Przepisy nie różnicują sytuacji menedżera w zależności od tego, czy jest pracownikiem, czy zleceniobiorcą, ale ZUS ma inne zdanie. Nawet mimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Członkowie zarządu mają przez 6 miesięcy prawo do odszkodowania w związku z zakazem konkurencji. W marcu decyzją rady nadzorczej zostali odwołani i będzie im wypłacane to świadczenie. Czy od tego przychodu powinny być naliczane składki? Dwóch członków zarządu było pracownikami, a jeden był zatrudniony na podstawie kontraktu menedżerskiego?
Osoby wybrane na podstawie uchwały odpowiedniego organu danego podmiotu i wyłącznie na tej podstawie pełniące swoje obowiązki nie podlegają ubezpieczeniom społecznym, gdyż taki tytuł do ubezpieczeń nie został wymieniony w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z tych samych powodów nie jest za nich również opłacana składka na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż taki tytuł nie jest zawarty w art. 66 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Inaczej jest, gdy z osobą, która została wybrana do zarządu, zawierana jest następnie umowa na pełnienie tych obowiązków. Może to być zarówno umowa o pracę, jak i umowa kontraktu menedżerskiego.
Kontrakt menedżerski jest umową nienazwaną. Ponieważ jednak można go uznać za umowę o świadczenie usług, o której mowa w art. 750 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.), mają do niego odpowiednie zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu. Jest to umowa cywilnoprawna, zawierana między właścicielem danego przedsiębiorstwa (działającym bezpośrednio albo przez organ nadzorczy) a menedżerem, na mocy której menedżer uzyskuje uprawnienie do kierowania danym podmiotem.
Można wybrać tytuł do ubezpieczeń

Zobacz również
Umowa o pracę
Członek zarządu, z którym zostanie zawarta umowa o pracę, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik. Podstawę wymiaru składek stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) otrzymywany z tytułu stosunku pracy. Nie stanowią jej wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy w związku z chorobą oraz zasiłki.
Z podstawy wymiaru wyłączone są również przychody określone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (dalej: rozporządzenie). Na podstawie par. 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia do podstawy wymiaru nie wlicza się odszkodowań wypłaconych byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art.1012 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). Gdy z odwołanym członkiem zarządu, który był pracownikiem, została zawarta umowa o zakazie konkurencji i z tego tytułu pracodawca przez 6 miesięcy będzie wypłacał mu odszkodowanie, od tego przychodu nie powinien naliczać składek na ubezpieczenia społeczne oraz w konsekwencji – na ubezpieczenie zdrowotne.
Inne zasady
Członkowie zarządu będący zleceniobiorcami podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, a dobrowolne jest dla nich ubezpieczenie chorobowe. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne takich osób stanowi przychód, jaki uzyskują w związku z wykonywaniem tej umowy, o ile odpłatność w umowie została ustalona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie. Z podstawy wymiaru składek wyłączone są zasiłki oraz przychody wymienione w rozporządzeniu. Pomimo takiego brzmienia par. 5 ust. 2 powołanego rozporządzenia, zgodnie z którym wyłączenia zamieszczone w par. 2 stosuje się odpowiednio do zleceniobiorców, ZUS uznaje, że zwrot „odpowiednio” oznacza stosowanie danego przepisu bez zmian do innego zakresu odniesienia, stosowanie ze zmianami lub niestosowanie przepisu ze względu na bezprzedmiotowość lub sprzeczność z przepisami ustawowymi. Z uwagi na to, że kodeks cywilny nie zawiera regulacji dotyczących klauzuli konkurencyjnej, powołanego wyłączenia nie stosuje się do zleceniobiorców. Takie stanowisko zostało zawarte w interpretacji z 27 marca 2014 r. (znak: WPI/200000/43/224/2014, decyzja nr 224).
Oznacza to, że w stosunku do członków zarządu będących pracownikami przychód, jaki jest im wypłacany z umowy o zakazie konkurencji zawartej po ustaniu zatrudnienia, jest wyłączony od składek, natomiast w stosunku do członków zarządu będących zleceniobiorcami od tego przychodu składki na ubezpieczenia społeczne powinny być opłacane. Wskazać należy, że na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 lutego 2010 r. (sygn. akt P 16/09), który uznał, że brak było podstaw do ograniczenia wyłączeń określonych w rozporządzeniu tylko do pracowników, rozporządzenie zostało zmienione poprzez wprowadzenie zapisu, że zawarte w nim wyłączenia mają odpowiednie zastosowanie do zleceniobiorców.
W konsekwencji z uwagi na ten zapis nie ma racjonalnych argumentów, aby składki pobierać, w przypadku gdy takie odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji jest wypłacane osobie zatrudnionej na podstawie umowy-zlecenia. ZUS, dokonując literalnej wykładni par. 2 ust. 1 pkt. 4 rozporządzenia, nie bierze pod uwagę przyczyn, dla których w tym przepisie jest odwołanie do kodeksu pracy, a jest to spowodowane tym, że wydając to rozporządzenie, minister pracy ograniczył jego zastosowanie w zasadzie wyłącznie do jednej grupy ubezpieczonych, tj. pracowników. Takie podejście zostało zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny, który uznał, że w tym zakresie została naruszona delegacja ustawowa.
Warto wystąpić o interpretację
Wynika z tego, że płatnik składek, który nie zgadza się ze stanowiskiem ZUS, iż od odszkodowania za zakaz konkurencji wypłacanego członkowi zarządu wykonującemu obowiązki na podstawie umowy-zlecenia powinny być opłacane składki, ma szansę na zmianę stanowiska. Najlepszym rozwiązaniem jest wystąpienie o wydanie interpretacji w powyższej sprawie, a gdy ZUS uzna, że od odszkodowania powinny być opłacane składki – wniesienie odwołania do sądu.
Ważne
Zdaniem ZUS od odszkodowania wypłacanego zleceniobiorcy na podstawie zawartej z nim umowy o zakazie konkurencji powinny być naliczane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
Ważne
Członek zarządu będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym jako pracownik – w przypadku umowy o pracę, lub jako zleceniobiorca – w przypadku kontraktu menedżerskiego
Podstawa prawna
Art. 6, art. 18 ust. 1 i 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Par. 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).