Nasza spółka z o.o. zajmuje się produkcją ram okiennych. Zatrudnia przede wszystkim osoby na umowę o pracę. W czasie zwiększonej produkcji spółka zatrudniała także osoby na podstawie umowy o dzieło do usuwania wad ram, a zwłaszcza do ich szlifowania. Umowy były zawierane na okres od miesiąca do trzech. ZUS podczas kontroli spółki uznał, że faktycznie osoby zatrudnione przy usuwaniu wad nie wykonywały żadnego dzieła, lecz były zleceniobiorcami, a spółka powinna opłacać składki na ubezpieczenia społeczne. Czy ZUS może kwestionować rodzaj umowy i czy od jego decyzji można się odwołać?
ZUS jest uprawniony do kwestionowania umów o dzieło, jeżeli faktycznie strony łączyła umowa-zlecenie. Od decyzji ZUS można złożyć odwołanie do sądu okręgowego.
Rozróżnienie między umową o dzieło i umową-zlecenia ma istotne znaczenie na gruncie ubezpieczeń społecznych. W przypadku bowiem umowy o dzieło obowiązek uiszczania składek istnieje tylko w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, gdy jest ona zawarta między stronami stosunku pracy. Po drugie, gdy umowa o dzieło jest zawarta przez wykonawcę, wprawdzie nie z własnym pracodawcą, ale w jej ramach praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym wykonawca pozostaje w stosunku pracy. Natomiast w przypadku umowy-zlecenia obowiązek uiszczania składek jest niezależny od tego, z kim ta umowa jest zawarta. W wyniku przeprowadzanych kontroli ZUS nierzadko uznaje, że strony nie łączyła umowa o dzieło, lecz umowa-zlecenia stanowiąca tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym, z czym wiąże się też obowiązek opłacania składek. Dzieje się tak wówczas, gdy faktycznie umowa realizowana przez strony nie ma cech umowy o dzieło, lecz umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu.
Odnosząc się do okoliczności wskazanych w pytaniu, stwierdzić należy, że w orzecznictwie sądowym powszechnie przyjmuje się, że umowa mająca za przedmiot powtarzalne i takie same czynności, świadczone systematycznie, za stałym wynagrodzeniem, nie może być uznana za umowę o dzieło. Podobnie wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II UK 315/10, OSNP 2012/9–10/127).
Ich celem nie jest bowiem osiągnięcie określonego rezultatu, ale wykonanie czynności, które przy zachowaniu należytej staranności mogłyby do niego doprowadzić (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20 sierpnia 2013 r., sygn. akt III AUa 288/13). Natomiast umowa o dzieło ma zasadniczo charakter jednorazowy, gdyż jej przedmiotem jest wykonanie ustalonego przez strony dzieła, a nie podejmowanie powtarzających się czynności.
Firma niezadowolona z decyzji ZUS może złożyć od niej odwołanie do właściwego sądu okręgowego. Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem oddziału ZUS, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ. Pouczenie o tym uprawnieniu i sposobie jego realizacji powinno znajdować się w decyzji ZUS. Sporządzenie odwołania nie jest skomplikowane pod względem formalnym i nie wiąże się z ponoszeniem opłat sądowych, istotne jest jednak zachowanie miesięcznego terminu na jego złożenie.
Podstawa prawna
Art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).