Pracownik chorował nieprzerwanie przez 175 dni (choroba kręgosłupa). Po chorobie wrócił do pracy 1 lipca. Jednocześnie od tego dnia została z nim zawarta nowa umowa o pracę na 1/2 etatu, z wynagrodzeniem 1800 zł. Poprzednia umowa na pełen wymiar czasu pracy rozwiązała się 30 czerwca i opiewała na kwotę 3200 zł. 8 lipca pracownik ponownie dostarczył zwolnienie lekarskie na 10 dni (angina). Na zwolnieniu nie ma kodu A. Czy przysługuje mu zasiłek chorobowy, a jeśli tak, to jak obliczyć podstawę? Czy zliczać poprzednie zarobki z pierwszej umowy?

ODPOWIEDŹ
Pracownikowi przysługuje zasiłek. Poprzedni okres zasiłkowy zamknął się, mimo że trwał krócej niż 182 dni. Między jedną a drugą niezdolnością do pracy wystąpiła przerwa, a z przedłożonego nowego zaświadczenia lekarskiego nie wynika, by obecna niezdolność była spowodowana tą samą chorobą. W związku z tym rozpoczął się nowy, płatny okres zasiłkowy. Gdyby odezwała się poprzednia choroba, to wówczas pracownik miałby prawo do zasiłku, ale tylko za 7 dni, czyli do wyczerpania okresu zasiłkowego, do którego należałoby zaliczyć obecną niezdolność.
Przez ile dni świadczenie
Okres niezdolności do pracy oraz traktowany z nim na równi okres niemożności jej wykonywania z przyczyn wymienionych w art. 6 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) zwany jest okresem zasiłkowym.
Czas pobierania zasiłku chorobowego z tytułu orzeczonej niezdolności do pracy jest ograniczony czasowo. Są dwa wymiary okresu zasiłkowego:
wpodstawowy – wynosi 182 dni, w tym także dni wolne od pracy, jeżeli zwolnienia lekarskie je obejmują,
wwydłużony do 270 dni – obowiązuje dla ubezpieczonych, których niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.
Jeżeli niezdolność do pracy przypadająca na okres ciąży wystąpi po wcześniejszej niezdolności do pracy bezpośrednio albo po przerwie nie dłuższej niż 60 dni, gdy jest spowodowana tą samą chorobą, ubezpieczony ma prawo do okresu zasiłkowego łącznie przez okres do 270 dni. [przykład 1]
Co się sumuje
Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej i udokumentowanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z następujących przyczyn:
1) wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów,
2) z powodu przebywania w:
a) stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
b) stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych,
3) w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Dokładniej rzecz ujmując, do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które przysługuje zarówno wynagrodzenie chorobowe, jak i zasiłek chorobowy, a także okresy, w których pracownik nie ma prawa do tych świadczeń z przyczyn określonych w art. 14–17 ustawy zasiłkowej, a więc np.:
wjeżeli niezdolność została spowodowana w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego,
wgdy niezdolność do pracy powstała w wyniku nadużycia alkoholu (zasiłek nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni niezdolności),
wgdy zwolnienie lekarskie zostało sfałszowane,
wgdy ubezpieczony podjął pracę zarobkową w okresie trwania zwolnienia lekarskiego lub wykorzystywał to zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem,
wgdy ubezpieczony, na podstawie przepisów o wynagradzaniu, zachowuje prawo do wynagrodzenia za okresy niezdolności do pracy,
wgdy pracownik został odsunięty od pracy z uwagi na podejrzenie o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, a nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom.
Do okresu zasiłkowego nie wlicza się jednak:
wokresu niezdolności do pracy przypadającej w czasie wyczekiwania na uprawnienia do świadczeń chorobowych (pozostawanie w nieprzerwanym ubezpieczeniu chorobowym przez co najmniej 30 dni w przypadku pracownika),
wniezdolności do pracy przypadających w okresie urlopów wychowawczego i bezpłatnego, a także w czasie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.
Kiedy liczy się od nowa
Do jednego okresu zasiłkowego należy wliczać wszystkie orzeczone niezdolności do pracy następujące po sobie, czyli kolejne zwolnienia lekarskie, bez względu na rodzaj choroby. Innymi słowy, chodzi o chorowanie w ciągłości, bez żadnej, nawet jednodniowej przerwy. Pauza między kolejnymi niezdolnościami udokumentowanymi zaświadczeniami lekarskimi oznacza zamknięcie okresu zasiłkowego i rozpoczęcie następnego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy co prawda przerwa wystąpiła, ale kolejna niezdolność jest spowodowana poprzednią chorobą. Zatem gdy zwolnienie lekarskie się skończyło, pracownik odzyskał zdrowie i wrócił do pracy, a potem znowu zachorował, ważne jest sprawdzenie dwóch okoliczności:
wczy zapadł na tę samą chorobę,
wjeśli tak, to jak długa była przerwa między niezdolnościami wywołanymi tym samym schorzeniem.
Od tego zależy prawidłowe ustalenie okresu zasiłkowego i tym samym uprawnień do wypłaty zasiłku.
Ważne kody literowe
Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Informacja o tym jest zawarta w treści zaświadczenia lekarskiego. Należy sprawdzić kod literowy na druku ZUS ZLA. Kod ten jest o tyle ważny, że dostarcza informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku chorobowego lub jego wysokość.
Kod A oznacza niezdolność do pracy powstałą po przerwie nieprzekraczającej 60 dni, spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy przed przerwą. Dzięki temu oznaczeniu płatnik zasiłku jest w stanie prawidłowo ustalić, że chodzi o tę samą chorobę. Jeśli między obecną a poprzednią chorobą nie minęło 60 dni, powinien do jednego okresu zasiłkowego wliczyć okresy niezdolności do pracy przed przerwą i po przerwie. Gdy takiego kodu nie ma, okres zasiłkowy jest zwykle liczony na nowo. Trzeba mieć jednak na uwadze, że nie zawsze brak litery A przesądza o powstaniu innej dolegliwości. Może się bowiem zdarzyć, że pacjent był u innego lekarza, który nie miał informacji, że przyczyną niezdolności jest ta sama choroba co poprzednio. Wówczas płatnik zasiłku może się zwrócić z prośbą o wyjaśnienie do lekarza, który wystawił zarówno obecne, jak i poprzednie zwolnienie. Jeśli jest to inny lekarz, informacji może udzielić ZUS. Gdy przerwa między niezdolnościami do pracy (a nie przerwa między zwolnieniami lekarskimi) spowodowanymi tą samą chorobą wynosi co najmniej 61 dni, ustala się nowy okres zasiłkowy. Ważne jest więc, czy w przerwie pracownik był zdolny do pracy.
W razie wątpliwości, czy w przerwie w niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą, trwającej ponad 60 dni ubezpieczony odzyskał zdolność do pracy, należy zasięgnąć opinii lekarza leczącego. Jeżeli z opinii lekarza wynika, że między okresami orzeczonych niezdolności do pracy ubezpieczony nie odzyskał zdolności do pracy, okresy niezdolności przypadające przed przerwą i po przerwie zlicza się do jednego okresu zasiłkowego (pkt 39 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).
U czytelnika
Pracownik wykorzystał niepełny okres zasiłkowy, chorując nieprzerwanie przez 175 dni. Następnie wrócił do pracy i był do niej zdolny. Zachorował powtórnie, ale brak kodu A na zaświadczeniu ZLA i inny rodzaj choroby wskazują, że należy otworzyć nowy okres zasiłkowy, za który przysługuje zasiłek. Pozostaje do omówienia, jak ustalić podstawę tego zasiłku.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Podstawa wymiaru może być ustalana z okresu krótszego. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, podstawę tę ustala się, przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia chorobowego. Miesiąc, w którym pracownik został zatrudniony od pierwszego dnia roboczego, traktuje się jako pełny kalendarzowy miesiąc zatrudnienia i wynagrodzenie za ten miesiąc przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
Wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego to przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe), finansowanych ze środków pracownika (łącznie 13,71 proc.).
Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie uzyskane przez pracownika u płatnika składek w okresie ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek chorobowy. Oznacza to, że podstawę zasiłkową stanowi wynagrodzenie uzyskane wyłącznie u aktualnego płatnika składek. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dochodzi do przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę w trybie określonym w art. 231 kodeksu pracy. Wtedy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się na podstawie wynagrodzenia uzyskanego u poprzedniego i aktualnego płatnika składek.
W przypadku pracowniczego zatrudnienia, trwającego bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę, w razie choroby do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się zarówno wynagrodzenie z poprzedniego stosunku pracy, jak i obecnego, w trakcie którego wystąpiła choroba. Innymi słowy, przy ustalaniu podstawy zasiłku wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów sumuje się. Za przerwę w ubezpieczeniu nie uznaje się dnia ustawowo wolnego od pracy. [przykład 2]
W przypadku pracownika z pytania umowy o pracę zostały zawarte jedna po drugiej, bez przerwy. Zatem nie trzeba byłoby ustalać ponownie podstawy wymiaru dla nowego zasiłku (od 8 do 17 lipca), gdyby nie zmiana wymiaru czasu pracy z pełnego na pół etatu, od 1 lipca.
Generalnie podstawy wymiaru zasiłku przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobieraniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków – bez względu na ich rodzaj – nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe. Ta zasada nie ma jednak zastosowania, jeżeli między poszczególnymi okresami pobierania zasiłków miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy.
Oznacza to, że podstawę wymiaru lipcowego zasiłku stanowi nowe wynagrodzenie dla połowy etatu, tj. 1800 zł, po odliczeniu części składkowej (1553,22 zł). Okres od zmiany wymiaru czasu pracy traktuje się bowiem jak nowy okres ubezpieczenia. To znaczy tak, jakby pracownik zachorował w pierwszym miesiącu pracy. Podstawę zasiłkową stanowi wtedy wynagrodzenie z umowy o pracę, jeżeli zostało określone w stałej miesięcznej wysokości.
Zasiłek wynosi:
1553,22 zł : 30 = 51,77 zł
51,77 zł x 80 proc. = 41,42 zł
41,42 zł x 10 dni = 414,20 zł
PRZYKŁAD 1
Choroba i ciąża
Pracownica w wyniku wypadku na nartach złamała nogę i z tego powodu była niezdolna do pracy przez 180 dni, tj. od 4 stycznia 2015 r. do 2 lipca 2015 r. 3 lipca pracownica przedłożyła zwolnienie lekarskie w związku z ciążą. Ponieważ między jedną a drugą niezdolnością do pracy nie było przerwy, okresy pobierania zasiłku przypadającego w okresie ciąży i poprzedniej choroby należy zsumować. Pracownica ma prawo do zasiłku chorobowego przez okres do 270 dni.
PRZYKŁAD 2
Sobota nie jest wolna
Umowa o pracę z pracownikiem rozwiązała się 30 kwietnia br. (czwartek). Kolejna została zawarta 4 maja 2015 r. (poniedziałek). Między jednym a drugim zatrudnieniem wystąpiła przerwa, gdyż sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. W razie choroby do podstawy wymiaru świadczenia chorobowego będzie przyjęte tylko wynagrodzenie z umowy zawartej w maju, przy czym maj należy traktować jako pełny miesiąc ubezpieczenia. Pracownik został bowiem zatrudniony od pierwszego dnia roboczego tego miesiąca.
Podstawa prawna
Art. 3 pkt 3, art. 6, art. 8, art. 9, art. 12 ust. 3, art. 14–17, art. 36 ust. 1, ust. 2, art. 37 ust. 2, art. 40, art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).