W spółce z o.o. jest dwóch wspólników, a jeden z nich pełni jednocześnie funkcję prezesa zarządu na podstawie umowy o pracę. W najbliższym czasie wspólnik, który jest jednocześnie prezesem zarządu, odkupi udziały drugiego wspólnika, przez co spółka stanie się jednoosobową spółką z o.o. Czy w takiej sytuacji jedyny wspólnik będzie mógł nadal podlegać pracowniczym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu?
Przyjmuje się, że jedyny wspólnik spółki z o.o. nie może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako prezes jej zarządu, a co za tym idzie, nie może podlegać pracowniczym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Praca wykonywana w ramach stosunku pracy ma więc charakter zarobkowy, powtarzający się, jest wykonywana osobiście przez pracownika, na ryzyko pracodawcy oraz jest świadczona pod jego kierownictwem. Z uwagi na to, że cechą charakterystyczną stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika pracodawcy, w dotychczasowym orzecznictwie sądowym wyrażany jest pogląd, że pracownikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być członek jednoosobowego zarządu tejże spółki, a co za tym idzie zawarta pomiędzy nimi umowa o pracę jest nieważna. Sądy stoją bowiem na stanowisku, że w takim przypadku brak jest charakterystycznego dla stosunku pracy świadczenia pracy pod kierownictwem pracodawcy (np. wyroki Sądu Najwyższego z: 17 grudnia 1996 r., sygn. akt II UKN 37/96; 5 lutego 1997 r., sygn. akt II UKN 86/96; 8 marca 1995 r., sygn. akt I PZP 7/95). Nieważna umowa o pracę nie kreuje stosunku pracy, który stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Z tego też względu SN w wyroku z 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UK 357/09, wyraził pogląd, że etatowy prezes spółki z o.o., który jest jej jedynym udziałowcem, nie podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik, ale jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność.
W opisanej sytuacji wspólnik, który nabędzie pozostałe udziały, nie będzie więc mógł podlegać ubezpieczeniu z dotychczasowego tytułu. Płatnik (spółka) powinien wyrejestrować go z ubezpieczeń, a on sam, już jako przedsiębiorca, powinien się zgłosić do nich już z nowego tytułu.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 1 i 5, art. 8 ust. 1 i ust. 6 pkt 4, art. 11 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.).
Art. 22 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).