Jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą opłacałam dobrowolnie składki na ubezpieczenie chorobowe. Obecnie przebywam na zwolnieniu lekarskim. Kilka dni po wpłacie za czerwiec 2015 r. okazało się, że przez tzw. czeski błąd (przestawiłam omyłkowo dwie cyfry, robiąc przelew) składka została opłacona w niepełnej wysokości. Przelałam od razu brakującą kwotę i złożyłam w ZUS prośbę o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie. Obawiam się jednak utraty zasiłku za ten okres. Czy ZUS może mi odmówić i w konsekwencji uznać, że moje ubezpieczenie ustało?
Wydaje się, że nie byłoby to działanie uprawnione, ale wszystko zależy tak naprawdę od interpretacji. Teoretycznie z art. 14 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) wynika wyraźnie, że nieopłacenie składki, nieopłacenie jej w terminie bądź opłacenie w nieprawidłowej wysokości, w przypadku m.in. osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, skutkuje ustaniem ubezpieczenia z mocy prawa od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Ubezpieczenie to wygasa, nawet w sytuacji gdy przedsiębiorca nie ponosi winy za nieopłacenie składki.
Na wniosek ubezpieczonego ZUS może jednak wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie. Oznacza to tyle, że w uzasadnionych przypadkach (a ocena w tym zakresie najpierw należy do ZUS, a dopiero później, w razie odwołania ubezpieczonego, do sądu) możliwe jest nieuwzględnienie przekroczenia terminu na opłacenie składki i uznanie, że mimo przekroczenia nie ustało dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Podstawową kwestią jest w takich przypadkach ustalenie przyczyn opóźnienia w opłaceniu składki.
Czeski błąd, czyli omyłkowe przestawienie cyfr w przelewach, może się zdarzyć każdemu i nierzadko ma miejsce w przypadku przekazywania składek do ZUS. W opisanej sytuacji zainteresowana sama się po pewnym czasie zorientowała, że opłaciła należną składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w niepełnej wysokości, uzupełniła ją więc niezwłocznie, wyjaśniając przyczyny tego opóźnienia.
Pozwala to na przyjęcie, że opóźnienie w opłaceniu składki stanowi uzasadniony przypadek w rozumieniu ustawy systemowej. Tak też wypowiedział się np. Sąd Apelacyjny w Łodzi 25 września 2013 r., sygn. akt III AUa 1844/12, uznając, że jeśli przedsiębiorca, który dowiedział się o swoim błędzie, niezwłocznie dopłacił brakującą część składki, ale już po terminie, to zachodzi uzasadniony przypadek, gdy należy uznać ciągłość ubezpieczenia chorobowego.
W opisanej sytuacji wydaje się, że ZUS odmawiając uznania wniosku za uzasadniony, musiałby wykazać, że działanie ubezpieczonej było zamierzone i celowe albo wynikało z jej rażącego niedbalstwa. Inaczej powinno się oceniać przedsiębiorcę, który zawsze regulował zobowiązania terminowo i w pełnej wysokości, a inaczej takiego, który płaci nieregularnie i na dodatek w częściach. W tym drugim wypadku tłumaczenie o omyłkowym przestawieniu cyfr raczej nie zostałoby uznane za wiarygodne.
W przypadku odmowy wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie decyzja ta będzie podlegała kontroli sądu. Sądy są bardziej skłonne dawać wiarę wyjaśnieniom ubezpieczonych, w tym więc wypadku decyzja prawdopodobnie zostałaby zmieniona.
Ważne
Zgodnie z ogólną zasadą dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wygasa niezależnie od winy ubezpieczonego
Podstawa prawna
Art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).