Niedawno pan Michał, zatrudniony na etat, chcąc uzyskać z NFZ Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, odkrył, że jego pracodawca nie płaci składek do ZUS. Ta sytuacja trwa już od ponad roku. Nie wie, czy pracodawca składa deklaracje do ZUS, czy też nie. – Jak powinienem postąpić, aby zapłacił składki? I czy ten okres pracy i nieopłaconych składek liczy się do emerytury – martwi się pan Michał, dodając, że firma (spółka z o.o.) jest w fatalnej sytuacji finansowej
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby zatrudnione na umowę o pracę podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia podpisania umowy (nawiązania stosunku pracy) do dnia jego ustania. – W tych terminach powstaje również i wygasa obowiązek ubezpieczenia pracowników, o czym mówi art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – wyjaśnia Radosław Milczarski z gabinetu prezesa ZUS. – Obowiązek zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń oraz składania imiennych raportów miesięcznych spoczywa na pracodawcy, zwanym również płatnikiem – dodaje.
Pracownik nie ponosi – co należy podkreślić – żadnej odpowiedzialności za to, że pracodawca nie odprowadza należnych składek. Nieopłacenie składek od zarejestrowanych w ZUS pracowników nie ma więc wpływu na wypłatę należnych im zasiłków chorobowych lub macierzyńskich. Ponadto, przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okres, w którym pracodawca nie uiszczał składek na ubezpieczenia społeczne. ZUS powinien potraktować tę sytuację w taki sposób, jakby pracodawca opłacał należne składki zgodnie ze składanymi deklaracjami.
Tak więc, jeżeli pracodawca składa za pana Michała deklaracje do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, to ZUS do świadczenia przyjmie składki z tychże deklaracji, natomiast od pracodawcy będzie się domagał uregulowania zaległych kwot. Pan Michał, po zgłoszeniu go przez pracodawcę do ubezpieczenia, uzyskał prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od dnia rozpoczęcia pracy i będzie je miał jeszcze przez 30 dni po rozwiązaniu umowy. Jeżeli nasz czytelnik chce otrzymać Europejską kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, powinien przedłożyć deklarację ZUS RMUA, którą otrzymuje od pracodawcy, a która potwierdza jego prawo do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej.
Ponieważ sytuacja finansowa firmy, w której pracuje pan Michał, jest fatalna, może dojść do ogłoszenia upadłości. W takim przypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych zgłosi swoją wierzytelność z tytułu nieopłaconych składek. Ponadto za zaległości składkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą odpowiadać solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna i we właściwym czasie nie zgłoszono wniosku o ogłoszenie upadłości lub nie wszczęto postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości.
Podstawa prawna
Art. 13 pkt 1, art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 121). Art. 67 ust. 1, 2 i 4 oraz art. 69 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 581). Art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r. poz. 749).
OPINIA EKSPERTA
Zbigniew Frączyk radca prawny, Kancelaria Prawna Frączyk & Partnerzy:
Jeżeli pracodawca nie tylko nie opłaca składek ZUS, ale też nie składa imiennych raportów miesięcznych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, pracownik może zażądać od niego, by uregulował te kwestie. Przepisy prawa przewidują wiele sankcji, m.in. za nieopłacanie składek w terminie, niezgłaszanie przewidzianych w ustawie danych lub podawanie nieprawdziwych albo niewywiązywanie się z terminowego obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych i comiesięcznych raportów. Mowa tu o odsetkach za nieterminowe opłacanie składek, które naliczane są od następnego dnia po powstaniu zwłoki i wynoszą co do zasady 10 proc. w skali roku. Pracodawca podlega też grzywnie jako karze niezależnej od odsetek, której wysokość może wynieść nawet 5000 zł.
W celu przymuszenia pracodawcy do wykonywania swoich obowiązków względem ZUS, ubezpieczony może zwrócić się do płatnika składek, by wyjaśnił nieprawidłowości, zawiadomić Państwową Inspekcję Pracy, wnioskować do ZUS o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. ZUS może skierować wniosek do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa naruszania praw pracownika wynikających z ubezpieczenia społecznego.