● Dlaczego cudzoziemiec bez stałego pobytu nie podlega ZUS
● Wszystkie udziały w spółce z o.o. posiada obywatel białoruski, który stale przebywa na Białorusi i tylko sporadycznie przyjeżdża do Polski. Czy taki wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. ma obowiązek opłacać składki ZUS?
Adam Jagiełło
Obywatel Białorusi z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli jego pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego.
Dla potrzeb ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest uważany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Podlega więc obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Nie dotyczy to jednak obywateli państw obcych, takich jak Białoruś, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego lub którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Stały pobyt na obszarze Polski to pobyt niezmienny w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, np. w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności, przy czym nie ma większego znaczenia, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego (np. wyroki Sądu Najwyższego z 17 września 2009 r., sygn. akt II UK 11/09, oraz z 6 września 2011 r., sygn. akt I UK 60/11).
Jeżeli chodzi o obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, to wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. będący obywatelem Białorusi nie podlega temu ubezpieczeniu. Dotyczy to również obywatela tego kraju, który przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy w celu wykonywania pracy, zezwolenia na pobyt, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zgody na pobyt ze względów humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany, jeżeli nie spełnia on warunków do podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 5 ust. 2, art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 3 ust. 1 pkt 2, art. 4, art. 5 pkt 21 i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
● Do spółki komandytowej przystąpił nowy komandytariusz. Umowa w formie aktu notarialnego została zawarta 20 stycznia 2015 r., a osoba ta została wpisana do Krajowego Rejestru Sadowego jako wspólnik 10 lutego 2015 r. Z jaką datą wspólnik będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym?
Andrzej Radzisław
radca prawny
Spółka komandytowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, w której co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona (komandytariusz). Podmioty zawiązujące spółkę komandytową status jej wspólników uzyskują dopiero z momentem wpisania spółki do rejestru. Inaczej jest jednak, gdy nowy wspólnik przystępuje do spółki już istniejącej.
Działalność komandytariusza przejawia się w uczestnictwie w spółce komandytowej poprzez wniesienie wkładów i udział w zyskach spółki. Przyjęcie na siebie tego zobowiązania następuje w dniu przystąpienia do spółki, tj. zawarcia umowy, w której określa się wkład wnoszony przez nowego komandytariusza i jego wartość, co ma bezpośredni wpływ na jego udział w zyskach. Od tego momentu komandytariusz ma status wspólnika spółki.
Wspólnik w spółce komandytowej, zarówno komplementariusz, jak i komandytariusz, w zakresie ubezpieczeń społecznych, a także ubezpieczenia zdrowotnego uważany jest za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Z tytułu prowadzenia działalności obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolne jest wyłącznie ubezpieczenie chorobowe.
Obowiązek ubezpieczeń w stosunku do tej grupy osób istnieje od rozpoczęcia wykonywania działalności do jej zakończenia. Za datę powstania tego obowiązku należy uważać dzień uzyskania statusu wspólnika. W opisanej wyżej sytuacji będzie to więc 20 stycznia 2015 r. W terminie 7 dni wspólnik powinien zgłosić się do ubezpieczeń. Dodać należy, że wspólnik zgłasza się sam jako płatnik i osoba ubezpieczona, nie może tego zrobić za niego spółka. Składki zobowiązany jest opłacać od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia – w 2015 r. ta podstawa wynosi 2375,40 zł, a na ubezpieczenie zdrowotne – od 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie zdrowotnej. Ta podstawa w 2015 r. wynosi 3104,57 zł. Gdy komandytariusz przystąpił do spółki w trakcie miesiąca, to podstawa na ubezpieczenie społeczne ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu. Nie należy natomiast pomniejszać podstawy ubezpieczenia zdrowotnego.
Podstawa prawna
Art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 13 pkt 4 i art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
● Zleceniobiorca przez cały luty 2015 r. miał zwolnienie lekarskie i został mu wypłacony zasiłek chorobowy. Czy zleceniodawca za takiego zleceniobiorcę za luty 2015 r. powinien złożyć tylko raport ZUS RSA, czy też zerowy raport ZUS RCA? Zleceniobiorca w tym okresie nie osiągnął żadnego przychodu.
Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
W przypadku gdy zleceniobiorca przez cały miesiąc przebywa na zwolnieniu lekarskim i z tego tytułu pobiera zasiłek chorobowy, zleceniodawca składa za niego tylko raport ZUS RSA.
Zleceniodawca jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorcy ma obowiązek przekazywać za niego do ZUS imienne raporty miesięczne po upływie każdego miesiąca kalendarzowego w terminie ustalonym dla rozliczania składek.
W raporcie ZUS RCA zleceniodawca zawiera przede wszystkim informacje o należnych składkach na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorcy. Z kolei w raporcie ZUS RSA informuje ZUS przede wszystkim o rodzajach i okresach przerw w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy oraz o wypłaconych mu zasiłkach. Jeżeli przez cały miesiąc zleceniobiorca jest niezdolny do pracy i z tego tytułu pobiera zasiłek chorobowy, a jednocześnie w tym samym okresie nie osiąga przychodów, które stanowiłyby podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, zleceniodawca przekazuje za niego tylko raport ZUS RSA.
W takim przypadku nie składa do ZUS zerowego raportu ZUS RCA. Złożenie takiego raportu do ZUS jest zbędne, ponieważ nie ma potrzeby rozliczenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorcy. Ponadto zleceniobiorca przez cały miesiąc pobiera zasiłek chorobowy i informacje o tym są przekazywane do ZUS przy wykorzystaniu formularza ZUS RSA. Za okres opłacania składek uważa się również okres pobierania zasiłku chorobowego.
Podstawa prawna
Art. 14 ust. 3 oraz art. 41 ust. 1 i ust. 3 pkt 4, 5, 7 i 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
● Czytelniczka pobierająca emeryturę w wysokości 1400 zł ma zamiar rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Czy z tego tytułu będzie musiała opłacać wszystkie składki, czy tylko składkę zdrowotną?
Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
Przedsiębiorca, który ma ustalone prawo do emerytury, ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu i rentowemu – podlega dobrowolnie. Obowiązkowe jest jednak ubezpieczenie zdrowotne, chyba że zostaną spełnione pewne warunki.
Osoba pobierająca emeryturę, czy to z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, czy to z zaopatrzenia emerytalnego ustanowionego dla określonej grupy zawodowej, nie jest zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Inaczej przedstawia się sytuacja w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego. Mimo że od emerytury odprowadzana jest składka zdrowotna, to emeryt wykonujący działalność gospodarczą również z tego tytułu musi składkę zapłacić. Nie oznacza to jednak, że osoba jednocześnie pobierająca emeryturę i prowadząca działalność gospodarczą zawsze ma obowiązek opłacania podwójnych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Nie musi tego robić emeryt, którego świadczenie emerytalne nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, jeżeli przy tym uzyskuje dodatkowe przychody z tego tytułu w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
Jeżeli zatem czytelniczka pobierająca emeryturę w wysokości 1400 zł będzie spełniała powyższe warunki, to z tytułu działalności gospodarczej nie będzie musiała opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa prawna
Art. 9 ust. 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 5 pkt 21, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 16 oraz art. 82 ust. 1 i 8 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
● Fundacja prowadzi program stypendialny dla dzieci i młodzieży. Od kwietnia zamierza wypłacać kilku osobom stypendium. Niektórzy z nich będą je otrzymywali za wyniki w nauce, pozostali za osiągnięcia sportowe. Czy w tym drugim przypadku osoby te powinny zostać potraktowane jako stypendyści sportowi? Czy fundacja będzie zobowiązana opłacać za nie składki na ubezpieczenia społeczne?
Andrzej Radzisław
radca prawny
Nie. Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej pobierają stypendium sportowe. Ustawa systemowa zawiera również definicję stypendysty sportowego, za którego uważa się pobierającego stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących, jeśli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu.
Zgodnie z przepisami ustawy o sporcie stypendium sportowe można otrzymywać od klubu sportowego, jednostek samorządu terytorialnego lub ministra właściwego do spraw kultury fizycznej.
Osoby pobierające stypendia sportowe są stypendystami w rozumieniu ustawy systemowej, a okres pobierania tych świadczeń zalicza się do okresu zatrudnienia w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Podstawę zaliczenia czasu pobierania stypendium stanowi zaświadczenie wydane przez podmiot je wypłacający.
W związku z tym stypendium wypłacane przez fundację nie jest tytułem do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, a stypendium sportowym, które rodzi obowiązek ubezpieczeń społecznych, jest wyłącznie stypendium, o którym mowa w ustawie o sporcie.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 5, art. 31 ust. 1 i 2 oraz art. 32 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 715).
● Rencista pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy z australijskiego sytemu ubezpieczeniowego. Jednocześnie w Polsce prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Dotychczas płacił tylko składkę zdrowotną. Czy powinien też odprowadzać składki społeczne?
Magdalena Januszewska
radca prawny
Nie. Zgodnie z art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby prowadzące pozarolniczą działalność, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury. Obowiązek ten dotyczy wyłącznie osób mających ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z powszechnego systemu. Dotyczy to zatem rent, o których mowa w ustawie o emeryturach i rentach z FUS oraz ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Nie odnosi się natomiast do osób pobierających renty rodzinne lub renty spoza systemu powszechnego, np. wojskowe i policyjne renty z tytułu niezdolności do służby oraz renty rolnicze. Nie dotyczy także rent z tytułu niezdolności do pracy z zagranicznych systemów zabezpieczenia społecznego.
Tym samym osoby prowadzące w Polsce pozarolniczą działalność gospodarczą i jednocześnie pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy przyznaną z systemu zagranicznego z tytułu działalności gospodarczej podlegają ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym dobrowolnie.
Takie też stanowisko zajął oddział ZUS w Lublinie w interpretacji indywidualnej z 1 października 2014 r. (znak: WPI/200000/43/1124/2014).
Podstawa prawna
Art. 9 ust. 4c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).