Jakie czynności na zwolnieniu lekarskim może wykonywać osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą i zatrudniająca kilku pracowników, by w przypadku kontroli nie pozbawiono jej prawa do zasiłku chorobowego – pyta pan Waldemar
Osoba wykonująca w okresie niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystująca zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały jego okres. Nie chodzi tylko o pracownika, ale każdego ubezpieczonego, a więc także osobę prowadzącą działalność gospodarczą. Zasiłek nie będzie się należał, jeśli przedsiębiorca w trakcie zwolnienia lekarskiego będzie wykonywał czynności związane z działalnością gospodarczą. Nie może on w tym czasie podejmować żadnej pracy zarobkowej.
Przez pojęcie pracy zarobkowej rozumie się wszelką pracę mającą przynieść zarobek (dochód) bez względu na jej wymiar czasu i charakter. Działalnością taką jest nie tylko wykonywanie konkretnych robót, ale także czynności związanych z prowadzeniem firmy, takich jak nadzór nad pracownikami, obsługa klientów, wydawanie materiałów, zamawianie dostawy towarów i ich odbiór, a także spotkania z klientami lub kontrahentami w celach zawodowych – nawet gdyby te czynności nie obciążały organizmu przedsiębiorcy. Nie ma znaczenia także to, czy praca była świadczona przez kilka dni, czy przez kilka minut. Istotne jest, że kontrolujący stwierdzili jej wykonywanie. Nawet jeśli czynności związane z działalnością zostaną wykryte w ostatnim dniu zwolnienia, a ubezpieczony czuł się już zdrowy, zasiłek jest odbierany za cały okres zwolnienia lekarskiego.
Osoba prowadząca firmę straci zasiłek chorobowy także, jeśli wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem. Kryje się pod tym sformułowaniem nieprzestrzeganie wskazań lekarskich: nakazu leżenia w łóżku, zakazu wykonywania cięższych prac bądź wykorzystywanie zwolnienia do innego celu niż leczenie, np. na wyjazd za granicę. Kontrolowana jest bowiem prawidłowość wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, zarówno tych ze wskazaniem: „chory powinien leżeć”, jak i „chory może chodzić”.
Jeśli kontrolerzy ZUS stwierdzą, że osoba korzystająca ze zwolnienia pracuje lub wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z jego celem, sporządzą protokół, podając w nim, na czym owo nieprawidłowe wykorzystywanie polegało. Protokół ten powinni pokazać osobie kontrolowanej, aby mogła się z nim zapoznać i ewentualnie zgłosić uwagi.
Uwaga! Od decyzji ZUS pozbawiającej prawa do zasiłku można się odwołać do sądu.
Podstawa prawna
Art. 17 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
OPINIA EKSPERTA
Radosław Milczarski Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Niezależnie od tego, czy osoba otrzymująca zasiłek jest pracownikiem, czy jest ubezpieczona z innego tytułu (np. jako przedsiębiorca), zobowiązana jest do powstrzymania się od pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy. Dla pracownika oznacza to zakaz wykonywania pracy, wyjazdu w celach służbowych, wyjazdu na szkolenia itp. A jeśli ubezpieczony prowadzi działalność gospodarczą – zakaz wykonywania pracy związanej z prowadzeniem firmy, w tym uzyskiwania kontraktów, podpisywania dokumentów, wydawania poleceń podwładnym. Oznacza to, że w czasie niezdolności do pracy z powodu choroby osoba prowadząca działalność gospodarczą powinna zaprzestać czynności związanych z prowadzeniem tej działalności, a w przypadku jej kontynuowania powinna ustanowić pełnomocnika lub zatrudnić pracownika zastępującego ją w czynnościach wykonywanych dotychczas osobiście, albo też czynności takie powinny być wykonywane przez wspólnika lub wspólników.
Jeżeli zostanie stwierdzone, że ubezpieczony przebywając na zwolnieniu lekarskim wykonywał pracę zarobkową, np. zarządzał firmą, sprawował nadzór nad pracownikami, zawierał kontrakty, wyjeżdżał na spotkania z klientami lub wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem, to zostanie pozbawiony prawa do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Jedynie incydentalne, formalno-prawne czynności nie pozbawiają prawa do zasiłku chorobowego. Chodzi tu przede wszystkim o czynności, których nie może zaniechać w okresie choroby osoba prowadząca działalność jednoosobowo i będąca jednocześnie pracodawcą, niezbędnych do funkcjonowania firmy, np. podpisanie, ale nie sporządzanie dokumentów finansowych. Okoliczności każdej sprawy są indywidualnie analizowane przez oddziały ZUS.
Jeżeli zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy z powodu choroby, w trakcie którego stwierdzono te okoliczności, obejmuje okres pobytu w szpitalu oraz okres niezdolności do pracy z powodu choroby po wypisaniu ze szpitala, to ubezpieczony nie straci prawa do zasiłku chorobowego za okres pobytu w szpitalu, lecz tylko za okres niezdolności do pracy po wypisaniu ze szpitala.