Postanowiłam przejść na 3 etatu. Pracodawca zgodził się i od 1 marca pracuję już 6, a nie 8 godzin dziennie. Przynajmniej tak miało być, bo kilka razy szef zlecił mi pozostanie w pracy dłużej i nie uznał tych godzin za nadliczbowe. Teraz dowiedziałam się, że z powodu obniżki etatu będę miała też krótszy urlop. Planuję ciążę i zastanawiam się, czy zmniejszenie wymiaru etatu może mieć wpływ na moje uprawnienia w tym zakresie – martwi się pani Karolina
Kodeks pracy zna dwa wymiary urlopu wypoczynkowego: 20 i 26 dni. Przysługuje on jednak tylko osobom pracującym na pełnym etacie. Niepełnoetatowcy, a więc osoby pracujące np. na 3/4 etatu muszą liczyć się z tym, że ten podstawowy wymiar urlopu zostanie obniżony proporcjonalnie do wymiaru ich czasu pracy. Jeśli więc pani Karolina nabyła z początkiem roku prawo do np. 26 dni urlopu (zakładamy, że pracuje co najmniej 10 lat), to po przejściu od 1 marca na 3 etatu pracodawca musiał ustalić na nowo wymiar przysługującego jej urlopu. Każda zmiana etatu przekłada się bowiem na uprawnienia urlopowe pracownika. Chyba, że przed tą zmianą wykorzysta cały przysługujący mu urlop (tu: całe 26 dni) – wtedy nie będzie miała ona znaczenia, ale tylko dla tegorocznego urlopu. Z treści pytania nie wynika jednak, aby tak było.
Przeliczając urlop, pracodawca musiał więc osobno ustalić jego wymiar dla dwóch miesięcy, w czasie których pani Karolina pracowała na pełnym etacie, i dla miesięcy, w których wykonywała pracę na 3 etatu. Obliczenia są takie:
- za 2 pierwsze miesiące (styczeń, luty) przysługuje 5 dni urlopu, bo 2/12 z 26 dni (wymiar urlopu osoby zatrudnionej na pełnym etacie) daje 5 dni po zaokrągleniu,
- za 10 pozostałych miesięcy (marzec-grudzień) czytelniczka będzie miała prawo do 17 dni urlopu, bo 10/12 z 20 dni (wymiar urlopu dla osoby zatrudnionej na 3 etatu) daje 17 dni po zaokrągleniu.
W sumie więc pani Karolina będzie mogła skorzystać w tym roku z 22 dni urlopu wypoczynkowego. Oczywiście, jeśli do końca roku nie zmieni już wymiaru etatu.
Mniejsza liczba dni przysługującego pracownikowi urlopu wcale nie musi jednak oznaczać, że będzie on wypoczywał krócej. Pracodawca udziela bowiem urlopu w dni, które są dla zatrudnionego dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy w danym dniu). Przy udzielaniu urlopu jeden dzień wypoczynku odpowiada 8 godzinom pracy.
Oznacza to, że po ustaleniu wymiaru urlopu, jaki przysługuje pracownikowi, pracodawca przelicza go na godziny, np. 22 dni urlopu daje 176 godzin. Następnie udzielając go na konkretne dni, z konta urlopowego pracownika zdejmuje tylko tyle godzin, ile pracowałby w tych dniach, gdyby nie poszedł na urlop. Jeśli więc pracownik pracujący przez 5 dni w tygodni po 6 godzin dziennie pójdzie na urlop, to każdy dzień wypoczynku zabierze z jego konta tylko 6 godzin urlopu.
Zmniejszenie wymiaru etatu może mieć też inne skutki dla pracownika. Aby uniknąć sytuacji, w której nie dostanie odpowiedniego wynagrodzenia za pracę ponadnormatywną zleconą mu przez szefa, powinien dopilnować, aby w aneksie do umowy o pracę pracodawca ustalił z nim dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, których przekroczenie uprawniać go będzie do dodatku za godziny nadliczbowe. To bardzo ważne, gdyż zgodnie z wyrokiem SN z 9 lipca 2008 r., jeśli strony nie wskażą powyższego progu w umowie, to pracownik będzie miał prawo do dodatku dopiero po przekroczeniu ogólnych norm czasu pracy, czyli 8 godzin dziennie i średnio 40 godzin w tygodniu.
Zmiana etatu nie ma oczywiście bezpośredniego wpływu na korzystanie przez pracowników z urlopów związanych z rodzicielstwem. Ich wymiar nie zależy bowiem od wymiaru czasu pracy rodzica. Niepełny etat może jednak uniemożliwić rodzicom skorzystanie z niektórych uprawnień rodzicielskich. Jak wiadomo, pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie etatu do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. I po złożeniu takiego wniosku przez 12 miesięcy jest chroniony przed zwolnieniem z pracy. Rodzice kończący korzystanie z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego bojąc się, że po ich powrocie pracodawca będzie chciał ich zwolnić, często zawczasu składają takie wnioski, aby jeszcze przez rok korzystać z ochrony. I tu uwaga! Jeśli pracownik jest już zatrudniony tylko na pół etatu, to z tego uprawnienia nie może skorzystać. Obniżyć etat można bowiem tylko do połowy, a w takim przypadku nie ma już czego obniżać.
Wymiar urlopu niepełnoetatowców
Wymiar etatu
Wymiar urlopu liczony z 20 dni (po zaokrągleniu)
Wymiar urlopu liczony z 26 dni
(po zaokrągleniu)
cały etat 20 dni 26 dni
7/8 etatu 18 dni 23 dni
3 etatu 15 dni 20 dni
1 etatu 10 dni 13 dni
2/3 etatu 14 dni 18 dni
1/3 etatu 7 dni 9 dni
Podstawa prawna
Art. 151, art. 151 1 § 1, art. 154, art. 186 6-186 7 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).