Wysokość świadczenia chorobowego dla zatrudnionych na umowy cywilnoprawne ustala się inaczej niż dla pracowników. Dotyczy to także osób na kontrakcie menedżerskim
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku zleceniobiorcy płatnik musi pamiętać o różnicach, jakie obowiązują w przypadku tej grupy ubezpieczonych w porównaniu do zasad, jakie się stosuje, ustalając podstawę wymiaru zasiłku należnego pracownikowi. Pamiętać przy tym należy, że w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym, a także ustalania podstawy wymiaru zasiłku, osoby zatrudnione na podstawie umowy o zarządzanie, kontraktu menadżerskiego lub umów o podobnym charakterze traktowane są analogicznie jak zleceniobiorcy.
Podstawa wymiaru
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego zleceniobiorcy stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a jeżeli niezdolność ta powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia. Tak stanowi art. 48 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa). Przychód, o którym mowa, to przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym na ubezpieczenie chorobowe w przypadku zleceniobiorców, stanowi natomiast:
wprzychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli w umowie odpłatność za jej wykonywanie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie,
wzadeklarowana kwota, nie niższa jednak od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (w roku 2015 – 1750 zł), jeżeli odpłatność za jej wykonywanie określono w inny sposób niż powyżej (np. wynagrodzeniem jest świadczenie przekazywane zleceniobiorcy w naturze).
Dodać warto, że w przychodzie zleceniobiorcy będącym podstawą wymiaru zasiłku uwzględnia się wszystkie składniki stanowiące podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Oznacza to, że odmiennie niż w przypadku pracowników nie stosuje się wyłączeń dotyczących:
wpremii, nagród czy dodatków przysługujących za okresy absencji chorobowej,
wskładników przyznawanych niezależnie od oceny pracy ubezpieczonego,
wskładników nieuzależnionych bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy ubezpieczonego, ale od wyników grupy wypłacanych niezależnie od absencji chorobowej. [przykład 1]
Gdy występują przerwy
Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego zleceniobiorcy ustalać należy z uwzględnieniem przychodu uzyskanego w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek. Za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego należy uznać także kolejne okresy podlegania temu ubezpieczeniu z tego samego tytułu, tj. kolejne umowy-zlecenia zawarte z tym samym zleceniodawcą, jeżeli pomiędzy umowami nie występują przerwy albo przerwy przypadają na dni ustawowo wolne od pracy. Nie traktuje się zatem jako przerwy w ubezpieczeniu przerwy przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy (niedziele i święta). [przykład 2]
Nie wszystkie dni przepracowane
Jeżeli w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc wystąpienia niezdolności do pracy lub odpowiednio w okresie pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia przychód zleceniobiorcy uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania pracy:
ww okresie pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, albo
ww okresie odbywania ćwiczeń wojskowych,
– to wówczas, ustalając podstawę wymiaru zasiłku przysługującego zleceniobiorcy, wyłącza się przychód za miesiące, w których zleceniobiorca z wymienionych przyczyn wykonywał zlecenie przez mniej niż połowę miesiąca (art. 50 ustawy zasiłkowej). Jeżeli zaś zleceniobiorca wykonywał zlecenie przez co najmniej połowę miesiąca, to wówczas przyjmuje się faktyczny przychód za ten miesiąc, bez uzupełnienia.
Jeżeli w miesiącach, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, zleceniobiorca nie wykonywał umowy-zlecenia z innych przyczyn niż wyżej wskazane (np. z powodu niezdolności do pracy, z tytułu której nie przysługiwało mu prawo do zasiłku), przychód za te miesiące przyjmujemy w kwocie faktycznej (bez uzupełniania), nawet jeżeli umowa była wykonywana przez mniej niż połowę miesiąca. [przykład 3]
Jeśli przyczyna niewykonywania umowy przez pełny miesiąc przez zleceniobiorcę, a tym samym przyczyna zmniejszenia przychodu za ten miesiąc, była inna niż pobieranie zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywanie ćwiczeń wojskowych, to przychód za ten miesiąc przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie faktycznie uzyskanej.
PRZYKŁAD 1
Choroba prezesa
Od 1 października 2014 r. na podstawie kontraktu menedżerskiego zatrudniliśmy prezesa zarządu z wynagrodzeniem miesięcznym 32 000 zł. Z tego tytułu nasz prezes przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jednocześnie na podstawie złożonego przez ubezpieczonego oświadczenia o przekroczeniu w 2014 r. rocznej podstawy wymiaru składek ZUS w okresie październik–grudzień ub.r. wypłacając wynagrodzenie, nie naliczyliśmy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pod koniec marca br. ubezpieczony stał się niezdolny do pracy, nabywając prawo do zasiłku chorobowego za okres od 30 marca do 15 kwietnia 2015 r. Jak należy ustalić dla niego podstawę wymiaru zasiłku, jeżeli w okresie poprzedzającym zachorowanie uzyskał przychód zgodnie z załączoną kartoteką?
Kartoteka – kontrakt menedżerski 10/2014 11/2014 12/2014 01/2015 02/2015
1 Wynagrodzenie – kontrakt menedżerski 32 000,00 32 000,00 32 000,00 32 000,00 32 000,00
2 Podstawa wymiaru składki na ubezp. emerytalno-rentowe 0,00 0,00 0,00 32 000,00 32 000,00
3 Podstawa wymiaru składki na ubezp. chorobowe 9365,00 9365,00 9365,00 9897,50 9897,50
4 Podstawa wymiaru składki na ubezp. wypadkowe 32 000,00 32 000,00 32 000,00 32 000,00 32 000,00
5 Składka na ubezp. emerytalne ubezpieczony – 9,76 proc. 0,00 0,00 0,00 3123,20 3123,20
6 Składka na ubezp. rentowe ubezpieczony – 1,5 proc. 0,00 0,00 0,00 480,00 480,00
7 Składka na ubezp. chorobowe ubezpieczony – 2,45 proc. 229,44 229,44 229,44 242,49 242,49
8 Razem składki kontrakt menedżerski 229,44 229,44 229,44 3845,69 3845,69
9 Przychód 32 000,00 32 000,00 32 000,00 32 000,00 32 000,00
10 Koszty uzyskania przychodu (111,25 zł) 111,25 111,25 111,25 111,25 111,25
11 Podstawa opodatkowania 31 659,00 31 659,00 31 659,00 28 043,00 28 043,00
12 Zaliczka na podatek dochodowy 18 proc. 5698,62 5698,62 5698,62 5047,74 5047,74
13 Podstawa wymiaru składki zdrowotnej 31 770,56 31 770,56 31 770,56 28 154,31 28 154,31
14 Składka zdrowotna 9 proc. – do przekazania do ZUS 2859,35 2859,35 2859,35 2533,89 2533,89
15 Składka zdrowotna 7,75 proc. – do odliczenia od podatku 2462,22 2462,22 2462,22 2181,96 2181,96
16 Podatek do urzędu skarbowego 3236,00 3236,00 3236,00 2866,00 2866,00
19 Do wypłaty 25 675,21 25 675,21 25 675,21 22 754,42 22 754,42
Podstawa wymiaru zasiłku należnego za marzec i kwiecień wynosi 8264,86 zł i zastała ustalona w następujący sposób:
● [9365 zł (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe w październiku listopadzie i grudniu) – 13,71 proc. = 8081,06 zł x 3 m-ce = 24243,18 zł] + [9897,50 zł (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe w styczniu i lutym) – 13,71 proc. = 8540,55 zł x 2 m-ce = 17081,11 zł]
● 41324,28 zł (24243,18 zł + 17081,11 zł) : 5 m-cy = 8264,86 zł
Warto zwrócić uwagę, że w przypadku menedżera (analogicznie zleceniobiorcy):
● podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe nie zawsze będzie równa podstawie wymiaru składek na pozostałe ubezpieczenia. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe w przypadku osób, które ubezpieczeniu temu podlegają dobrowolnie, została bowiem przez ustawodawcę ograniczona do 250 proc. przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (w 2014 r. – 9365 zł, a w 2015 r. – 9897,50 zł),
● przychód pomniejsza się o 13,71 proc. niezależnie od faktycznie potrąconych w danym miesiącu składek; odmiennie zatem niż w przypadku pracownika nie ma znaczenia ewentualne przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek.
PRZYKŁAD 2
Ubezpieczenie ciągłe
Z tym samym zleceniobiorcą płatnik zawarł umowy-zlecenia na następujące okresy:
● od 1 kwietnia do 2 maja 2014 r. (3 maja – Święto Konstytucji, 4 maja – niedziela)
● od 6 maja do 30 sierpnia 2014 r. (31 sierpnia – niedziela)
● od 1 września 2014 r. do 30 kwietnia 2015 r.
Osoba ta przez cały okres trwania umów podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Zleceniobiorca zachorował w kwietniu br., nabywając prawo do zasiłku chorobowego. Z jakiego okresu należy ustalić podstawę wymiaru zasiłku należnego zleceniobiorcy za kwiecień 2015 r.?
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić z okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Ponieważ pomiędzy pierwszą a drugą z umów-zleceń wystąpiła dwudniowa przerwa przypadająca również na dzień roboczy (poniedziałek), podstawę wymiaru stanowić będzie przeciętny miesięczny przychód uzyskany przez zleceniobiorcę za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia chorobowego w ramach drugiej i trzeciej umowy-zlecenia, tj. przychód za okres od czerwca 2014 r. do marca 2015 r.
PRZYKŁAD 3
Nie cały miesiąc
W kwietniu tego roku zatrudniony przez naszą spółkę zleceniobiorca stał się niezdolny do pracy z powodu choroby, nabywając prawo do zasiłku chorobowego (80 proc.). Zleceniobiorca od początku trwania umowy, tj. od 19 czerwca 2014 r., podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W umowie-zleceniu odpłatność za jej wykonanie określono w stawce godzinowej. Wcześniej, w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, osoba ta była już dwukrotnie niezdolna do pracy z powodu choroby: w lipcu (przez 22 dni) i w październiku 2014 r. (przez 19 dni), co spowodowało, iż w miesiącach tych umowę-zlecenie wykonywała przez mniej niż połowę miesiąca. W lipcu niezdolność do pracy przypadała w okresie wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego, zatem za okres tej niezdolności zleceniobiorca nie nabył prawa do zasiłku. Nabył natomiast prawo do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy przypadający w październiku. W jaki sposób powinniśmy ustalić podstawę wymiaru zasiłku w tym przypadku?
Ustalając podstawę wymiaru zasiłku przysługującego zleceniobiorcy w kwietniu, płatnik powinien wyłączyć przychód za październik ubiegłego roku, ponieważ w miesiącu tym zleceniobiorca z powodu niewykonywania umowy w okresie pobierania zasiłku chorobowego wykonywał zlecenie przez mniej niż połowę miesiąca. Nie należy natomiast wyłączać przychodu za lipiec 2014 r. Mimo że w lipcu umowa również była wykonywana przez mniej niż połowę miesiąca, to przychód ten podlega uwzględnień w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. Wynika to z tego, iż był to okres niezdolności do pracy z powodu choroby, za który ubezpieczonemu nie przysługiwało prawo do zasiłku.
Podstawa prawna
Art. 48, art. 49 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 50 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).