Może się to wydawać nieprawdopodobne, ale aż co dwunasty Polak jest osobą niepełnosprawną. I choć sytuacja takich osób systematycznie się poprawia, bo zanikają bariery architektoniczne i mentalne, to jednak aż 80 proc. z nich jest biernych zawodowo.
Poprawa sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest dużym wyzwaniem dla Polski i całej Unii Europejskiej. Z tego powodu podmioty realizujące projekty objęte unijnym dofinansowaniem muszą uwzględniać specyficzne potrzeby tej grupy. Dotyczy to zarówno inwestycji, jak i tzw. projektów miękkich, np. edukacyjnych, wspierających osoby w znalezieniu pracy lub założeniu firmy.
Nie jest tajemnicą, że projekty z udziałem niepełnosprawnych są trudniejsze w realizacji, ponieważ wymagają uwzględnienia indywidualnych potrzeb każdego z uczestników. Dodatkowo osiągnięcie zakładanych w projekcie rezultatów jest bardziej złożone niż w przypadku innych grup docelowych.
– W latach 2014–2020 większy akcent będzie położony na to, by nie tylko oferować szerszy zakres sprofilowanych i zindywidualizowanych form wsparcia, ale także by osoby z niepełnosprawnościami miały zapewniony dostęp do usług świadczonych przez realizatorów projektów. Osoby niepełnosprawne powinny mieć pełną dostępność do Funduszy Europejskich i finansowanych nimi przedsięwzięć, zarówno cyfrową, jak i architektoniczną – podkreśla Piotr Popa, rzecznik prasowy Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju.
Szczegółowe zasady, którymi powinni kierować się realizatorzy projektów w celu zachowania równości szans, w tym osób niepełnosprawnych, określają Wytyczne Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014–2020.
Środki skierowane bezpośrednio na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób z niepełnosprawnościami pochodzą z Europejskiego Funduszu Społecznego i będą dostępne w programach regionalnych oraz programie krajowym Wiedza Edukacja Rozwój. Finansowane z nich projekty służyć będą przede wszystkim wsparciu ich w poszukiwaniu pracy, poprzez umożliwianie podnoszenia kwalifikacji czy odbywanie staży zawodowych. Dodatkową pomocą jest też możliwość dofinansowania tzw. asystenta osób niepełnosprawnych – to osoba, która pomaga im przemieszczać się oraz wykonywać w pracy czynności, z którymi mają problem ze względu na swoją chorobę. Dla osób z niepełnosprawnościami wymagających stałej opieki finansowane będą też różne formy opieki dziennej połączonej z zajęciami dostosowanymi do ich możliwości i potrzeb.
Środki z Europejskiego Funduszu Społecznego będą też przeznaczane na przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu. – Wszystkie zasoby cyfrowe tworzone przez instytucje oraz w ramach dotowanych projektów (w tym strony internetowe, platformy e-learningowe itd.) muszą spełniać kryteria dostępności, czyli pozwalać na wygodne, intuicyjne korzystanie z jego zasobów – podkreśla Piotr Popa.
Kolejny obszar wsparcia integracji osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem to usuwanie barier architektonicznych. Nie ma na ten cel wyznaczonej osobnej puli środków, jednak wszystkie inwestycje infrastrukturalne dofinansowywane z Funduszy Europejskich powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Promowane będzie stosowanie tzw. zasad projektowania uniwersalnego. Oznacza to m.in., że wszystko, co powstaje w wyniku projektów realizowanych ze środków unijnych, np. usługi, infrastruktura, produkty, towary, musi być dostępne dla wszystkich, w tym dla osób z niepełnosprawnościami.
Na dostępność architektoniczną uwagę będą musieli zwracać również organizatorzy dotowanych szkoleń czy konferencji. – Wszystkie spotkania otwarte, niewymagające rejestracji uczestników oraz wszystkie działania realizowane w ramach projektów, w których na etapie rekrutacji zidentyfikowano możliwość udziału osób z niepełnosprawnościami, muszą być realizowane w budynkach dostępnych architektonicznie. Wymóg ten ma szczególne znaczenie dlatego, że takie ograniczenia uniemożliwiają aktywność osób starszych i niepełnosprawnych – wyjaśnia Piotr Popa.
W celu zapewnienia pełnego uczestnictwa osób z niepełnosprawnościami w ogólnodostępnych projektach pojawia się możliwość skorzystania przez beneficjentów z tzw. mechanizmu racjonalnych usprawnień. Ich realizatorzy mają możliwość elastycznego reagowania na potrzeby uczestników i otrzymania dodatkowych środków w celu zapewnienia im usprawnień „szytych na miarę”, np. transportu na miejsce udzielenia usługi, dostosowania architektonicznego budynków, dostosowania infrastruktury komputerowej, sfinansowania usługi asystenta osoby z trudnościami w poruszaniu się lub asystenta tłumaczącego na język łatwy czy migowy.

Projekt realizowany w ramach konkursu dotacji organizowanego przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna.