Jako pracujący rodzice zatrudniliśmy z żoną do opieki nad naszym synkiem opiekunkę. Nie opłacaliśmy za nianię składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, ponieważ robił to ZUS. Żona właśnie urodziła drugie dziecko i w tej chwili przebywa na urlopie macierzyńskim. Skoro urlop macierzyński nie jest ustaniem zatrudnienia, uważam, że w okresie urlopu macierzyńskiego składki za nianię powinny być nadal finansowane z budżetu państwa. ZUS jednak twierdzi inaczej. Czy prawidłowo?
Tak. Niestety, okres pobierania zasiłku macierzyńskiego nie ma wpływu na prawo do finansowania składek z budżetu państwa za nianię. Ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (dalej: ustawa o żłobkach) daje zarówno rodzicom, jak i nianiom korzystne finansowo rozwiązanie. Dzięki umowie uaktywniającej rodzice nie opłacają bowiem za nianię składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, finansuje je budżet państwa. Rodzice zawierający umowę z nianią, za którą ZUS opłaca składki, nie mogą korzystać z innych form opieki nad swoim dzieckiem.
Ustawa o żłobkach przewiduje okoliczności wyłączające możliwość sfinansowania przez budżet za pośrednictwem ZUS składek za nianię. Zakład nie opłaci składek, w przypadku gdy rodzic dziecka podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym lub z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Reguła ta obowiązuje od września 2013 r. i jest uzasadniona, skoro w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego matka pozostaje co prawda w zatrudnieniu, ale nie świadczy faktycznie pracy, lecz z założenia przebywa w domu w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Co za tym idzie, trudno sobie wyobrazić, że rodzic, opiekując się nowo narodzonym dzieckiem, nie będzie sprawował również opieki nad swoim starszym potomstwem. Rodzic podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, więc okres ten nie może jednocześnie być okresem finansowania składek na ubezpieczenia niani ze środków budżetu państwa.
Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby nadal zatrudniać nianię do opieki nad pierwszym dzieckiem, ale ZUS nie będzie już wówczas opłacał składek na jej ubezpieczenia. Tak samo w przypadku gdy rodzic dziecka pobiera zasiłek macierzyński i jednocześnie kontynuuje prowadzenie działalności gospodarczej. Zasada ta wynika stąd, że osoby pobierające zasiłek macierzyński i prowadzące jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku.
Ważne
ZUS nie opłaci składek za nianię tylko za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego przez rodzica lub przebywania na urlopie wychowawczym. Takiego skutku nie będzie miało otrzymywanie zasiłku opiekuńczego
Co ciekawe, inne zasady obowiązują w przypadku zasiłku opiekuńczego. Pobieranie przez rodzica zasiłku opiekuńczego na dziecko (bez względu na to, na które dziecko zasiłek został przyznany) lub innego członka rodziny nie ma wpływu na prawo do finansowania składek na ubezpieczenia niani z budżetu państwa.
W opisanej sytuacji rodzice nie spełniają już warunków do finansowania składek na ubezpieczenia niani przez ZUS.
Podstawa prawna
Art. 51 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1457).
Art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 9 ust. 1c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).