiem tygodni po porodzie, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu jej rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego będzie przysługiwało pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny. Ich zgoda na przejęcie opieki nad dzieckiem nie jest jednak potrzebna w przeciwieństwie do sytuacji, w której to pracownica rezygnuje z pozostałej części urlopu macierzyńskiego.
PRZYKŁAD 5
Ubezpieczona niezdolna do samodzielnej egzystencji
Matka dziecka legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, objęta ubezpieczeniem społecznym z tytułu choroby i macierzyństwa, rezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek ten wykorzystała przez okres ośmiu tygodni po porodzie. Pozostałe 12 tygodni urlopu macierzyńskiego będzie mógł wykorzystać np. pracownik – ojciec wychowujący dziecko.
6. Jakie rozwiązanie przewidziano dla matek, które z powodów zdrowotnych nie mogą sprawować opieki nad dzieckiem, a wykorzystały po porodzie mniej niż 14 tygodni urlopu macierzyńskiego?
Jeżeli matka – pracownica wykorzystała po porodzie co najmniej osiem tygodni urlopu macierzyńskiego i z powodu stanu zdrowia uniemożliwiającego jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem przebywa w szpitalu albo w innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego, który świadczy stacjonarne całodobowe świadczenia zdrowotne, na okres przebywania w tego typu placówkach może ona przerwać urlop macierzyński. Przerwanie urlopu jest jednak uzależnione od wykorzystania przez pracownika – ojca wychowującego dziecko albo pracownika – innego członka najbliższej rodziny części urlopu macierzyńskiego za okres pobytu w szpitalu lub innym podmiocie leczniczym albo sprawowania w tym okresie opieki nad dzieckiem przez ubezpieczonego – ojca albo ubezpieczonego – innego członka najbliższej rodziny. Na czas opieki nad dzieckiem wymienione osoby muszą jednak przerwać działalność zarobkową.
W przypadku gdy z powodu pobytu w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującym działalność leczniczą w zakresie stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych ubezpieczona – matka dziecka przerwie pobieranie zasiłku macierzyńskiego ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający osobiste sprawowanie opieki nad dzieckiem, to jeżeli wykorzystała zasiłek w wymiarze co najmniej ośmiu tygodni po porodzie, prawo do części urlopu macierzyńskiego (odpowiadającej okresowi pobytu ubezpieczonej – matki dziecka w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym) będzie przysługiwało pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny.
Dotychczas możliwość przerwania urlopu macierzyńskiego z uwagi na stan zdrowia przysługiwała wyłącznie matce – pracownicy przebywającej w szpitalu i tylko wówczas, gdy pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzystywał pracownik – ojciec wychowujący dziecko.
7. Czy pracownica, która przerywa urlop macierzyński z powodu hospitalizacji lub pobytu w innym zakładzie leczniczym, korzysta z ochrony stosunku pracy przewidzianej w art. 177 kodeksu pracy?
Nie. Artykuł 177 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.; dalej: kodeks pracy lub k.p.) zakazuje pracodawcy wypowiadania i rozwiązywania umów o pracę w okresie urlopu macierzyńskiego. Wobec tego przez okres, w którym urlop macierzyński ulega przerwaniu, wyłączona zostaje ochrona stosunku pracy. Pracodawca nadal jednak nie może wypowiedzieć pracownicy umowy o pracę, ponieważ jej nieobecność w pracy ma charakter usprawiedliwiony. Stosownie zaś do treści art. 41 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie innej (niż urlop) usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
8. Komu będzie przysługiwał urlop macierzyński w przypadku śmierci matki dziecka w czasie urlopu macierzyńskiego albo w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu?
W takim przypadku prawo do urlopu macierzyńskiego w części przypadającej po dniu zgonu pracownicy albo ubezpieczonej matki dziecka będzie przysługiwało pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny. Obecnie prawo do niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego przysługuje wyłączenie pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko i tylko wówczas, gdy matka dziecka posiadała status pracownika. Nie może on zaś skorzystać z tego urlopu, gdy matka dziecka wykonywała pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej czy prowadziła działalność gospodarczą i z tego tytułu objęta była ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa.
9. Czy urlop macierzyński będzie przysługiwał pracownikowi – ojcu w przypadku porzucenia dziecka przez matkę?
Tak, pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny będzie przysługiwało prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu porzucenia dziecka przez pracownicę, jak i ubezpieczoną – matkę dziecka odpowiednio – w czasie urlopu macierzyńskiego albo w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu. Pracownica musi jednak wykorzystać po porodzie co najmniej osiem tygodni urlopu macierzyńskiego, a ubezpieczona – zasiłek macierzyński za co najmniej taki okres po porodzie. Pamiętać jednak należy, że porzuceniem dziecka nie jest czasowa przerwa w sprawowaniu opieki nad nim. Wykładni tego pojęcia dokonał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 4 czerwca 2001 r., sygn. akt V KKN 94/99, w którym uznał, że „porzucenie oznacza działanie polegające na opuszczeniu dziecka (...) połączone z zaprzestaniem troszczenia się o nie, bez zapewnienia opieki ze strony innych osób. Do istoty »porzucenia« należy więc pozostawienie osoby, nad którą miałaby być roztoczona opieka, własnemu losowi, przy czym chodzi tu nie tylko o zaniechanie opieki nad osobą małoletnią lub nieporadną, lecz także o uniemożliwienie takiej osobie udzielenia natychmiastowego wsparcia”.
10. Czy pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko będzie przysługiwał urlop macierzyński, jeżeli matka dziecka nie będzie objęta ubezpieczeniem społecznym z tytułu choroby i macierzyństwa?
Tak, jeżeli będzie to dotyczyło jednego z poniższych przypadków:
a) zgonu matki dziecka nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa,
b) porzucenia dziecka przez matkę nieobjętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,
c) niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę nieobjętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem.
Wówczas pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny będzie przysługiwało prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu matki, porzucenia dziecka lub powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji.
PRZYKŁAD 6
Śmierć matki
Matka dziecka zmarła cztery tygodnie po urodzeniu jednego dziecka. Nie była jednak objęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa. W takim przypadku pracownik – ojciec wychowujący dziecko może wykorzystać 16 tygodni urlopu macierzyńskiego.
11. W jakich innych sytuacjach ojciec – pracownik wychowujący dziecko może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego?
Możliwość wykorzystania przez ojca części urlopu macierzyńskiego wystąpi w sytuacji, gdy matka, która nie była ubezpieczona w razie choroby i macierzyństwa, podejmie zatrudnienie na podstawie umowy o pracę co najmniej na pół etatu (lub w większym wymiarze czasu pracy). W takim przypadku ojciec – pracownik wychowujący dziecko w czasie zatrudnienia matki nabędzie prawo do części urlopu macierzyńskiego. Długość tego urlopu ustala się od dnia rozpoczęcia zatrudnienia przez matkę dziecka aż do wyczerpania wymiaru urlopu macierzyńskiego przysługującego na zasadach ogólnych.
Do tej pory jeżeli matce nie przysługiwał urlop macierzyński, tym bardziej nie mógł go wykorzystać ojciec dziecka, nawet jeżeli posiadał status pracownika.
PRZYKŁAD 7
Nowe zatrudnienie w trakcie opieki
Niepracująca matka podejmuje zatrudnienie na pełen etat po 10 tygodniach od urodzenia dziecka. W takiej sytuacji ojciec – pracownik wychowujący dziecko może skorzystać z pozostałych 10 tygodni urlopu macierzyńskiego.
12. Od stycznia 2016 r. nie będzie funkcjonował dodatkowy urlop macierzyński. Czy to oznacza, że okres przeznaczony na zapewnienie dziecku bezpośredniej opieki rodzica zostanie skrócony?
Nie, łączny czas możliwy do spędzenia z dzieckiem nie ulegnie zmianie. Nowelizacja przewiduje zniesienie dodatkowego urlopu macierzyńskiego na rzecz wydłużenia urlopu rodzicielskiego. Uznano bowiem, że nie jest zasadne utrzymywanie dwóch uprawnień rodzicielskich o podobnym charakterze. W związku z powyższym dodatkowy urlop macierzyński w wymiarze sześciu tygodni powiększy urlop rodzicielski, który od 2 stycznia 2016 r. wyniesie:
1) 32 tygodnie – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie jednego dziecka,
2) 34 tygodnie – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga i więcej dzieci.
Ponadto urlop rodzicielski będzie bardziej elastyczny niż obowiązujący do tej pory dodatkowy urlop macierzyński. Przykładem jest chociażby możliwość jednoczesnego korzystania z urlopu rodzicielskiego przez oboje rodziców, podczas gdy z dodatkowego urlopu macierzyńskiego mogło korzystać tylko jedno z nich.
13. Jaki wymiar urlopu macierzyńskiego przewidziano w sytuacji zgonu dziecka po upływie ośmiu tygodni życia?
Wymiar urlopu macierzyńskiego zastrzeżony do tego typu sytuacji nie uległ zmianie. Nadal przysługuje on przez okres siedmiu dni od zgonu dziecka. Jeżeli podczas jednego porodu urodziło się więcej niż jedno dziecko, urlop macierzyński przysługuje wówczas w wymiarze odpowiednim do liczby dzieci pozostałych przy życiu – jednak nie krócej niż przez siedem dni od zgonu dziecka. W tym zakresie jest to regulacja nowa, chociaż zmiana ma przede wszystkim charakter uzupełniający i redakcyjny.
14. Kto będzie mógł korzystać z urlopu rodzicielskiego?
Urlop rodzicielski przysługuje obojgu rodzicom dziecka i mogą z niego korzystać jednocześnie. W przypadku ojca dziecka nie jest stawiany wymóg, tak jak ma to miejsce w odniesieniu do urlopów macierzyńskich, aby wychowywał dziecko lub sprawował nad nim osobistą opiekę.
Nowością jest możliwość wykorzystania urlopu rodzicielskiego przez ojca – pracownika, kiedy matka nie jest pracownikiem, ale jest objęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa. W takich przypadkach, po okresie pobierania przez matkę zasiłku macierzyńskiego, ojciec jest uprawniony do skorzystania z urlopu rodzicielskiego przez okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.
Także w okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego.
15. Jaki będzie wymiar urlopu rodzicielskiego?
Maksymalna długość urlopu rodzicielskiego wynosi 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i 34 tygodnie w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Jeżeli z urlopu korzystają oboje rodzice, łączny wymiar ich urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać 32 albo 34 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Ta sama zasada obowiązuje, gdy w okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, drugi rodzic równolegle korzysta z urlopu rodzicielskiego.
16. Kiedy rozpoczyna się urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski może się rozpocząć dopiero po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i następuje bezpośrednio po nim. Nie ma więc możliwości, aby ojciec korzystał z urlopu rodzicielskiego w czasie korzystania przez matkę z urlopu macierzyńskiego albo pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego. Wyłączona jest również sytuacja, w której pomiędzy urlopem macierzyńskim (lub okresem pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu) a urlopem rodzicielskim powstałaby przerwa wykorzystana np. na powrót do pracy czy też urlop wypoczynkowy.
17. Czy urlop rodzicielski będzie można wykorzystać w częściach?
Urlop rodzicielski udzielany będzie jednorazowo albo w maksymalnie czterech częściach, jednak nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia. Poza wyjątkami, o których będzie mowa odrębnie, żadna część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż osiem tygodni.
Co do zasady kolejne części urlopu rodzicielskiego powinny zostać udzielone po kolei, bezpośrednio – a więc bez przerwy – jedna po drugiej bądź też bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego (powinien on obejmować wielokrotność tygodnia).
Nowością jest wprowadzenie do kodeksu pracy możliwości późniejszego wykorzystania urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 16 tygodni. To, że może on zostać udzielony w terminie późniejszym, oznacza, iż nie musi przypadać bezpośrednio po innych częściach urlopu rodzicielskiego albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Nie oznacza to jednak, że ten 16-tygodniowy wymiar urlopu rodzicielskiego musi zostać wykorzystany jednorazowo, jako jedna część. Może on zostać podzielony, należy jednak pamiętać, że liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza łączną liczbę części przysługującego urlopu rodzicielskiego (może on być wykorzystany maksymalnie w czterech częściach). Ponadto jak już zostało wskazane, co do zasady żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż osiem tygodni.
Do tej pory urlop rodzicielski mógł być wykorzystany maksymalnie w trzech częściach, które przypadały bezpośrednio jedna po drugiej – nie było możliwości wykorzystania części tego urlopu w terminie późniejszym.
PRZYKŁAD 8
Rodzicielski w trzech częściach
Pracownik wykorzystał jednorazowo urlop rodzicielski w wymiarze 16 tygodni bezpośrednio po urlopie macierzyńskim w wymiarze 20 tygodni. Łącznie przysługują mu 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego. Pozostałe 16 tygodni urlopu rodzicielskiego zatrudniony zamierza wykorzystać w wymiarze ośmiu tygodni, gdy jego dziecko będzie rozpoczynało edukację przedszkolną (w wieku 3 lat), a kolejne osiem tygodni, gdy maluch pójdzie do szkoły (w wieku 6 lat). Takie rozdzielenie kolejnych części urlopu rodzicielskiego jest jak najbardziej prawidłowe. Łącznie pracownik wykorzysta więc urlop rodzicielski w pełnym wymiarze w trzech częściach.
18. W jakich przypadkach część urlopu rodzicielskiego może być krótsza niż osiem tygodni?
Część urlopu rodzicielskiego może być krótsza niż osiem tygodni w przypadku pierwszej części urlopu rodzicielskiego, gdy doszło do:
1) urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie – wówczas pierwsza część urlopu nie może być krótsza niż sześć tygodni;
2) przyjęcia przez pracownika na wychowanie dziecka w wieku do 7. roku życia (a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia) i wystąpienia z wnioskiem wszczynającym postępowanie o jego przysposobienie – w takiej sytuacji pierwsza część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż trzy tygodnie.
Ponadto część urlopu rodzicielskiego może być krótsza niż osiem tygodni w przypadku, gdy pozostała część tego urlopu jest krótsza niż osiem tygodni.
PRZYKŁAD 9
Urlop dzielony na cztery
Pracownikowi przysługuje urlop rodzicielski w łącznym wymiarze 32 tygodni. Zamierza on wykorzystać go w czterech częściach. Planuje, że ostatnia część urlopu będzie wynosiła 16 tygodni i wykorzysta ją, gdy dziecko ukończy 3. rok życia. W takiej sytuacji pierwsze 16 tygodni moze zostać rozdzielone na kolejne części w następującym wymiarze:
1) 6 tygodni – pierwsza część urlopu rodzicielskiego przypadająca bezpośrednio po urlopie macierzyńskim,
2) 8 tygodni – druga część urlopu rodzicielskiego,
3) 2 tygodnie – trzecia część urlopu rodzicielskiego.
19. Co będą mogli zrobić rodzice, którzy nie chcą rezygnować z pracy, ale jednocześnie pragną spędzić więcej czasu z dzieckiem?
Pracownik będzie mógł łączyć urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy poprzez obniżenie jej wymiaru, np. deklarując w tym czasie chęć pracy na pół etatu. Urlop rodzicielski zostanie wówczas wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu w trakcie łącznego korzystania z urlopu (ewentualnie części urlopu) z pracą, ale nie dłużej niż do 64 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) albo 68 tygodni (w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka w trakcie jednego porodu). Takie uprawnienie będzie przysługiwało zatrudnionemu jedynie wówczas, gdy będzie chciał łączyć urlop rodzicielski (jego część) z wykonywaniem pracy nie u dowolnego pracodawcy, lecz u tego, który udzielił mu urlopu rodzicielskiego.
PRZYKŁAD 10
Praca na niepełny etat
Pracownik korzysta jednorazowo z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni. Przez ten okres pracuje również u dotychczasowego pracodawcy w wymiarze 3 etatu. W związku z tym urlop rodzicielski ulegnie wydłużeniu o 24 tygodnie i będzie łącznie wynosił 56 tygodni.
Wynika to z zastosowania następującego algorytmu: liczbę tygodni, przez które pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą u dotychczasowego pracodawcy, mnoży się przez wymiar czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Otrzymany wynik oznacza okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu.
W naszym przypadku to:
32 tygodnie x 3/4 etatu = 24 tygodnie
24 tygodnie + 32 tygodnie = 56 tygodni.
Ważne
Jeżeli pracownik w okresie wykorzystania 16 tygodni urlopu rodzicielskiego łączy go z pracą na połowę etatu, to wydłużeniu ulegnie wyłącznie ta część urlopu rodzicielskiego. Z przepisów wynika bowiem, że w przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego (niezależnie od tego, czy sam urlop jest udzielany w częściach), proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu następuje w odniesieniu do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z części urlopu.
PRZYKŁAD 11
Łączenie urlopu z dodatkowym zatrudnieniem
Pracownik korzysta z urlopu rodzicielskiego i zamierza podjąć zatrudnienie na pół etatu u nowego pracodawcy. W tym przypadku wymiar urlopu rodzicielskiego nie ulegnie wydłużeniu, ponieważ nie zostały spełnione przesłanki do jego wydłużenia. Podjęcie pracy nie nastąpiło bowiem u pracodawcy udzielającego urlopu rodzicielskiego.
Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów pracownik także może łączyć urlop rodzicielski z pracą w obniżonym wymiarze, ale okres trwania urlopu jest taki sam, jak w przypadku pełnej rezygnacji w tym czasie z pracy. Ponadto do tej pory także w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą na pół etatu w okresie 16 tygodni wymiar tego urlopu nie ulegał zmianie.
20. Czy w części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku wydłużenia urlopu pracownik także może wykonywać pracę, czy też jest ona przeznaczona wyłącznie na opiekę nad dzieckiem?
Jeżeli w wyniku łączenia pracy u dotychczasowego pracodawcy z korzystaniem z urlopu rodzicielskiego (lub jego części) powstała część urlopu rodzicielskiego w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu, pracownik może wykonywać u pracodawcy udzielającego mu tego urlopu pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy także w trakcie korzystania z tej części urlopu. Wymiar tej części oblicza się, dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia przez różnicę liczby jeden i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy.
21. Jakie urlopy mogą być łączone w tym samym czasie?
Nie ma przeszkód, aby dzielić urlop rodzicielski pomiędzy rodziców bądź też łączyć urlop macierzyński z ojcowskim albo rodzicielski z ojcowskim.
PRZYKŁAD 12
Kumulacja urlopów
Możliwe są następujące połączenia urlopów:
1) urlop rodzicielski + urlop rodzicielski – korzystają matka i ojciec,
2) urlop macierzyński + urlop ojcowski – korzystają matka i ojciec,
3) urlop rodzicielski + urlop ojcowski – korzystają matka i ojciec.
Ważne
Nie można łączyć urlopu macierzyńskiego z urlopem rodzicielskim, ponieważ urlop rodzicielski może być udzielony dopiero po urlopie macierzyńskim.
22. W jakim terminie należy zgłosić pracodawcy chęć korzystania z urlopu rodzicielskiego?
Zgodnie z nowelizacją terminy złożenia wniosków o udzielenie urlopów ulegają zmianie.
Urlopu rodzicielskiego pracodawca udziela na pisemny wniosek pracownika zgłoszony najpóźniej na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca nie może odmówić jego uwzględnienia.
Matka – pracownica może złożyć pisemny wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego nie później niż 21 dni po porodzie albo w terminie późniejszym, ale nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Natomiast ojciec – pracownik może złożyć takie podanie nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Pracodawca nie może odmówić uwzględnienia wniosku. Ponieważ urlop może być udzielany w częściach, pracodawca musi ustalić liczbę należnych części urlopu na podstawie liczby złożonych wcześniej wniosków.
Rodzice powinni uważnie planować urlopy i pamiętać o powyższych terminach. Zgodnie z nowelizacją muszą oni wcześniej niż dotychczas składać pracodawcy stosowne wnioski. Powinni tego dokonać najpóźniej 21 dni przed planowanym urlopem, a nie jak dotychczas na 14 dni przed jego rozpoczęciem.
23. W jakim wymiarze będzie przysługiwał urlop rodzicielski pracownikom przyjmującym dziecko na wychowanie?
Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem zawodowej rodziny zastępczej), ma prawo do urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wymiar tego urlopu jest następujący:
1) 32 tygodnie – w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
2) 34 tygodnie – w przypadku przyjęcia na wychowanie dwojga i więcej dzieci,
3) 29 tygodni – w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.
Należy pamiętać, że warunkiem uzyskania prawa do urlopu rodzicielskiego jest faktyczne przyjęcie dziecka na wychowanie zmierzające do formalnego uregulowania jego sytuacji prawnej poprzez złożenie do sądu opiekuńczego wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub przyjęcie dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza.
24. Komu, w jakim wymiarze i na jakich zasadach będzie przysługiwało zwolnienie od pracy w celu opieki nad dzieckiem?
Pracownikowi (zarówno matce, jak i ojcu), który wychowuje co najmniej jedno dziecko w wieku do lat 14, do tej pory przysługiwały dwa dni płatnego zwolnienia od pracy. Zgodnie z nowymi przepisami zatrudniony będzie mógł wykorzystać 16 godzin albo dwa dni. Zmiana ta pozwoli na elastyczne dostosowanie wymiaru czasu wolnego do charakteru sytuacji – jeżeli będzie ona dotyczyć przykładowo godzinnej wizyty lekarskiej, pracownik nie będzie musiał wykorzystywać w tym celu od razu całego dnia wolnego.
Tak jak do tej pory pracownik nie będzie musiał wskazywać pracodawcy konkretnej przyczyny zwolnienia, wystarczy ogólne wskazanie spraw związanych z opieką nad dzieckiem. Konieczne będzie natomiast określenie wnioskowanego wymiaru (godzinowego lub dziennego). Wymiar zwolnienia od pracy nie zależy od liczby dzieci i może być wykorzystany przez jedno z rodziców. O sposobie skorzystania z tego czasu wolnego decyduje pracownik w pierwszym złożonym w danym roku wniosku poprzez wskazanie, czy zgłasza prośbę o wolne udzielone w godzinach, czy w dniach.
PRZYKŁAD 13
Wymiar zwolnienia od pracy
Pracownik w pierwszym wniosku zgłosił chęć skorzystania z 3 godzin zwolnienia od pracy w celu opieki nad dzieckiem. W związku z tym do wykorzystania pozostanie mu 13 godzin. Jeżeli natomiast zatrudniony w swoim wniosku wskazałby jeden dzień, to do wykorzystania pozostałby mu także jeden dzień.
Jeżeli pracownik zatrudniony jest na część etatu (np. 1) i wnioskuje o udzielenie czasu wolnego w wymiarze godzinowym, wymiar zwolnienia od pracy ustala się proporcjonalnie do jego czasu pracy. Jeżeli więc pracownik zatrudniony jest na pół etatu i wnosi o udzielenie zwolnienia od pracy w wymiarze godzinowym, to maksymalny czas wolnego wynosi 8 godzin.
25. Kto, kiedy i w jaki sposób będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego? Czy konieczne jest wykorzystanie jednorazowo dwutygodniowego urlopu?
Z urlopu ojcowskiego może skorzystać wyłącznie pracujący ojciec. Do tej pory dwutygodniowy urlop ojcowski mógł być wykorzystywany jednorazowo, nie później niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Po wejściu w życie nowelizacji przepisów ojciec będzie mógł wykorzystać ten urlop jednorazowo albo w dwóch jednotygodniowych częściach, najpóźniej do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia.
Inaczej będzie jednak w przypadku dziecka przysposobionego. W razie adopcji dziecka urlop ojcowski będzie można wykorzystać w terminie 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu orzekającego przysposobienie, ale nie później niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia. Natomiast w przypadku podjęcia wobec małoletniego decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego urlop ojcowski trzeba będzie wykorzystać do ukończenia przez niego 10. roku życia.
PRZYKŁAD 14
Podział urlopu ojcowskiego
Ojciec dziecka wykorzystał urlop ojcowski w wymiarze jednego tygodnia bezpośrednio po jego urodzeniu. W takim wypadku będzie mógł wykorzystać pozostały tydzień urlopu ojcowskiego przed ukończeniem przez nie drugiego roku życia.
PRZYKŁAD 15
Ukończenie przez dziecko dwóch lat
Dziecko urodziło się 3 marca danego roku kalendarzowego. W okresie pierwszego roku jego życia ojciec wykorzystał jeden tydzień urlopu ojcowskiego. Obecnie wnioskuje o udzielenie mu kolejnej części tego urlopu w wymiarze tygodnia w grudniu roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 2. rok życia, podnosząc, że ma do tego prawo. Czy ma rację?
W takiej sytuacji udzielenie pracownikowi urlopu ojcowskiego będzie nieprawidłowe. Urlop ten może zostać wykorzystany wyłącznie do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia, zatem w naszym przykładzie do 2 marca (do godz. 00.00) roku, w którym dziecko kończy 2 lata, a nie do końca roku kalendarzowego, w którym osiągnęło ono ten wiek.
W przypadku złożenia prawidłowego wniosku i odpowiednich dokumentów (ich listę określi rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej – dotychczas nie zostało ono wydane), pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu ojcowskiego. Termin złożenia wniosku nie ulega zmianie – powinien on zostać przekazany pracodawcy nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Urlop ojcowski jest uprawnieniem osobistym ojca – pracownika wychowującego dziecko. Przysługuje na każde dziecko, a uprawnienie to nie jest uzależnione od wspólnego zamieszkiwania. Prawo do urlopu ojcowskiego ma także ojciec niemieszkający z dzieckiem. Urlop jest udzielany niezależnie od innych urlopów – macierzyńskiego czy rodzicielskiego – o ile z tych ostatnich korzysta matka. Tak więc urlop ojcowski może być wykorzystywany jednocześnie z urlopem macierzyńskim wykorzystywanym przez matkę.
26. Czy wobec pracownika powracającego z urlopu ojcowskiego pracodawca będzie miał inne obowiązki niż dotychczas?
Nowelizacja kodeksu pracy zapewnia pracownikowi wracającemu z urlopu ojcowskiego prawo powrotu na dotychczasowe stanowisko pracy. Jeżeli jednak nie jest to możliwe, powinien zostać dopuszczony do pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub innym, odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu. Do tej pory obowiązek dopuszczenia pracownika na dotychczasowe stanowisko pracy, a w przypadku braku takiej możliwości, na stanowisko równorzędne lub odpowiadające jego kwalifikacjom zawodowym na warunkach finansowych wskazanych powyżej, spoczywał na pracodawcy tylko w przypadku zatrudnionego powracającego z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Od 2 stycznia 2016 r. do katalogu tych urlopów dołączy także urlop ojcowski.
27. Czy ulegną zmianie zasady wnioskowania o obniżenie wymiaru czasu pracy przez pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego?
Tak. Obecnie na mocy art. 186 par. 2 k.p. wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego powinien zostać złożony na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli taki wniosek byłby złożony z uchybieniem terminu, pracodawca obniżyłby wymiar czasu pracy nie później niż z upływem dwóch tygodni od dnia złożenia wniosku. Nowelizacja kodeksu pracy wymaga zachowania dłuższego terminu, tj. 21 dni na złożenie przedmiotowego wniosku. Złożenie go z naruszeniem terminu spowoduje, że pracodawca będzie mógł obniżyć wymiar czasu pracy dopiero z upływem 21 dni od chwili złożenia wniosku. Oczywiście nie ma przeszkód, aby pracodawca zrobił to wcześniej, nie czekając na upływ 21 dni od wpływu wniosku. Jeżeli jednak względy organizacyjne mu na to nie pozwolą – wiążącym terminem jest właśnie 21-dniowy.
PRZYKŁAD 16
Moment obniżenia wymiaru etatu
30 sierpnia pracownik składa wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy od 14 września. Pracodawca może obniżyć mu wymiar czasu pracy w terminie zgodnym z wnioskiem, ale również prawidłowe będzie jego zmniejszenie od 21 września. Dzień złożenia wniosku poprzedza bowiem tylko o 14 dni planowany termin rozpoczęcia pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy, a powinien zostać zachowany odstęp czasowy 21 dni.
28. Czy nowelizacja kodeksu pracy pozwala pracodawcy rozwiązać umowę o pracę z uprawnionym pracownikiem wnioskującym o udzielenie urlopu wychowawczego lub obniżenie wymiaru czasu pracy?
Nie. Ochrona stosunku pracy pozostaje utrzymana. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę od dnia złożenia przez uprawnionego pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego lub o obniżenie wymiaru czasu pracy – odpowiednio do dnia zakończenia urlopu lub powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, jednak nie dłużej niż przez łączny okres 12 miesięcy. W nowelizacji nie rozszerzono katalogu wyjątków od powyższej zasady. Uregulowana została jednak dotychczasowa praktyka dotycząca sytuacji, w której wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego lub obniżenie wymiaru czasu pracy był składany znacznie wcześniej niż 21 dni przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego lub pracy w obniżonym wymiarze czasu. Przepisy kodeksowe stanowią bowiem o zakazie wypowiadania i rozwiązywania umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez uprawnionego pracownika stosownego wniosku. Praktyką było objęcie pracownika ochroną dopiero na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy lub rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego. Od 2 stycznia 2016 r. podobne sytuacje nie będą już budziły wątpliwości. Do kodeksu pracy wprowadza się bowiem regulację wyraźnie stanowiącą, że w przypadku złożenia przez pracownika jednego z omawianych wniosków wcześniej niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego albo obniżonego wymiaru czasu pracy, zakaz wypowiadania umów o pracę i ich rozwiązywania zaczyna obowiązywać dopiero na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu albo obniżonego wymiaru etatu.
PRZYKŁAD 17
Ochrona po złożeniu wniosku
1 sierpnia pracownik wnosi o udzielenie mu urlopu wychowawczego od 1 października. W okresie od 1 sierpnia do 9 września nie korzysta on z ochrony stosunku pracy przed rozwiązywaniem i wypowiadaniem umowy o pracę. Jego ochrona rozpoczyna się dopiero na 21 dni przed wnioskowanym terminem rozpoczęcia urlopu wychowawczego.
29. Czy wydłużony zostanie okres, w którym możliwe będzie wykorzystanie urlopu wychowawczego?
Tak. Urlop wychowawczy udzielany będzie na okres nieprzekraczający roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Obecnie urlop ten musi zostać wykorzystany do ukończenia przez dziecko 5 lat. W wyniku tej zmiany okres, w którym możliwe jest korzystanie z urlopu wychowawczego, został wydłużony o minimum rok, a maksymalnie o blisko 2 lata. Obecnie bowiem datą końcową jest dzień ukończenia przez dziecko 5. roku życia. Nowelizacja k.p. stanowi zaś, że będzie nią koniec roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia.
PRZYKŁAD 18
Urlop na opiekę nad sześciolatkiem
Dziecko ukończyło 6 lat w lutym danego roku kalendarzowego. Urlop wychowawczy rodzica dotychczas nie przekroczył 36 miesięcy, w związku z czym w myśl nowych przepisów pozostała jego część może zostać udzielona do 31 grudnia danego roku kalendarzowego. Przy obecnie obowiązującej regulacji nie byłoby to możliwe.
30. Czy rodzice lub opiekunowie dziecka będą nadal mogli korzystać wspólnie z urlopu wychowawczego?
Tak, z tym że zniesiony został limit okresu urlopu wychowawczego, z którego mogą jednocześnie korzystać rodzice lub opiekunowie dziecka. Dotychczas mogli oni korzystać jednocześnie z urlopu wychowawczego przez okres nieprzekraczający 4 miesięcy. Po zmianach ograniczenie w korzystaniu z tego urlopu będzie stanowić już tylko ogólny łączny wymiar urlopu wychowawczego wynoszący 36 miesięcy, który nie może zostać przekroczony.
31. W jakim terminie pracownik będzie musiał złożyć wniosek o udzielenie mu urlopu wychowawczego?
Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego powinien zostać złożony z zachowaniem formy pisemnej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Jeżeli zaś zostanie on złożony z naruszeniem powyższego terminu, pracodawca udzieli urlopu wychowawczego nie później niż z upływem 21 dni od złożenia wniosku. Istotne jest to, że pracownikowi będzie przysługiwało również prawo wycofania wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, jednak nie później niż na 7 dni przed jego rozpoczęciem. Wycofanie takiego wniosku urlopowego powinno nastąpić w formie pisemnego oświadczenia.