Ubezpieczony, który ucierpiał wskutek wypadku przy pracy może otrzymać zasiłek i jednorazowe odszkodowanie. Warunkiem jest związek z podróżą służbową.
Pracownicy odbywający wyjazdowe szkolenia także ulegają różnego rodzaju wypadkom zrównanym z wypadkami przy pracy. Zakres ich ochrony ubezpieczeniowej jest dość szeroki. Jeżeli wypadek pracownika miał miejsce w czasie wyjazdu szkoleniowo-integracyjnego odbywanego w ramach podróży służbowej, to wówczas zastosowanie będą miały przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa). Według art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy wypadkowej na równi z wypadkiem przy pracy w zakresie uprawnienia do świadczeń w niej określonych traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej w innych okolicznościach, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań. Zatem w razie wypadku powstałego w czasie wyjazdowego szkolenia pracownikowi przysługuje przede wszystkim prawo do jednorazowego odszkodowania oraz prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Jednorazowe odszkodowanie otrzyma on tylko wówczas, gdy wskutek wypadku doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Podróżą służbową jest wykonywanie zadania określonego przez pracodawcę poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce pracy pracownika, w terminie i miejscu określonym w poleceniu wyjazdu służbowego. Jest więc ona dopełnieniem obowiązku świadczenia pracy. Ma przy tym charakter incydentalny w całokształcie obowiązków pracownika. W praktyce o tym, czy pracownik odbywa wyjazdowe szkolenie w ramach podróży służbowej, decyduje to, czy otrzymał on od pracodawcy polecenie wyjazdu służbowego. Polecenie nie musi mieć formy pisemnej, gdyż może być to także ustna dyspozycja pracodawcy lub przełożonego.
Interes pracodawcy
W czasie wyjazdu szkoleniowo-integracyjnego traktowanego jako podróż służbowa ochrona pracowników jest szeroka, a wykluczenie związku danego zdarzenia z pracą następuje tylko wtedy, gdy wypadek został spowodowany takim postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w żadnym związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań. Dzieje się tak dlatego, że w czasie podróży służbowej pracownik musi poruszać się poza miejscem swego zatrudnienia i zamieszkania w interesie pracodawcy, z czym wiąże się dodatkowe ryzyko powstania nieszczęśliwego wypadku.
Tak też wyjaśniał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z18 listopada 2011 r. (sygn. akt I UK 140/11). Określając zakres ochrony pracownika w czasie wyjazdowego szkolenia, warto też zwrócić uwagę na inne orzeczenia SN. Istotne znaczenie ma m.in. wyrok z 13 maja 1997 r. (sygn. akt II UKN 98/97 ), w którym podkreślono, że pracownik w podróży służbowej zachowuje m.in. prawo do korzystania z odpoczynku, spacerów czy spożywania posiłków poza miejscem wykonywania obowiązków służbowych. Tego rodzaju zachowanie pracownika nie oznacza zerwania związku z celem podróży służbowej. Podobnie wypowiadał się SN w wyroku z 8 października 1999 r. (sygn. akt II UKN 545/98), podnosząc, że wypadek w czasie podróży służbowej pracownika biorącego udział w jej części rekreacyjnej podlega ochronie prawnej, chyba że zachowanie pracownika jest naganne w sposób uzasadniający uznanie, że doszło do zerwania związku z podróżą służbową. Można też wskazać na wypadek pracownicy w czasie wesołej imprezy przy ognisku (wyrok SN z 18 sierpnia 1999 r., sygn. akt II UKN 86/99). Zachowanie pracownika biorącego udział w czasie wyjazdu szkoleniowego w zaplanowanej części rekreacyjnej tego szkolenia pozostaje w związku funkcjonalnym z pracą i celem wyjazdu, to zaś uzasadnia ochronę ubezpieczeniową z ustawy wypadkowej.
Bez uprawnień
Prawo do świadczeń wyłącza jednak takie postępowanie pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań. Musi więc nastąpić tu zerwanie związku między powierzonymi obowiązkami a zachowaniem się pracownika w czasie podróży służbowej. Przykładem takiego zdarzenia byłby wypadek, który miał miejsce po samowolnym opuszczeniu przez pracownika autobusu, którym poruszał się on do celu podróży służbowej. Podobnie należałoby ocenić wypadek zaistniały w czasie przerwy w podróży, którą pracownik zorganizował sobie w celu udzielenia pomocy przypadkowo poznanej osobie przy załadunku jej rzeczy. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Nie ma prawa do tych świadczeń także pracownik, który w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych (narkotyków) przyczynił się w znacznym stopniu do wypadku.
Ważne
W praktyce w ramach podróży służbowej pracownik jest objęty ochroną ubezpieczeniową nie tylko podczas wykonywania czynności zleconych mu do załatwienia w czasie wyjazdu oraz w czasie drogi do miejsca docelowego i z powrotem do stałego miejsca zamieszkania, lecz także przez cały czas pobytu w takiej podróży
Podstawa prawna
Art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).