Do końca 2014 r. osoby takie nie podlegały z tytułu pełnienia swojej funkcji ubezpieczeniom społecznym, a objęte były wyłącznie składką zdrowotną. Od nowego roku wynagrodzenie, które otrzymują, jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz zdrowotne
Paweł Ziółkowski, specjalista od podatków i prawa pracy / Dziennik Gazeta Prawna
Członkowie rad nadzorczych odprowadzają składki niezależnie od posiadania innych tytułów do ubezpieczenia społecznego, np. umowy o pracę. Z obowiązku ubezpieczeń nie są zwolnione nawet osoby, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty. Członkowie rad nadzorczych nie podlegają natomiast ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Nie mogą nawet dobrowolnie zgłosić się do tych ubezpieczeń. Odkładają więc – od początku stycznia – wyłącznie składki na przyszłą ewentualną emeryturę i rentę.
Skoro członkowie rad nadzorczych zostali pozbawieni możliwości odprowadzania składek chorobowej i wypadkowej, nie będą mieć prawa do świadczeń z tych ubezpieczeń. Tymczasem patrząc z punktu widzenia ubezpieczonych, składka chorobowa jest najbardziej opłacalna. Z niej finansowane są zasiłki, a ze składek wypadkowych – świadczenia związane z wypadkami przy wykonywaniu pracy. W razie choroby lub ciąży otrzymane świadczenia znacznie bowiem przewyższają wpłacone do ZUS kwoty. Członek RN, mimo że często będzie płacił wysokie składki, na zasiłek nie pójdzie. Nie otrzyma też świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Podstawę wymiaru ZUS na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za członków RN stanowi przychód uzyskiwany z tytułu pełnionej funkcji. Zgodnie z art. 13 pkt 7 ustawy z 16 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych jest to przychód z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powołania. Do takich osób zastosowanie ma także rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wymienione są w nim przychody wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Płatnik powinien zgłosić członka RN do ubezpieczeń w terminie 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń. Płatnikiem składek jest podmiot, w którym działa rada nadzorcza. Obowiązek ubezpieczeń powstaje od chwili powołania do odpłatnego wykonywania funkcji w radzie nadzorczej aż do zaprzestania odpłatnego pełnienia tej funkcji.
Uwaga! Członkowie rad nadzorczych podlegają ubezpieczeniom tylko wtedy, gdy funkcję wykonują odpłatnie.
Płatnik powinien opłacać składki na Fundusz Pracy za członka rady nadzorczej, jeżeli suma kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia. Członek rady nadzorczej, który z tytułu pełnionej funkcji otrzymuje wynagrodzenie, od 1 stycznia 2015 r. jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, także gdy posiada inny tytuł do tych ubezpieczeń. W konsekwencji, jeżeli jest on objęty obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, a jego podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia, w przeliczeniu na miesiąc, jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia, konieczne jest opłacanie za takiego członka rady nadzorczej składki na Fundusz Pracy.
Uwaga
Opłacanie składek na Fundusz Pracy dotyczy również takiego członka rady nadzorczej, który z tytułu pełnionej funkcji otrzymuje wynagrodzenie niższe od minimalnego, jeżeli jednocześnie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu (np. stosunku pracy), a suma kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia (ze stosunku pracy i z rady nadzorczej) w przeliczeniu na miesiąc jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia
Uwaga
Od 1 stycznia podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest pomniejszana o składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowane ze środków ubezpieczonego (członka RN)
Wysokość składki zdrowotnej
Zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej członków rad nadzorczych stosuje się przepisy dotyczące ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jednak nie stosuje się wyłączeń wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienie w związku z chorobą zakaźną oraz ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Ustaloną podstawę pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe potrąconych przez płatnika ze środków ubezpieczonego.
Są nowe kody ubezpieczeń
Do 31 grudnia 2014 r. członek rady nadzorczej podlegał wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, o ile miał miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Był zgłaszany do ubezpieczenia z kodem 22 40 xx. W związku ze zmianą przepisów wprowadzono nowe opisy kodów ubezpieczeń dotyczące członków RN:
22 40 xx – członek rady nadzorczej podlegający wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu,
22 41 xx – członek rady nadzorczej podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu,
22 42 – członek rady nadzorczej podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i niepodlegający ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Jeżeli konieczna jest zmiana kodu tytułu ubezpieczenia spowodowana zmianą schematu podlegania ubezpieczeniom (gdy np. do końca grudnia dana osoba podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu, a od początku stycznia – w związku ze zmianą przepisów – jest objęta obowiązkowymi składkami emerytalno-rentowymi, to płatnik musi wyrejestrować taką osobę i następnie zgłosić ją do ubezpieczeń, już z prawidłowymi danymi.
Kto ile płaci do ZUS
Składka na ubezpieczenie emerytalne jest finansowana przez płatnika i ubezpieczonego w równych częściach po 9,76 proc.
Część składki na ubezpieczenie rentowe w wysokości 1,5 proc. będzie finansował ubezpieczony, a 8,5 proc. płatnik.
1,5 proc. składki rentowej zapłaci ubezpieczony, 6,5 proc. płatnik.
Rewolucja w ubezpieczeniach społecznych dotyczy także rolników
Od 1 stycznia 2015 r. rolnicy i domownicy ubezpieczeni w KRUS, którzy równolegle z prowadzeniem działalności rolniczej podejmą dodatkową pracę na umowę-zlecenie mogą być podwójnie ubezpieczeni. W ZUS – obowiązkowo – jako zleceniobiorcy, i w KRUS – dobrowolnie – jako rolnicy. Jednak możliwość kontynuowania ubezpieczenia w KRUS dotyczy tylko tych osób, które z umowy zlecenia osiągną przychód miesięczny nie wyższy niż połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ponadto rolnicy, którzy przed 1 stycznia 2015 r. otrzymali decyzję o ustaniu rolniczego ubezpieczenia w związku z wykonywaniem umowy-zlecenia i ubezpieczeniem ich z tego tytułu (jako zleceniobiorców) w ZUS, będą mogli powrócić do KRUS, jeśli w ciągu 6 miesięcy złożą stosowny wniosek.
OPINIA EKSPERTA
Wykluczenie członków rad nadzorczych z możliwości opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe, i to nawet dobrowolnie, potwierdza, że intencją ustawodawcy nie było zapewnienie świadczeń członkom rad nadzorczych – zresztą w większości przypadków było to wbrew ich woli – tylko ściągnięcie od nich składek i ratowanie sytuacji nadmiernie zadłużonego ZUS.