Zbieg tytułów do ubezpieczeń to sytuacja, w której prowadzimy więcej niż jedną aktywność zawodową, od której odprowadzane są należności. Na przykład wykonujemy umowę-zlecenie i działalność gospodarczą
Obecnie, przy zbiegu ubezpieczeń społecznych z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej z umową-zleceniem lub pracą nakładczą, osoba, która łączy te aktywności, podlega ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.Chyba że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z drugiego tytułu (zlecenia) jest co najmniej równa podstawie wymiaru składek właściwej dla osoby prowadzącej działalność (czyli 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek i w przypadku pierwszych 24 miesięcy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej – 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę). Wówczas ubezpieczony ma prawo wybrać, z którego tytułu podlega ubezpieczeniom.
Posłużmy się przykładem: Pani Joanna wykonuje obecnie pracę na podstawie dwóch umów-zleceń. Ma je zawarte z jednym płatnikiem – jedna na kwotę 100 zł i druga na kwotę 4500 zł. Poza tym prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. W takiej sytuacji ma prawo wybrać, czy ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym będzie podlegała z tytułu zlecenia, z którego uzyskuje kwotę 4500 zł, czy z działalności. Nie może natomiast wybrać jako tytułu ubezpieczeń umowy-zlecenia, z której otrzymuje 100 zł.
Gdyby przyjąć, że pani Joanna ma wyłącznie te dwie umowy-zlecenia, to obecnie (do końca bieżącego roku) może wybrać jako tytuł obowiązkowych ubezpieczeń społecznych wyłącznie tę z niższą kwotą, czyli tę, z której otrzymuje 100 zł. Wówczas z drugiej umowy będzie opłacana tylko składka zdrowotna.
Gdyby obecnie pani Joanna miała zaś wyłącznie dwie umowy-zlecenia o podanych kwotach i jednocześnie prowadziłaby pozarolniczą działalność, inną niż gospodarcza (np. jako wspólnik spółki jawnej), to wówczas może wybrać jako podstawę obowiązkowego ubezpieczenia umowę cywilnoprawną opiewającą na kwotę 100 zł.
Nowelizacja wprowadza rozszerzenie tej zasady na osoby łączące wykonywanie umowy-zlecenia lub o pracę nakładczą z prowadzeniem innej niż działalność gospodarcza działalności pozarolniczej, np. wspólników spółki jawnej. Od 2016 r. zleceniobiorca, który prowadzi jednocześnie pozarolniczą działalność (a nie tylko gospodarczą, jak dotychczas), będzie podlegał ubezpieczeniom (emerytalnemu i rentowym) z działalności, jeżeli podstawa składek ze zlecenia będzie niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (czyli od najniższej podstawy dla prowadzących pozarolniczą działalność).
Wówczas z tytułu umowy cywilnoprawnej może zgłosić się dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowych. Jednocześnie przedsiębiorca, dla którego właściwa jest preferencyjna podstawa wymiaru składek, podlegać będzie ubezpieczeniom i z tytułu działalności, i jako zleceniobiorca, chyba że podstawa wymiaru składek ze zlecenia osiągnie w danym miesiącu wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego.
Prowadzący inną niż pozarolnicza działalność gospodarcza to:
wspólnik spółki jawnej, spółki komandytowej lub partnerskiej,
wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
twórca,
artysta,
osoba wykonująca wolny zawód,
osoba prowadząca na podstawie przepisów ustawy o systemie oświaty niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół.
Zasady obowiązujące pracowników
Pracownicy, w których przypadku podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.
W przypadku umów-zleceń zasada jednoczesnego podlegania z więcej niż jednego tytułu będzie miała miejsce w sytuacji, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie w danym miesiącu niższa od minimalnego wynagrodzenia.
Składki zleceniobiorcy teraz i po zmianach
Załóżmy, że zleceniobiorca ma dwie umowy-zlecenia – jedną zawartą na kwotę 100 zł i drugą zawartą na kwotę 5000 zł. Przy założeniu 20-proc. kosztów obecnie składki może opłacać wyłącznie od tej niższej umowy (od 100 zł):
Po zmianie od 2016 r., składki trzeba będzie uiszczać w takim przypadku od podstawy w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli od wyższej umowy – od 5000 zł. Przy założeniu, że stopy procentowe składek i inne wskaźniki zostaną w przyszłym roku na takim samym poziomie, będą to następujące kwoty: